Histamin intoleransı: Belirtileri, nedenleri ve tedavi yöntemleri

Sık sık sindirim sistemine ilişkin sorunlar yaşıyor, sebebini belirleyemediğiniz baş ağrıları çekiyor ya da geçmek bilmeyen bir yorgunluk yaşıyorsanız, sebebi çoğumuzun belki de farkında olmadığı ‘histamin intoleransı’ olabilir. Günümüzde beslenme ve sağlık sorunları giderek daha fazla dikkat çekmeye başlamıştır ve histamin intoleransı da bu konuda öne çıkan rahatsızlıklardan biridir. Vücutta önemli görevleri üstlenen bir kimyasal bileşik olan histaminin doğru bir şekilde işlenememesi ya da aşırı birikmesi, ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceği gibi hayat kalitesini de ciddi oranda düşürebilir. Histamin intoleransı nedir, nasıl başa çıkılır öğrenmek için okumaya devam edin.

Önemli not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurun.

Histamin nedir, ne işe yarar?

Histamin, vücutta doğal olarak bulunan ve birçok biyolojik süreçte rol oynayan, bazı beyaz kan hücrelerinden salınan kimyasal bir bileşiktir. Özellikle bağışıklık sistemi, sindirim sistemi ve sinir sistemi gibi birçok farklı fonksiyonda etkin rol oynar, vücudun korunması için gerekli tepkileri oluşturan bir mekanizmayı çalıştırır. Vücudun neredeyse her bölgesinde histamin reseptörleri bulunur ve bu reseptörler hapşırma, kaşıntı, kızarıklık gibi alerjik reaksiyonlara neden olarak vücudun tepkisini ortaya koyar. Kısacası:

Beyine gerekli mesajları gönderme,
Sindirime yardımcı olan mide asitlerinin salgılanmasını tetikleme,
Bağışıklık sisteminin tepkisi olan alerjik reaksiyonları ortaya çıkarma gibi temel görevleri üstlenir.

Vücutta fazla histamin varlığında yaşamsal fonksiyonlar etkilenebilir ve sistemlerin düzgün çalışması engellenir. Bu durumda histamin intoleransı ortaya çıkar.

Histamin intoleransı nedir, neden olur?

Histamin intoleransı, vücudun histamin adı verilen kimyasala karşı normalden daha düşük bir tolerans veya hassasiyet gösterdiği bir durumu ifade eder. Histamin, vücutta doğal olarak bulunan bir bileşiktir ve birçok biyolojik süreçte rol oynar; bağışıklık tepkileri, sindirim, sinir iletimi gibi fonksiyonlarda etkin rol oynar. Ancak bazı insanlar, histamini yıkma veya işleme yeteneği düşük olduğunda veya histamin seviyeleri arttığında çeşitli semptomlar geliştirebilir.

Histamin intoleransı, genellikle histamini parçalayan enzimlerde (diamin oksidaz – DAO ve histamin-N-metiltransferaz – HNMT gibi) bir eksiklik veya düzensizlik nedeniyle ortaya çıkar. Bu durumda, vücut histamini yeterince yıkamaz ve birikmesine neden olur. Aynı zamanda, bazı yiyecekler ve içeceklerde süreçlerinde yüksek histamin seviyeleri bulunabilir ve bunlar da histamin intoleransını tetikleyebilir. Histamin intoleransının belirtileri bireyden bireye değişebilir, ancak histamin intoleransının başlıca belirtileri arasında:

Baş ağrısı,
Migren,
Bulantı,
Gaz ve şişkinlik,
Karın ağrısı,
Hazımsızlık,
İshal,
Kızarıklık,
Kaşıntı ve döküntü,
Halsizlik ve yorgunluk,
Düşük tansiyon,
Anksiyete ve sinirlilik hali yer alır.

Öte yandan, histamin intoleransının ana nedenleri arasında:

Histamin yıkım enzimlerinde eksiklik,
Genetik faktörleri,
Bağırsak florasındaki dengesizlikleri,
Yüksek histamin içeren besinlerin tüketimi,
Yüksek stres,
Bazı ilaçların kullanımı bulunur.

Histamin intoleransı karmaşık bir durumdur ve birden fazla faktörün etkileşimi sonucu da ortaya çıkabilir. Belirtiler kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve tanı ve tedavi için bir sağlık profesyonelinin yardımı gerekebilir. Eğer histamin intoleransından şüpheleniyorsanız, bir doktordan veya beslenme uzmanından yardım almanız önemlidir.

