X

İlişiklerdeki kontrol manipülasyonu nedir, nasıl fark edilir?

Herkes mutlu ve huzurlu bir ilişki yaşama hayaliyle bir romantik ilişkiye başlıyor. Belli başlı hayallerle ve umutlarla çıkılan bu yepyeni yol kimi zaman beklediğimiz gibi gitmiyor. Manipülasyon denildiğinde akla türlü akıl oyunları gelse de aslında en acımasızca olanlarından biri “esaret yaratma çabası’”. Peki bu ne demek? Gelin birlikte bakalım.

‘‘Arzu 28 yaşında bir eczacı ve partneri Alihan da 32 yaşında bir öğretmen. Arzu Alihan’la ilk tanıştığında onun merhametli ve şefkat dolu olduğunu düşündü, aynı zamanda da doğru kişi olduğunu. Fakat ilişki ilerledikçe ve Arzu’nun duygusal bağlılığı arttıkça Alihan’da bazı değişiklikler meydana geldi. Artık o çok sevdiği şefkat ve merhametten eser kalmamıştı. Alihan sürekli kendi istediği aktiviteleri dayatıyor, arzunun hayatını kendi istediği gibi düzenlemek istiyor ve Arzu’nun işini, dış görünüşünü hatta düşüncelerini bile acımasızca eleştiriyordu. Arzunun istek ve talepleri yanıtsız bırakılıp, duyguları duyulmadıkça Arzu hırçınlaşmaya başlıyor ve ağlama krizlerine giriyordu. Arzu ilişki içerindeki rahatsızlıklar hakkında konuşmak istediğinde ise Alihan onu anlayışsızlıkla suçluyor, onu mutsuz ettiğini ve boş yere kavga çıkardığını söylüyordu.

Tüm bunların yanında Alihan, Arzu ile oldukça ilgileniyordu. Gün içinde yemek yiyip yemediği, iyi olup olmadığı veya her türlü ihtiyacı ile özel olarak ilgileniyordu. Fakat istekleri olduğunda ve istenildiği gibi davrandığı sürece. Aksi takdirde Alihan Arzu’yu ağlatmaktan ve suçlamaktan çekinmiyor; hatta ayrılık tehditleri ile süreci daha da çıkmaza sokuyordu.

Alihan Arzu’ya bu tutumuyla adeta; ‘‘Benim istediğim gibi olursan sana harika davranırım ve seni çok severim, fakat lafımdan çıkarsan sonuçlarına katlanırsın. Sana saygısızlık yaparım, seni aşağılarım ve seni ağlama nöbetlerinle baş başa bırakırım.’’ diyordu.

İlk önce bu tutumla savaşmaya çalışan Arzu, bir süre sonra bundan vazgeçti. Ne yapsa anlaşılmayacak ve duyulmayacaktı; bunu anlamıştı. Hatta artık sorunun kendinde olduğuna ve partnerini üzdüğüne emindi. Böyle düşündüğü için daha çok çabaladı ilişkisi için, çabaladıkça da bırakıp gitmesi zorlaştı (Bknz: Concorde Yanılgısı) ve Alihan’ı kaybetmemek için onun öfke nöbetlerine, kurallarına ve beklentilerine göre yaşamaya başladı. Fakat bu yeni düzen Arzuyu bitkin, ürkek, huzursuz bir hale getirmişti ve öz değer, öz güven ve öz saygı üçlüsünü kaybetmişti.’’

Yani özetle Alihan başta ona en iyi halini sunmuş ve arzunun hayalindeki ilişkiyi yaşamıştı, Arzu ise bunun damakta bıraktığı tatla, bir zamanlar gördüğü muameleyi tekrar görmek için olmadığı biri haline gelmeyi göze almıştı.’’

Peki bu tam olarak nedir? İşte bu kontrol manipülasyonudur. Love bombing dediğimiz manipülasyonun ardından genellikle ghosting gelir; fakat bu manipülasyon yönteminde görünmez olmaz aksine fazlasıyla görünür olursunuz. Fakat bu görünür olma hali destekleyici değil ezici ve yargılayıcıdır. Yanlış yaptığınızı düşünürsüz ve bu sizi onun istediği şekilde davranmanıza sebep verir.

