Bireyin hedeflerinin olması, bu hedeflerin boyutları ne olursa olsun, güzel bir durum. Örneğin; daha az dışarıda yiyip daha fazla yemek pişirmeyi istiyor olabilirsiniz; veya yazdığınız kitabı bitirebilmeyi. Ya da belki de sadece oynadığınız bilgisayar oyunundaki zorlu seviyeyi geçebilmeyi istiyorsunuzdur. Peki hedeflerinizi gerçekleştirmek ile ilgili neler yapıyorsunuz?
Ne yazık ki bazı hedeflerin başarılması daha zordur. Yeni başlayan yılda spor yapma kararı alan bir tanıdığınızın buna başlasa da, birkaç günden sonra sürdürmenin ne kadar zor olduğunu ifade ettiğine tanık olmuşsunuzdur. İnsan beyni rutini sağlıksız olsa bile yenilikten daha fazla sevmeye meyillidir. Bu konuda yapılan bir araştırma, sinemada bayat ya da taze patlamış mısır verilen izleyicilerden bayat mısır verilenlerin, tadını beğenmemelerine rağmen yine normalde yedikleri kadar mısır yediklerini orta koydu. Dolayısıyla buradan çıkan sonucun da alışkanlıkların önemini çarpıcı bir şekilde anlattığını söyleyebiliriz.
İlginizi çekebilir: Başarıya ulaşmak için rahatlık alanınızdan çıkın ve kendinize hedefler koyun
Peki rutinin artık faydalı olmadığı durumlarda bunun dışına çıkmayı nasıl başarabiliriz? Mesela çikolata yerine meyve yemeye, oturup TV izlemek yerine evi toparlamaya ya da dışarıdan pizza söylemek yerine akşam yemeğini kendimiz yapmaya beynimizi nasıl ikna edebiliriz? Yazının devamında bunları yapmak için işinize yarayacak ipuçlarına yer vereceğiz:
Hedeflerinizi alışkanlığa dönüştürün
Neuron dergisinde yayımlanan bir araştırma, insan beyninde hedeflerle alışkanlıkların farklı şekilde depolandığını ortaya koydu. Buna göre; beynin orbitofrontal korteks olarak bilinen bir bölgesi, bireyin gerçekleştirmek istediği hedefleri somut ve otomatik alışkanlıklara dönüştürüyor. Bunu yaparken ise iştah, hafıza ve ruh halini ayarlamaya yarayan endocannabinoid isimli sinirsel iletim araçlarını kullanıyor. Bu araçları kullanarak bir alışkanlık oluşturmanın en iyi yolu yapılan eylemde ısrarcı olmaktır. Dolayısıyla sevmeseniz bile gerçekleştirmek istediğiniz hedefi her gün tekrar etmeye çalışın. Örneğin; her gün dişlerinizi fırçalıyor, ancak gargara yapmıyor olabilirsiniz. Eğer gargara yapmayı da istiyor, ancak sürekli aceleden ya da üşendiğiniz için yapmayı atlıyorsanız, bu sizin gerçekleştirmek istediğiniz hedefiniz haline gelmiş demektir. Bunu gerçekleştirmek içinse yapmanız gereken şey, her gün belirli bir saatte gargara yapmayı alışkanlık haline getirmeniz.
Çevrenizi değiştirin
Bazı durumlarda bireyin tek yapması gereken çevresini değiştirmek olur. Konuyla ilgili bir araştırmada, bilim insanları gittikleri okulları değiştiren üniversite öğrencilerinin aynı okulda kalanlara oranla günlük alışkanlıklarını değiştirmeye daha eğilimli olduğu sonucuna ulaştı.
Alışkanlıkları değiştirmede çevresel etkenler önemli bir rol oynar. Bunun nedeni beynin yaşanan belirli bir durum ile çevre arasında bağ kurmasıdır. Örneğin yemeğinizi film izlerken yemeye alışmışsanız, bir süre sonra film izlemeye başladığınızda aç olmasanız bile yemek yeme ihtiyacı duymaya başlarsınız. Bu yüzden hedeflerinizi gerçekleştirememekten şikayetçiyseniz, çevrenizdekilere bir bakmayı deneyin. Ek olarak bu konuda size verebileceğimiz küçük bir ipucu daha var: Alışkanlıklar, en iyi tatildeyken değiştirilebilir. Seyahatte zaten değişen bir çevrede alışkanlıkları değiştirmek de normalden daha kolaydır.
Hedeflerinizi yazın
Ne istediğini bilmek önemlidir. Bunun en iyi yolu ise istediğiniz şeyleri yani hedeflerinizi yazıya dökmektir. Önceliklerinizi ve hedeflerinizi her gün belirli bir saatte yazabilir, ya da bunları yazdığınız bir kağıdı her gün görebileceğiniz bir yere asabilirsiniz. Her iki şekilde de kendinize kişisel bir hatırlatıcı oluşturmuş olacaksınız. Bu ise onları gerçekleştirmek için daha istekli ve azimli olmanızı sağlayacak.
Hedeflerinize ulaşmada yukarıda sıraladıklarımız dışında önemli bir nokta daha var: Onları başkalarıyla paylaşmak. Bu noktada farklı görüşler ve farklı sonuçlara sahip çalışmalar mevcut. Yaptığımız araştırmalarda hedeflerinizi sizi destekleyen insanlarla paylaşmanın yararlı olabileceğini, çünkü bu şekilde hedeflerinize yaklaştığınız her an onların desteğini yanınızda hissetmenin kararlılığınızı ve cesaretinizi arttıracağını ifade eden kaynakların mevcut olduğunu gördük. Ancak psychologytoday.com ise bunun tam tersinin yapılması gerektiğini ifade ediyor. Burada yer verilen 2009 tarihli bir araştırmaya göre; bireyin hedeflerinden başkalarına bahsetmesi, ona bu hedefleri gerçekleştirdiğine dair yanıltıcı bir his verebilir. Yani bir başka deyişle prematüre bir sevinç sağlayabilir.
Bu konuda birbirinin tam zıttı görüşlerin araştırmalarla desteklendiğini görüyoruz. Dolayısıyla hangisinin kendisi için daha iyi olduğuna bireyin kendisinin karar vermesinin çok daha makul olduğunu söyleyebiliriz.
İlginizi çekebilir: Hedeflere giden zorlu yolsa sağlam durmanın 5 yolu
Kaynak:
psychologytoday.com
topachievement.com