Yüksek histamin içeren besinler nelerdir?

Histamin intoleransının ana nedenlerinden biri olan yanlış beslenme, yüksek histamin içeren yiyecek ve içeceklerin tüketiminden meydan gelir.

Fermente gıdalar: Fermente edilmiş gıdalar histamin bakımından zengin olabilir. Örnekler arasında peynirler, yoğurt, turşu, fermente edilmiş sosis gibi ürünler bulunur.
Deniz ürünleri: Bazı deniz ürünleri yüksek histamin içerebilir. Özellikle taze olmayan balıklar, somon, ton balığı gibi ürünler dikkat edilmesi gereken yiyecekler arasında yer alır.
Tütsülenmiş veya uzun süre saklanmış etler: Tütsülenmiş etler veya uzun süreli saklanmış etler de yüksek histamin içerebilir. Örnek olarak salam, sucuk, pastırma gibi ürünler sayılabilir.
Alkol: Alkol, histamin salınımını artırabilir ve histamin intoleransı semptomlarını şiddetlendirebilir. Özellikle şarap, bira, şampanya gibi alkollü içecekler yüksek histamin içerebilir.
Turunçgiller: Bazı turunçgiller, özellikle portakal, mandalina gibi meyveler, histamin salınımını artırabilir.
Salamura ve konserve gıdalar: Salamura veya konserve gıdalar da histamin bakımından zengin olabilir. Örneğin salamura balık veya salamuralı zeytin gibi ürünler dikkat edilmesi gereken besinler arasında yer alır.
Baharatlar: Bazı baharatlar, histamin intoleransı olan bireyler için sorun yaratabilir. Özellikle taze değilse; kişniş, tarçın, karabiber gibi baharatlar histamin içerebilir.
Soyadan üretilen ürünler: Soya bazlı ürünler, histamin içerebilir. Soya sosu gibi ürünlerden kaçınılması gerekebilir.

Histamin intoleransı kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve bazı yiyecekler bazı bireylerde daha fazla sorun yaratabilirken, diğerlerinde daha az etki gösterebilir.

Histamin intoleransı nasıl tedavi edilir?

Histamin intoleransının tedavisi bireyseldir ve genellikle semptomların şiddetine, nedenlerine ve kişinin yaşam tarzına bağlı olarak belirlenir. Histamin yüksekliği yaşayan kişiler düşük histaminli besinler içeren diyet programı uygulayarak bu sorunun önüne geçebilir. Diğer yandan, antihistaminik ilaçlar da semptomların şiddetini azaltmak için tercih edilebilir. Ancak en doğru tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana danışılması gerekir. Düşük histamin içeren besinler arasında:

Taze et ve taze balık
Narenciye meyveleri dışındaki taze meyveler
Yumurta
Glutensiz tahıllar, kinoa ve pirinç gibi
Hindistancevizi sütü ve badem sütü gibi süt alternatifleri
Domates, avokado, ıspanak ve patlıcan hariç taze sebzeler
Zeytinyağı gibi sağlıklı pişirme yağları yer alır. Dolayısıyla bu besinleri öğünlere dahil etmek, histamin intoleransının semptomlarını azaltabilir.

Beslenme değişikliklerinin yanı sıra histamin intoleransı tedavisi için şu yöntemlere de başvurulabilir:

Enzim takviyeleri,
Bağırsak sağlığını iyileştirmek için probiyotik takviyeler,
Stres yönetimi teknikleri,
Antihistaminik ilaçların kullanımı. Ancak bu ilaçlar sadece semptomları geçici olarak kontrol altına alır, histamin intoleransını kökten tedavi etmezler.

Unutmayın ki; histamin intoleransı tedavisinin bireysel yaklaşımlardan oluşması gerekir. Eğer histamin intoleransından şüpheleniyorsanız veya semptomlar yaşıyorsanız, bir sağlık profesyoneli ile görüşerek uygun bir tedavi planı oluşturmanız en iyisi olacaktır.

Kaynaklar: clevelandclinic, healthline, medicalnewstoday

İlginizi çekebilir: Haftanın sağlık röportajı: Dr. Banu Taşçı Fresko ile histamin intoleransı üzerine