Kontrol manipülasyonu uygulaması muhtemel kişiler genellikle: Obsesif kompulsif örüntü veya bozukluğa sahip, narsistik donanımları olan, yargılayıcı ama aynı zamanda katı inançlara sahip bireyler olabilir.

Bu kişileri tanıyabileceğiniz ‘red flag’ler nelerdir?

  • İnsanları çok fazla eleştiriyor fakat kendisi eleştiri kabul etmiyorsa
  • Takıntılı ve tekrarlayıcı davranışları olabilir (Örneğin: Temizlik, düzen takıntısı)
  • Normalin dışında tepkiler veriyorsa (Örneğin: Yemeği geç geldiğinde veya beklediği kargo geciktiğinde 10 üzerinden 6 ve üzeri tepki veriyorsa)
  • Herhangi bir madde kullanım geçmişi varsa
  • Travmatik yaşam deneyimlerine sahip ise
  • Esnek olmayan fikirleri varsa
  • Şiddet eğilimi varsa (Küfürlü konuşmalar, ani parlamalar, eşyalara, hayvanlara karşı vb. vurma eylemi içeren davranışlar)

Kontrol manipülasyonu nasıl fark edilir?

Aşağıdaki işaretler kontrol manipülasyonuna maruz kaldığınızı gösterir:

  • Kendinizi sürekli suçlu hissetmek
  • Sürekli onay arayışında olmak
  • Nedensiz görünen ağlama isteği
  • Davranışlarınızı sürekli gözden geçirme ihtiyacı
  • Uykusuzluk
  • Enerji kaybı
  • Yalnızlaşma

Kontrol manipülasyonundan kurtulma yolları

  • Sınırlar koyun: Kişisel alanınıza, kararlarınıza ve duygularınıza saygı duyulmadığını fark ettiğinizde, bu sınırları açıkça belirlemek önemlidir.
  • Kendinizi geliştirin: Güçlü bir özgüven ve duygusal farkındalık, manipülasyonun etkilerini en aza indirir.
  • Destek arayın: Manipülatif ilişkilerden kurtulmak zor olabilir. Bu yüzden, bir terapistten, aileden ya da güvendiğiniz bir arkadaşınızdan destek almak, süreci daha sağlıklı atlatmanıza yardımcı olacaktır.
  • İlişkiyi sonlandırmayı düşünün: Eğer manipülasyon sürekli hale gelmiş ve zarar verici bir düzeye ulaşmışsa, o ilişkiyi tamamen sonlandırmayı düşünmek en sağlıklı çözüm olabilir. Toksik bir ilişkinin içinde kalmak, uzun vadede size daha fazla zarar verebilir.

İlginizi çekebilir: Concorde Yanılgısı: Kaybeden stratejilere bağlılık

Ezgi Aslantas: Psikolog Ezgi Aslantaş istanbul Bilgi Üniversitesi İngilizce Psikoloji bölümünden mezun olmuştur. Lisans hayatı boyunca Kanada Okulları, Humanite Psikiyatri Hastanesi, Çocuk Aile Danışmanlığı merkezi gibi birçok kurumda staj yapmıştır. 2014 yılında Beşiktaş Gençlik Meclisi ile beraber "İstanbul'dan Çorum'a Dostluk Köprüsü" projesini gerçekleştirmiştir. 2016 yılında "Radyo Vesaire" isimli radyo kanalında "Şiirin Ezgisi" isimli psiko-sosyal bir radyo programı hazırlayıp sunmuştur ve yine 2017-2018 yılları arasında Doç. Dr Ayten Zara süpervizyonluğunda "Çocuğa Şiddete Dur De" ve "Van Başkale Okul Yapımı" projelerinde gönüllü olarak yer almıştır. 2019 yılında ise "Bulut Hareketi" isimli şiddete karşı bir sosyal sorumluluk projesi başlatmıştır ve proje kapsamında özel ve kamu kurumlarına seminerler vermiştir. Bilişsel Davranışçı Terapi, Çözüm Odaklı Terapi, Bilişsel Beceri Eğitimi, Adli Görüşme Teknikleri, Objektif Testler, Psikofarmakoloji, Denver II gibi birçok mesleki eğitim ve atölyeye katılmıştır. Mesleki ilgileri arasında; depresyon, anksiyete bozukluğu, yas, ayrılık, obsesif-kompülsif bozukluk, ilişki sorunları, stres yönetimi, duygu yönetimi, motivasyon gibi konular yer almaktadır. Psikolog Ezgi Aslantaş, şu anda ergen ve yetişkin bireylerle yüz yüze ve online olarak çalışmalarına devam etmektedir.

