Sizce, siz potansiyelinize uygun mu yaşıyorsunuz? Kendini gerçekleştirebilmiş o insanlardan biri misiniz? Yoksa ruhunuzun derinliklerinde bir yerde, açığa çıkmayı bekleyen bir cevher mi var?
Gelin ilk önce isterseniz kendini gerçekleştirmek ne demek ona bakalım. Schultz ve Schultz (2002)’a göre kendini gerçekleştirme, “insanın tüm yetenek ve niteliklerini aktif olarak kullanabilmesi, potansiyellerini geliştirip gerçekleştirebilmesi için doğuştan gelen ve her insanda var olabilen en yüksek düzeydeki insan ihtiyacı ya da eğilimidir” (Dağlı & Beyazsaçlı, 2010, s. 2). Kendini gerçekleştirme kavramını ilk olarak ortaya koyan Abraham Maslow (1943)’a göre kendini gerçekleştirme, tüm dikkati ve enerjisiyle yoğunlaşarak kişinin potansiyelinin ortaya çıkması, sadece kendini düşünmeyen tecrübeler edinmesini kapsayan doğal ve dinamik olan yaşam boyu süren bir gelişim sürecidir (Ivtzan ve diğerleri, 2013). Kısacası kendini gerçekleştirme, gerçek potansiyeline uygun yaşamaktır.
Maslow, “Gereksinimler Hiyerarşisi” adlı motivasyon teorisinde bu gereksinimleri; sırasıyla fiziksel gereksinimler (yeme, içme, seks vb), güvenlik gereksinimleri (iş şartları, iş güvenliği vb), sosyal gereksinimler (aile, arkadaş ilişkileri vb) benlik gereksinimleri (kendini başkalarına gösterme) ve kendini gerçekleştirme gereksinimleri (bireylerin sahip oldukları potansiyellerini geliştirme ve yaratıcılıklarını en üst düzeye çıkarma) olarak ifade etmektedir (Dönmezer 2004, Eren 1993b). Maslow’a göre, ilk dört ihtiyaç yukarıda belirtilen sıra ile karşılanırsa, kişi motivasyonel anlamda tatmin olacak ve hiyerarşinin son basamağında yer alan “kendini gerçekleştirme ihtiyaçlarını” karşılamaya yönelecektir (Dönmezer 2004, Eren 1993b).
Yine Maslow’a göre kendini gerçekleştiren bireylerin belirgin özellikleri arasında gerçeği olduğu gibi algılayabilmeleri, içten geldiği gibi davranabilmeleri, insanlığa dair problemlerle ilgilenmeleri, problem çözme yeteneğine sahip olmaları, bağımsız olmaları, demokratik olmaları, yaratıcı olmaları ve sosyal sorunlara duyarlı olmaları vardır (Maslow, 1943).
Carl Rogers’ın psikolojik danışma kuramına göreyse kendini gerçekleştirmiş insanların özellikleri şöyledir (Schultz & Schultz, 2002, s. 611):
- Tüm yaşantılara açıklık,
- Her anı dolu dolu yaşama eğilimi,
- Kişinin başkalarının düşünceleri veya mantığı yerine kendi içgüdüleriyle davranabilmesi yeteneği,
- Düşünce ve davranışta özgürlük duygusu
Yapılan araştırmalar kendini gerçekleştirme başarımızın yetiştirilme tarzımızla çok alakalı olduğunu gösteriyor. Diyelim siz özünüzde tuttuğunu koparan, kendi fikirlerini savunan, öz güveni yüksek bir insansınız. Ancak büyürken anneniz ya da babanız bu özelliklerinizden hoşlanmadı. Ve siz bu özelliklerinizi bastırarak yaşamayı öğrendiniz. Otoriter anne babalar, çocuklarının kendilerine kesin olarak itaat etmelerini beklerler ve çocuğun davranış ya da inançları kendi bildiklerinden farklı yönde geliştiğinde, zora veya ceza vermeye başvururlar (Baumrind, 1966). Bu şekilde yetiştirilmiş çocuklarda güven eksikliği, kendi kararlarını vermede zorlanma, başkalarının etkisinde kalma ve sosyalleşme sorunları en çok görülen problemler arasında olabilir (Özkaya, 2009). Belki siz de çocukluğunuz yüzünden kendi potansiyelinizi ortaya çıkaramıyorsunuz. Kendinizi tam istediğiniz gibi yaşayamadığınız için de, içinizde hep bir huzursuzluk, tatminsizlik var.
Peki kendimizi gerçekleştirmek için neler yapabiliriz?
