Modern hayat, birçok konforu da beraberinde getiriyor. Örneğin bugün evden çıkmak zorunda kalmadan istediğiniz her şeyi evinize sipariş edebilirsiniz. Ama elektrik kesilirse, internet giderse veya doğada mahsur kalırsanız, temel hayatta kalma becerilerinin önemini daha iyi kavrayabilirsiniz. Çünkü aslında hepimizin bilmesi gereken bazı beceriler var. Temel hayatta kalma becerileri sayesinde her insan çok zor bir durumu daha katlanılabilir hale getirebilir ve olası kötü senaryolarda hayatını kurtarabilir.

Kamp, off-road, trekking gibi hobileriniz varsa bu becerileri zaten bilmeniz gerekiyor. Yine de bu bilgilere sadece doğada zaman geçirenlerin ihtiyaç duyacağı yanılgısına kapılmayın. Bazen gündelik hayatın içinde de beklenmedik durumlar oluşabilir ve kendinizi bu hayatta kalma tekniklerini kullanmak zorunda kalmış bir pozisyonda bulabilirsiniz. Böyle bir durumda kendinizi nasıl koruyacağınızı bilmek tek yapabileceğiniz şeyken, aynı zamanda olası tehlikeleri aşmak ve hayatta kalmak için de önemli bir adım olabilir. Daha da önemlisi, tüm hayatta kalma teknikleri arasında, ilk kuralın panik yapmamak olduğunu unutmayın. Aklınızı kullanın ve ardından öğrendiğiniz temel hayatta kalma becerilerinin gerekli unsurlarını uygulayın.

Temel kural: Bir yakınınıza nereye gittiğinizi ve ne zaman dönmeyi planladığınızı bildirin

Öğreneceğiniz hayatta kalma becerilerinin amacı, ilgili yardım size ulaşana dek kendinizi hayatta tutmanız. Bu yüzden nereye giderseniz gidin, yokluğunuzu fark edebilecek birine gittiğiniz yeri ve tahmini dönüş tarihinizi haber verin. Böylece gerektiğinde sizi aramaya geleceğini düşündüğünüz kişiyi bekleyebilir, beklerken de aşağıdaki becerilerinizden yardım alabilirsiniz.

1. Güvenli bir kamp alanı seçmek

Diyelim ki doğaya kamp yapmaya gittiniz ve çadırınızı, ayı olmayacağını düşündüğünüz ilk toprak parçasının üzerine kurdunuz… Yeterince güvenli, değil mi? Aslında değil. Hayatta kalma becerilerinden biri olan barınak yapımını öğrenmeden önce, güvenli bir kamp yeri bulmalısınız. Üzerinize düşebilecek tehlikeleri (gevşemiş kaya parçaları, ölü ağaç dalları gibi) taramak için yukarı bakmanız gerekli. Ayrıca kampınızı sular altında bırakabilecek bir çevre koşulu var mı, kontrol etmelisiniz (Yüksek bir yer seçmek her zaman en idealidir). Son olarak zararlı böcekler, zehirli sarmaşıklar ve diğer tehlikeler için zemini inceleyin. Güvenli bir kamp alanı bulmak için harcadığınız zaman konusunda kontrollü olmayı da unutmayın. Sonuçta, gün ışığını kaybetmeden, yeterince güvenli bir kamp yeri seçmiş olmanız gerekiyor.

2. Kısa süreli bir hayatta kalma barınağı yapmak

İklime, hava durumuna, araziye ve mevcut kaynaklara bağlı olarak, size yardım edecek kişilerle karşılaşana kadar sizi dış etkenlerden koruyacak geçici bir sığınak inşa etmek isteyebilirsiniz. Bulunduğunuz coğrafyanın koşullarına uygun barınak yapımı için YouTube videolarından yardım alabilir veya profesyonel bir eğitime katılabilirsiniz.

Unutmayın, zorlu koşullarda genel vücut sıcaklığınızı azaltan veya artıran herhangi bir şey düşmanınız olabilir. Bu noktada üzerinizdeki giysiler de büyük önem taşır. Mümkün olduğu sürece, çevre için uygun giysilere sahip olun. Her zaman bir şapkanız olsun. Vücudunuza en yakın katmanı kuru tutmak için elinizden geleni yapın. Katmanlar havayı hapseder ve kalın bir giysiden daha sıcak tutar. Dilerseniz Vahşi doğada hayatta kalma programları ve YouTube kanalları yazımıza da göz atabilirsiniz.