LEGO’dan hem çocukları hem yetişkinleri mutlu edecek en mükemmel yılbaşı hediyeleri

Yeni yıl, soğuk günleri sıcacık bir sevgiyle sarmalayan, neşe ve heyecan dolu büyülü bir dönem. Öyle ki yalnızca taptaze başlangıçların değil; sevdiklerimizi mutlu edecek fırsatların da habercisi. Bu özel dönemi daha da unutulmaz kılmanın ve yılbaşı coşkusunu sevdiklerimizle paylaşmanın en keyifli yollarından biri ise hiç şüphesiz gözlerden kalpler çıkaracak mükemmel yeni yıl hediyeleri. Peki ama gerçek anlamda mükemmel bir hediye bulmak mümkün mü?

Çocukken çok kolay olan hediye seçimi konusu, ne yazık ki yetişkinlikte zor bir hal alabiliyor. O zamanlar en sevdiğimiz karakterin yeni çıkan bir kitabı ya da havalı yeni bir oyuncak, bizi mutlu etmeye yeterdi. Ama büyüdükçe işler biraz karıştı… İhtiyaçlar, istekler, beklentiler, arzular, hepsi değişti, karmaşıklaştı. Haliyle, bir yetişkini ‘gerçekten’ mutlu edebilecek o ‘mükemmel’ hediyeyi bulmak da zorlu bir sanata dönüştü. Ama çözüm, sandığımızdan çok daha yakında olabilir. Belki de oyuna ve yaratıcılığa yeniden kucak açmak, tüm bu karmaşıklığı alıp götürmeye yetebilir. Siz de bu yıl sevdiklerinizi gerçekten heyecanlandıracak bir hediyenin peşine düştüyseniz aradıklarınızı LEGO’da bulabilirsiniz. Çocuklar için olduğu kadar yetişkinler için de oyunun, yaratıcılığın ve rahatlamanın kapılarını aralayan LEGO’da herkese uygun yüzlerce çeşit var:

Estetik ve dekoratif dokunuşları sevenlere özel

Çevrenizde gördüğü her boş duvarı doldurmak için hemen zihninde tasarım yapmaya başlayan ya da boş rafları estetik detaylarla dekore etmeye bayılan sevdikleriniz varsa, onlar için en iyi yılbaşı hediyesi bir LEGO’dan bir sanat eseri, doğadan bir parça veya mimari bir detay olabilir:

  • LEGO® Art Mona Lisa: Dekorasyonun yanı sıra sanat ve tarih meraklısı sevdikleriniz için Mona Lisa’nın 3D versiyonu şahane bir yeni yıl armağanı olabilir. Sevdiklerinizin duvarlarını süsleyerek yaşam alanlarına enerji katacak bu özel hediye, onların yaratıcı duygularını da harekete geçirebilir.
  • LEGO® Icons Yalıçapkını Kuşu: Doğanın dokunuşlarını yaşam alanlarına taşıyacak LEGO® Icons Yalıçapkını Kuşu, canlı renkleriyle sevdiklerinize yılbaşı coşkusunu yansıtırken mutluluktan gözlerinden kalpler çıkartabilir.

Enerjisini doğadan alanlara özel

Doğaya, yeşile, bitkilere düşkün, enerjisini, ilhamını büyüleyici çiçeklerden ve renklerden alan sevdikleriniz için de en mükemmel hediyeler, yine LEGO’da:

  • LEGO® Icons Orkide: Orkidelerin bitkiler aleminde çok özel bir yeri olduğu tartışılmaz. Siz de sevdiklerinize onların sizin için ne kadar özel olduğunu hissettirmek istiyorsanız bu seti kaçırmayın. 5 taban yaprağı ve 2 hava kökü ile gerçekçi bir görünüme sahip bu ikonik orkide setini görenler canlısından ayırmakta zorlanabilirler 🙂
  • LEGO® Icons Erik Çiçeği: Bu set, sevdiklerinize güzel bir kırmızı çiçeği tomurcuktan açmaya ve tam çiçeklenmeye kadar inşa etme fırsatı sunuyor. Üstelik sevdikleriniz bu seti sergilemekten de büyük haz duyacak. Hem şık bir dekor hem de yaratıcı bir yapım süreci, ikisi de bu mükemmel hediyede.

