İlişkilerin olmazsa olmazı saygı: Sınırlarımızı nasıl koruruz?

Romantik ilişkide olduğunuz kişi sık sık lafınızı kesiyor, düşüncelerinize önem vermiyor, sizi başkalarının yanında küçük düşürüyor. Kısacası size saygı duymuyor. Saygı, bireylerin, özellikle yakın ilişkilerinde olmak üzere tüm ilişkilerinde geçerli olan ve uyulması gereken örtük bir kuraldır (Baxter, Dun & Sahlstein, 2001. Akt. Akın ve ark. 2015). Dünyadaki her insan kendisine saygı gösterilmesini hak eder. Literatürde saygı kavramının birçok farklı tanımı vardır. Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlüğü’ne göre saygı “Değeri, üstünlüğü, yararlılığı, kutsallığı dolayısıyla bir kimseye, bir nesneye karşı dikkatli, özenli, ölçülü davranmaya sebep olan sevgi duygusu” şeklinde tanımlanmıştır (TDK, 2015). Tarhan’a göre ise saygı insanın kendi kişiliği ile başkalarının kişiliği arasındaki sınırı bilip, o sınırı aşmaması; kendi aleyhine dahi olsa başkasının hakkına, hukukuna riayet etmesidir (2006, Akt. Kıral. 2018).

Romantik ilişkilerde iki konu çok önemlidir: Sevgi ve saygı. Romantik ilişkilerde saygı yapısal olarak duygusal, bilişsel ve davranışsal eğilimlerden oluşmaktadır (Akın ve ark. 2015). Duygusal olarak saygı, eşe karşı duyarlı olma, bilişsel olarak saygı eşe karşı olumlu düşünceler besleme ve davranışsal olarak saygı ise duygusal ve bilişsel boyuttaki olumlu tutumu eşe somut olarak yansıtma şeklinde ele alınabilir (Hendrick & Hendrick, 2006. Akt. Akın ve ark. 2015).

İnsanların bize nasıl davranacaklarını biraz da biz onlara öğretiriz. Eğer romantik ilişkide olduğumuz kişi bize saygısız davrandığında ona bu davranışından hoşlanmadığımızı söylemiyorsak, bize böyle davranmaya devam ettiği takdirde bunun birtakım sonuçları olacağının altını çizmiyorsak kendi haklarımızı iyi korumuyoruz demektir. İnsanlara sınırlarımızın ne olduğunu biz göstermeliyiz.

Peki ya uyardığımız halde karşımızdaki insan bize hala saygısızlık yapmaya devam ediyorsa ne yapacağız? İlk önce kendimize neden sürekli saygısızlığa uğradığımız bir ilişkide olduğumuzu soracağız. Bartholomew’a göre bebek ile bakıcısı arasında gelişen bağlanma stili bireyin gelecekteki ilişkilerini etkiler, başka bir deyişle sonraki sosyal ilişkilerinin prototipini oluşturur (1991). Bağlanma ilişkileri, erişkinlerin duygusal yaşamında güçlü bir rol oynar (Bowlby, 1980).

Yani anlayacağınız kurduğumuz ilişkilerde bize saygısız davranılmasının nedeni biraz da kişilerin çocukluklarında yatar. Çocukken anneniz ya da babanız sizi sık sık eleştirip varlığınıza saygı göstermeyen davranışlar sergiledilerse, sizin de büyüdüğünüzde kendinizi, size saygı duyulmayan romantik ilişkilerde bulma olasılığınız yüksektir. Eğer çocukluğunuz yüzünden kendinize saygı duymayı öğrenmemişseniz, büyüdüğünüz zaman etrafınızın size saygı duymayan insanlarla çevrili olması pek de şaşırtıcı değildir.

Biz kendimize saygı duymazken, dış dünyadaki insanların bize saygı duyması biraz olanaksız bir durumdur. Çözüm, karşınıza çıkan saygısız sevgili modelinin çocukluğunuzla olan ilişkisinin farkına varmak, ve eğer istiyorsanız bir psikoloğun desteğini alarak bu konular üzerinde çalışmaktır. Sizlere hak ettiğiniz saygıyı her daim size veren insanların etrafınızda olduğu günler diliyorum. Bu arada sizlere bir eğitim haberim var. WhatsApp ya da FaceTime üzerinden birebir görüşmeler şeklinde ilerleyen üç haftalık “Öz Sevgi” eğitimimle ilgileniyorsanız bilgi için rsolaker@gmail adresine yazabilirsiniz. 2020 yılını “Hayatı Güzelleştirme Yılı” ilan ettim. Hayatı güzelleştirmekle ilgili psikoloji egzersizler paylaştığım Instagram hesabım ise @ranakutvan.

Bu yazının tüm hakları Rana Kutvan’a ve Uplifers’a aittir. İzinsiz ve uygun şekilde referans verilmeksizin kopyalanması, çoğaltılması ve başka mecralarda paylaşılması kesinlikle yasaktır.

Kaynaklar:
Akın, A. Uğur, E., Özçelik. B. (2015). Partner Saygı Ölçeği: Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması. The Respect Toward Partner Scale: A Validity And Reliability Study. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi.
The Journal of International Social Research Cilt: 8 Sayı: 41 Volume: 8 Issue: 41 Aralık 2015 December 2015 www.sosyalarastirmalar.com ISSN: 1307-9581.
Bartholomew, K. & Horowitz, L. M. (1991). Attachment styles among young adults: A test of a four-category model. Journal of Personality and Social Psychology. 61 (2), 226-244.
Baxter, A. Leslie., Dun, Tim., & Sahlstein, Erin (2001). Rules for relating communicated among social network members. Journal of Social and Personal Relationships, S. 18, s. 173-199.
Bowlby, J. (1980). Attachment and loss: Sadness and depression. New York: Basic Books.
Hendrick, S. Susan., & Hendrick, Clyde. (2006). Measuring respect in close relationships. Journal of Social and Personal Relationships S. 23(6), s. 881-889.
Kıral, E. (2018). Kayıp Giden Bir Değer: Saygı. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi. Sayı / Number :1. Cilt / Volume:5
Tarhan, N. (2006). Makul çözüm aile içi iletişim rehberi.İstanbul : Timaş Yayınları.
TDK (2015). Güncel Türkçe Sözlük. Erişim tarihi