- Çocukluğunuza bakın. Siz çocukken nasıl bir insandınız? Yapmaktan en çok hoşlandığınız, yaparken zaman ve mekanı unuttuğunuz aktiviteler neydi? Bu aktivitelerin mümkün olanlarını şimdiki zamana taşıyabilir misiniz? Diyelim çocukken en çok hoşunuza giden şey resim yapmaktı. Ama artık bir yetişkin olarak resim yapmıyorsunuz. Tekrar resim yapmaya başlayarak içinizdeki yaratıcılıkla iletişim içine girebilir misiniz? Kendimizi gerçekleştirebilmenin yolu tüm yönlerimizle birlikte bir bütün olarak yaşamaktan geçer. Çocukluğunuzda bıraktığınız yaratıcılığınızla tekrardan iletişime girdiğinizde içinizde bir şeyler canlanacak. Kendinizi yenilenmiş hissedeceksiniz.
- Kendinizi olduğunuz gibi kabul edip, daha iyi versiyonunuzu hayal edin. Evet söylediğim kulağa çelişkili geliyor ama Carl Rogers’ın da dediği gibi ancak kendimizi olduğumuz gibi kabul edince değişmeye başlarız. Kendinizin daha iyi versiyonu nasıl bir insan? Hayatını ne yaparak kazanıyor? Nasıl giyiniyor? Nasıl konuşuyor? Etrafında nasıl insanlar var? Nerede yaşıyor? Tüm bunları iyice düşünüp cevap verin.
- Günlük tutun. Kendinizi hatırlamanın en kolay yollarından biri günlük tutmaktır. Günlüğünüze rüyalarınızı, hayallerinizi yazın. Günlüğünüz aracılığıyla kendinizi yeniden keşfedin.
- Kendini gerçekleştiren insanların listesini yapın. Sizce bu insanlarla aranızda ne gibi benzerlikler var? Eğer onlar yaptıysa siz de kendinizi gerçekleştirebilirsiniz. Maslow’a göre kendini gerçekleştirmek sadece dahilere özgü bir olay değil. Bunu herkes yapabilir.
- Sizce bastırdığınız, ortaya çıkarmadığınız ne gibi yetenekleriniz var? Neden onları ortaya çıkarmaktan korkuyorsunuz? Kendinizi tam olarak yaşadığınızda çevrenizdekilerin sizi kıskanmasından, sizi sevmemelerinden mi çekiniyorsunuz? Hayatınızın geri kalanını kendinizi bastırarak geçirmeye, devam mı etmek istiyorsunuz? Sizce sevilmek adına kendi potansiyelimizi bastırmamız çok büyük bir bedel değil mi? Gelin bugünden itibaren bastırdığınız yeteneklerinizi cesur bir şekilde ifade etmeye başlayın.
Ben de tıpkı Maslow gibi düşünüyorum. Bence kendini gerçekleştirme, her insanın en doğal hakkı. Kendimizi gerçekleştirdiğimiz ve doya doya kendimiz olabildiğimiz günler diliyorum hepimize.
Sorularınız için bana rsolaker@gmail.com adresinden ulaşabilirsiniz. Kendini iyi hissetmekle ilgili egzersizleri ise Instagram hesabımdan paylaşıyorum.
Bu yazının tüm hakları Rana Kutvan’a ve Uplifers’a aittir. İzinsiz ve uygun şekilde referans verilmeksizin kopyalanması, çoğaltılması ve başka mecralarda paylaşılması kesinlikle yasaktır.
İlginizi çekebilir: Şu anda yaşadığınız ilişkiniz çocukluk yaranızın bir yansıması olabilir
Kaynaklar
- Baumrind, D. (1966). Effects of authoritative control on child behavior. Child Development, 37(4), 887-907
- Dağlı, G. & Beyazsaçlı, M. (2010). Ana-baba tutumu ve kendini gerçekleştirme düzeyleri arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, (7), 1-16.
- Dönmezer, İ., (2004): Developmental and Educational Psychology (in Turkish), E.Ü. Basımevi, İzmir, s.125-126
- Ivtzan, I., Gardner, H. E., Bernard, I., Sekhon, M., & Hart, R. (2013). Wellbeing through self-fulfilment: Examining developmental aspects of self-actualization. The Humanistic Psychologist, 41(2), 119-132. doi: 10.1080/08873267.2012.712076
- Maslow, A. H. (1943). A theory of human motivation. Psychological Review, 50, 370-396. Erişim tarihi:26.07.2010. http.//psychclassics.yorku.ca/Maslow/motivation.html
- Özkaya, D. (2009). “Ana Baba Tutumları Ve Kişilik Üzerindeki Etkileri”. Sivas: Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürlüğü
- Schultz, D. P., & Schultz, S. E. (2002). Modern psikoloji tarihi (Y. Aslay, Çev.). İstanbul: Kaknüs Yayınları. (Orijinal baskı 2000).