Hız, heyecan ve adrenalin tutkunlarına özel

Hız, şüphesiz ki büyük bir tutku. Özgürlüğüne düşkün, heyecanı seven, teknolojiye ve otomobil dünyasına meraklı herkes için LEGO’da şahane hediyeler bulabilirsiniz:

  • LEGO® Technic Mercedes-Benz G 500 Professional Line: Mercedes-Benz tutkusu olan herkesi heyecanlandıracak, otantik özelliklerle dolu ikonik G Serisi’nden bir model, mükemmel bir yılbaşı hediyesinden çok daha fazlası olabilir. Baştan sona adeta bir mühendislik deneyimi sunan bu modelin sevdiklerinizi çok mutlu edeceği kesin.
  • LEGO® Technic Emirates Team New Zealand AC75 Yat: Maceranın sudaki halini seven ve yelken sporuna da merak duyan sevdiklerinizi mutlu etmek için fazla düşünmenize gerek yok. Aradığınız hediye LEGO Technic Emirates Team New Zealand AC75 Yat. Biraz çılgın, biraz heyecanlı, en çok da kusursuz… Emin olun sevdikleriniz bu seti hem yaparken hem de sergilerken çok keyif alacak.

Sinemaseverlere özel

Beyaz perdenin büyüsüne kapılan sevdiklerinize, onların bu tutkusunu daha da derinleştirecek hediyelerle unutulmaz deneyimler sunabilirsiniz:

  • LEGO® Star Wars™ Millennium Falcon™: Çoğu sinemaseverin gönlünde taht kurmuş en özel serilerden biri hiç şüphesiz ki Star Wars. Star Wars™ Millennium Falcon’un kokpiti, uydu çanağı, topları ve diğer ikonik detaylarıyla sevdikleriniz inşa sürecini tamamlarken kendilerini galaksinin derinliklerinde bir macerada da hissedebilirler.
  • LEGO® Disney™ Genç Aslan Kral Simba: Sevdiklerinizin sinema tutkusunu nostaljik rüzgarlarla buluşturmak isterseniz, aradığınız mükemmel hediye yine LEGO’da. Onları LEGO® Disney™ Genç Aslan Kral Simba ile çocukluk anılarına doğru bir yolculuğa çıkarabilirsiniz.

Oyunculara ve uzay meraklılarına özel

Uzayın sınırsız gizemini merak eden ya da en zorlu oyunları bile tek hamlede geçmeyi başarabilen sevdikleriniz varsa, onlar için de en mükemmel yeni yıl hediyeleri LEGO’da:

  • LEGO® Super Mario™ Super Mario World™: Mario ve Yoshi: Mario, şüphesiz ki hem çocukların hem yetişkinlerin gönlünde büyük yer tutan en ikonik oyunlardan biri. Eğlenceli bir nostaljik tur, keyifli bir oyun deneyimi ya da rahatlatıcı bir aktiviteden çok daha fazlasını sunacak bu set, sevdiklerinize yepyeni bir dünya yaratmak için ilham verebilir.
  • LEGO® Technic NASA Apollo Ay Taşıtı – LRV: Kozmik maceracılar için en şahane hediye: NASA Apollo Ay Taşıtı (LRV) modeli. Sevdiklerinizi yıldızlara götürüp geri getirecek bu özel hediye, bambaşka dünyaların kapısını onlar için aralarken yaratıcı duygularını da harekete geçirebilir.

Bonus: Mırmır Pati ile eğlenceyi geri getirin

LEGO’nun sonsuz olasılıklarla dolu dünyasında en mükemmel hediyeler de eğlence de oyun da bitmez… Mırmır Pati, oyunu her yaştan insan için geri getiriyor ve herkesi yılın bu büyülü zamanını çok daha keyifli geçirmeye davet ediyor.

Mutlu bir yer inşa etmek isteyen herkes için mükemmel hediyeler ve çok daha fazlası LEGO’da. Hemen tıklayın ve sevdiklerinizi mutlu etmeye erkenden başlayın.

*Bu yazı LEGO katkılarıyla hazırlanmıştır.

İlgili Makale