3. Bir su kaynağı bulmak

Eğer yakınlarda akan su yoksa, suyun yerini belirlemenin birden fazla yolu olduğunu unutmayın. Yokuş aşağı inmek, su bulmak için akıllı bir taktiktir, ancak bazen bu su yolları kurak arazilerde yılan gibi kıvrılarak kurur. Suya yaklaşmak için yeşil bitki örtüsü de arayabilirsiniz. Çünkü onların da hayatta kalmak için suya ihtiyaçları var, bu nedenle yüzeylerinin hemen altında su olması muhtemel. Bir rehber olarak suda yaşayan hayvanların (mesela kurbağaların) seslerini de dinleyebilirsiniz.

Bununla birlikte, doğada bulduğunuz her su, içilebilir olmayabilir, unutmayın. Tahmin edeceğiniz gibi akan su, durgun sudan daha iyidir. Suyun hijyeninden şüphe ediyorsanız en az 10 dakika kaynatın. Kaynatma şansınız yoksa yağmur, kar, çiy gibi kaynaklar da güvenli opsiyonlar olabilir. Ayrıca çevrede devedikeni, kaktüs ve asma gibi su emici bitkiler varsa onları sıkarak da sularını çıkarabilirsiniz.

4. Ateş yakmak

Yemek pişirmenizi, ısınmanızı veya vahşi hayvanları barınak alanınızdan uzaklaştırmanızı sağlayacak bir ateş yakmak için kuru yapraklar, çam dalları veya küçük odun parçaları kullanabilirsiniz. Doğada ateş yakmanın birden fazla yolu var. Koşullarınıza bağlı olarak hangi ortamda, hangi malzemelerle ateş yakabileceğinizi bilmeniz önemli. Bu noktada profesyonel bir eğitim almak, hayatınızı kurtarabilir.

Örneğin, bir yolculuk sırasında tipide mahsur kaldığınızda, arabanızın aküsüyle ateş yakabilirsiniz. Bunun için yapmanız gereken şey, aküye minik bir kısa devre yaptırmak. Firkete, kolye gibi iletken bir tel veya sakız kağıdı gibi alüminyum folyo ile akünün pozitif ve negatif uçlarını birbirine bağlayın. Çıkan kıvılcımlara kolay tutuşabilecek bir şeyleri tutarak ateş için gerekli ilk tutuşmayı sağlayabilirsiniz.

5. Yiyecek bulmak

Yiyecek aramak da elbette çok önemli. Ancak bunu nasıl doğru yapabileceğini öğrenmek için çok az insan zaman ayırıyor. Yaz aylarında meyve toplamaktan daha fazlası için zaman ayırırsanız, her mevsimde ve ortamda yiyecek bulabilirsiniz. Birçok kök ve yeşillik, mükemmel sebzeler oluşturur. Çeşitli dallar ve yapraklar ise lezzetli ve sağlıklı çaylar oluşturabilir. Yenilebilir ağaç yemişleri, soğuk havalarda bile bize yetecek kadar kalori sağlayabilir. Bununla birlikte, bazı sebze ve meyvelerin zehirli olabileceğini unutmayın. Bir seyahate çıkmadan önce, gideceğiniz yerin yerel flora ve faunası hakkında araştırma yapın. Her coğrafyanın yenilebilir bitkileri farklıdır. Ülkemizde daha kolay ve sık bulabileceğiniz bitkilerden bazıları kuzu kulağı, ısırgan, yaban ıspanağı (kazayağı) ve karahindiba olarak sayılabilir. Doğada avlanmak için tuzak kurmak ve balık tutmak da yeri geldiğinde hayat kurtarabilecek becerilerdir.

6. Düğüm atmak

Genellikle gözden kaçan bir beceri olan düğüm atmak, bir sığınak inşa etmenize, avlanmak için tuzak kurmanıza vb. araçlar oluşturmanıza yardımcı olarak hayatta kalma şansınızı artırabilir. Güvenli düğüm atmayı öğrenmek zaman alır ve pratik gerektirir, bu yüzden bir ip satın alarak farklı düğüm atma yöntemlerini öğrenmeyi deneyin. Özellikle borina düğümü, çok yönlüdür ve öğrenmesi kolaydır. Örneğin bir nesneyi ipe tutturmak için çok güvenli bir düğümdür.

7. Gece ve gündüz yön bulmak

Yanınızda GPS’iniz, pusulanız, haritanız olmadığında gökyüzünden yardım alarak yönünüzü bulabilirsiniz. En bilindik yöntem, doğudan doğup batıdan batan güneşe bakmak. Bir diğeri ise analog bir saatten yardım almak. Bunun için saatinizi elinize alın ve yere paralel bir şekilde tutun. Ardından elinizi yere paralel tutun ve akrep (saat ekranındaki kısa olan kol) güneşi işaret edececek şekilde saati hizalayın. Akrep güneşi gösterirken, akrep ve 12’nin arasındaki açının ortasından bir çizgi geçtiğini düşünün. Bu çizgi, kuzey-güney hattı. Saatiniz dijitalse analog bir saati kağıda çizin ve aynı yöntemi uygulayın.

