İlham verici eleştiriler nasıl yapılır?

Sevdiğiniz birinin -sigara içmek gibi- ona iyi gelmediğini düşündüğünüz bir davranışı var ve bu davranışı bırakmasını çok istiyorsunuz. Ancak, birçok defa söylemiş olmanıza rağmen o bunu yapmaya devam mı ediyor?

Ona yardımcı olmak için söyledikleriniz yüzünden sıklıkla uzun tartışmalar mı yaşıyorsunuz?

Her tartışma sonunda inadı size pes ettiriyor ama kendine zarar vermesini görmezden gelemiyor ve aynı konuyu tekrar tekrar açmak zorunda mı kalıyorsunuz?

Eminim bu durum sizi çok yoruyor ama ne yapacağınızı da bilmiyorsunuz değil mi?

Yalnız değilsiniz. Ufak tefek iletişim hataları yüzünden iyi niyetle başlayan bir konuşmanın kavga ile bitmesi oldukça sık rastlanan bir durum. Aynı şeyleri biraz farklı şekilde söyleyerek sonuçları değiştirmeniz mümkün. Kurduğunuz cümlenin öznesini değiştirmek veya konuşmanıza biraz duygu katmak kadar basit bir kaç metodla yorulmadan olumlu sonuçlara ulaşabilirsiniz.

Doğru zamanı seçtiğinizden emin olun.

Çoğu insan eleştiri ve tavsiye almayı sevmez. Özellikle de bağımlı oldukları bir davranışı bırakma konusunda epey direnç gösterebilir ve siz konuya giriş yapar yapmaz savunmaya geçebilirler. Savunmaya geçen kişi, ne söylerseniz söyleyin yanlış anlamaya veya dinlememeye meyillidir. Çünkü kendini iletişime kapatmış ve sadece kendini korumak için vereceği cevaplara odaklanmıştır.

Bu durumda, öncelikle bu konuyu konuşmak için doğru bir zaman seçtiğinize emin olun. Hem sizin hem de onun keyifli, rahat, dinlenmiş ve iletişime açık olduğu bir an bu konuşmayı yapmak için muhteşem bir zamandır. 

Sizi olumlu bir sonuca taşıyacak olan en önemli şeylerden biri bu konuyu olabildiğince az açmak ve konuyu açtığınızda da verimli bir konuşma yapabileceğiniz zaman ve ortamda olduğunuza emin olmaktır.

“Gardını” sevgiyle kırın

Doğru zamanı seçmiş olsanız da gardını kırması biraz zaman alabilir. Beyni sık yaptığı bu davranışı o kadar sevmiştir ki, onun için faydalı olduğunu sanıp bu isteği tekrarlamaya devam eder.

Bir insanın alışkanlığını terk etmesi zaman alan ve bol sevgi isteyen bir süreçtir. Hemen ertesi gün değişmesini beklemek gerçekçi olmaz. Bağımlılık geliştiren davranış, bir çiçeğin toprağından çektiği su gibi, tüm hücrelere işlemiş olabilir. Siz, yapıcı şekilde iletişim kurmaya devam edin. Hayatınızda ve onun hayatında sevgiyi büyütmeye odaklanın. Aranızdaki sevgiyi büyüttükçe kötü davranışların da sizi yormadan ve kendiliğinden hayatınızdan çıktığını gözlemleyeceksiniz. 

“Ben” dilinde konuşun.

Konuşurken kendi düşünce ve duygularınızı ifade etmeye odaklanın. Cümlelerinize “BEN” ile başlayın. Buna “ben dilinde konuşmak” deniyor.

BEN dilinde iletişim kurduğunuzda, siz onu yargılamıyor sadece kendi fikir ve duygularınızı ifade ediyor olursunuz. Ortada yargı olmayınca karşınızdaki kişi de savunmaya geçmeyecektir.

Mesela, “bu konuda yardım isteyebilirdin” demek yargılayıcıdır. Karşıdaki kişide zorunluluk ve eksiklik duygusu oluşturabilir, böyle duygular o kişiyi savunmaya geçirecektir.

“Ben sana bu konuda yardımcı olmak isterim” demek ise tamamen sizin kendinize ait bir fikri ifade etmenizdir. “Bir külah dondurma istiyorum” demek gibi. Dolayısıyla, karşıdaki kişide negatif bir duygu oluşturmayacak aksine ona zaman ayırma istediğiniz onda değerli olduğu duygusu yaratacaktır.