Gece yön bulmak için Küçükayı’nın sonundaki en parlak yıldız olan Kuzey Yıldızı’nı bulmalısınız. Eğer Küçükayı’yı ve Kutup Yıldızı’nı bulamadıysanız, Büyükayı’yı bulun ve gözünüzle Büyükayı’nın son iki yıldızından geçen ve yukarı doğru uzayan hayali bir çizgi çekin. Çizginin üzerinde Kutup Yıldızı’nı kolayca bulabilirsiniz. Kutup Yıldızı, her zaman Kuzey Kutbu’nu yani Kuzey’i gösterir. Gökyüzünde hilal ay varsa, hilalin iki ucunu hayali bir çizgiyle birleştirin ve çizgiyi yukarı doğru uzatın. Yukarı uzadığı yön de Kuzey’i gösterir.

8. Yardım (SOS) sinyali vermek

Sinyal vermek, temel hayatta kalma becerilerinin belki de en önemlisi. Ateş, yanıp sönen ışık, parlak renkli işaretler, bayraklar, aynalar, düdükler zor zamanlarda sizi bulmalarına yardımcı olabilir. Örneğin üçgen şeklinde üç parça ateş yakmak, bilinen bir tehlike sinyalidir. Çevrenizdeki alanın tutuşmasını önlemek için sinyal ateşlerinizi dikkatlice sıralayın. Gün boyunca dikkat çekmek için ateşin üzerine yeşillikli dallar ekleyin. Çünkü duman, orman yangını tehlikesine karşı daima alarmda olan jandarmanın dikkatini çekmenin etkili bir yoludur.

Ayna ile sinyal vermek için sadece ayna değil cep telefonu ekranı gibi elinizdeki herhangi bir yansıtıcı yüzeyi kullanabilirsiniz. Bunun için kendinize bir hedef belirleyin ve yansıtıcı yüzeyi elinizle bir ileri bir geri oynatarak ay ışığından yararlanarak sinyal verin.

Yardım sinyalini fener, düdük gibi nesnelerle de verebilirsiniz. Sizi bulabilecek kurtarma görevlileri, tüm bu sinyalleri tanıyacak eğitime sahipler. SOS sinyali, mors alfabesine göre verilir, kodu da 3 kısa, 3 uzun, 3 kısadır. Tekrar etmeden önce 3 saniye ara vermek de önem taşır.

9. İlk yardım öğrenmek

Bir hayatta kalma becerisi olarak ilk yardım, yalnızca temel tıbbi ihtiyaçlarla ilgili değildir. Birincil hareket tarzınız da buna dahildir. Durun, oturun, düşünün, gözlemleyin ve planlayın. Kaybolduğunuzu veya mahsur kaldığınızı anladığınızda ilk yapmanız gerekenler bunlar. En önemli unsur, beyninizin rasyonel bir şekilde çalışmasını sağlamak, çünkü bu hayatta kalmak için en temel ilk yardım. Bunun için çıkacağınız her yolculuktan önce ihtiyaçlarınızı analiz edin, bir tıbbi kontrol listesi oluşturun ve yanınızda küçük bir ilk yardım kiti taşıyın. Elbette temel seviyede bir ilk yardım bilgisine sahip olmanız da önem taşıyor. Bunun için ilk yardım eğitimi almayı düşünün. Çoğu durumda müdahale etmeniz gereken şeyler yalnızca kesikler, morluklar ve kişisel ilaç ihtiyaçlarıdır. Yanınızda ne olduğunu ve onu nasıl kullanacağınızı bilin. Gerektiğinde kendinizi bir uzay battaniyesiyle yalıtarak hipotermiyi önleyin. Bulunmaya konsantre olun, sakin olmak ve hayatta kalmak için nedenlerinizi (aileniz, sevdikleriniz vs.) düşünün.

Yukarıda açıkladığımız temel hayatta kalma becerilerini bilmek, yeri geldiğinde hepimiz için yararlı olabilir. Elbette bu konu çok daha derin, çoğu beceri de mutlaka uygulama ve pratik gerektiriyor. Bu yüzden hayatta kalma becerileri konusunda daha yetkin olmak için temel hayatta kalma eğitimi almanızı öneririz. Bu amaçla bizevdeyokuz.com‘un deneyimlediği ve önerdiği Hayatta Kalma Okulubizevdeyokuz.com‘‘nu inceleyebilirsiniz.

Kaynaklar: wildernessawareness.org, mossyoak, outdoorlife, bizevdeyokuz

İlginizi çekebilir: Psikolojik ilk yardım: Depremden etkilenen sevdiklerinize yardım etmenin yolu