Konuşmanız boyunca onun savunma direnci sizin pusulanız olsun. Kurduğunuz cümle onda savunma ihtiyacı yarattıysa BEN dilinden çıkmış olabilirsiniz. Cümleyi BEN diline çevirerek tekrar söyleyin.

Bu dile geçişte başlarda iki kez düşünerek konuşmanız gerekebilir ama zaman içinde karşı tarafta direnç oluşturmadan konuşmaya başlarsınız ve yeterince pratik sonrasında bu sizin doğal düşünce şeklinize döner. 

Duygularınız konuşsun

İnsanlar duyguları aracılığıyla birbirleriyle bağ kurar. Bazı insanlar duygularını karşı tarafa geçirmekte o kadar başarılıdır ki konuşma biter bitmez aksiyon almak istersiniz. Konuşmanız karşıdaki kişinin davranışlarına etki etsin istiyorsanız, duygularınızla konuşun. Ona bu davranışın size nasıl hissettirdiğini, bu değişimin sizi ne kadar rahatlatacağını ve mutlu edeceğini söyleyin. Onun kalbinde olumlu bir duygu yaratırsanız, kendi iradesi ile aksiyona geçebilir.

Konuştuğunuz kişinin gözlerinin içine bakmak duygularınızı hızlıca aktive edecektir. Konuşmanız boyunca göz temasını koruyun ve enerjinizin kalp bölgenizde yoğunlaştığını hayal edin. Bu teknikler duygularınızı canlı tutmaya yarayacaktır.

Onu siz değiştiremezsiniz ama ona ilham olabilirsiniz

İnsanlar çoğunlukla bir başkasını değiştirebilecekleri yanılgısına düşerler. Hayır, bir başkasını değiştiremezsiniz ancak ona ilham olarak onun kalbinde değişim isteği uyandırabilirsiniz. Mesela, ondan sigarayı bırakmasını isteyebilirsiniz. Ancak, sadece o isterse bırakır. Ona, sigarayı bırakmasını söylemek yerine sigara içmemenin sizin hayatınızda yarattığı güzelliklerden bahsedebilirsiniz. Spora başlayabilir ve temiz hava almanın size ne kadar iyi hissettirdiğini anlatabilir ya da ona bunu hissettirebilirsiniz. Birlikte spora başlamayı teklif edebilirsiniz. Bu alışkanlığı sebebiyle yapamadığı ama sevdiği bir aktiviteye onu teşvik etmek de kişinin o davranışı bırakmasını kolaylaştırabilir.

Bu konuda baskı yapmak ulaşmak istediğiniz sonucun tersine bir direnç oluşturacaktır. Amacımız, onda motivasyon yaratacak olumlu bir duygu oluşturmak olmalı. Bundan sonrası tamamen onun iradesidir.

Kimsenin vaktinden önce özgürleşemeyeceğini kabul edin.

Biliyorum onu çok sevdiğiniz için yardımcı olmak istiyorsunuz. Bu kötü davranışın içine hapsolduğunu görmek sizi üzüyor. Ancak, her şeyi yaptınız ve yine de değişmiyorsa kendi iyiliğiniz için, şunu aklınızın bir köşesinde tutmanızda fayda var; kimseyi vaktinden önce özgürleştiremezsiniz. En doğru şekilde iletişim kursanız bile, eğer o kendi iradesi ile bunu yapmaya ikna olmadıysa belki de yaşayarak öğrenmesi gerekiyordur.

Siz yakın bir arkadaş ve onu seven biri olarak görevinizi yaptınız. Yaşaması gerekiyorsa yaşayacak. Bazen bunu kabul etmek zor olur. Unutmayın bu konuda ısrarcı olmak aranızdaki bağı tamamen koparabilir, onu bu kötü davranışa daha sıkı tutunmaya itebilir veya bu konu sizi yorup tüketebilir. Durmanız gereken yerde durmayı bilecek kadar sevin kendinizi ve elinizden geldiğince sevgiyle ona destek olmaya devam edin.  Sevgi emek ister ama hediyeleri muazzamdır.

İlgili yazı: Eleştiri sanatı: Etkin ve yapıcı eleştirilerde bulunmanın 10 altın kuralı