Hayat, inişli-çıkış uzun bir yol; kah güldüğümüz kah ağladığımız, bazen kolay bazen zor, bir anda bulutların üzerinde hissederken birden yere çakılmış gibi hissedebiliyoruz… Kimi zaman maraton koşabilecek kadar enerjik bir haldeyken kimi zaman kolumuzu kıpırdatacak gücü bulamayabiliyoruz. Stres, kaygı, endişe, kayıplar, yas, toplumsal ve küresel krizler gibi olumsuz pek çok duygu ve düşünce ya da monotonluk, yetersizlik hissi, başarısızlık, iş/yaşam tatminsizliği, ailevi sorunlar, ilişkisel problemler gibi faktörler motivasyon kaybı yaşamamıza neden olabiliyor. Profesyonel görev ve sorumluluklarımız bir yana evimizi toparlayacak motivasyonu bile bulmakta güçlük yaşayabiliyoruz. Peki, böylesi zor zamanlardan geçerken motivasyonu geri kazanmak için neler yapılabilir?
Motivasyonun ne olduğunu hatırlayın
Motivasyon, en basit tanımıyla bir şeyi neden yaptığınızı açıklayan bir terimdir; diğer bir deyişle eylemlerin arkasındaki itici güçtür. Hedefe yönelik davranışları başlatan, yönlendiren ve sürdüren bir süreçtir. Kısacası, herhangi bir hedefinize yaklaştıracak şekilde hareket etmenize yardımcı olan bir olgudur. Bu nedenle motive olmanın heyecan, mutluluk, beklenti gibi belirli bir duyguyu deneyimlemeniz gerektiği anlamına gelmediğini kabul etmeniz gerekir.
Elbette ki tüm olumlu duygularla birlikte gerçekleştiğinde bir işi yapmak ve sürdürmek için daha kolay motive olmak zorunda değilsiniz; ancak büyük bir mutluluk ya da heyecan gibi bir duygu hissetmeden de motivasyonunuzu kazanabilirsiniz. Önemli olan kararlılık ve istikrardır. Yani, konu ister işte üzerinde çalıştığınız bir proje ister evde odanızı toplamak olsun kişisel olarak anlamlı bir neden bularak –büyük bir heyecan duymadan da– bir şey yapmaya karar verebilirsiniz. Önemli olan eylemlerinizin ardındaki nedendir.
Stresi azaltan yöntemlere başvurun
Genel olarak çoğu insanın yaşadığı motivasyon kaybının nedeni yoğun stres ve/veya bu stresin beraberinde getirdiği olumsuz duygu ve düşüncelerdir. Bu nedenle stres yönetimini öğrenmek, yaşamın pek çok alanında olduğu gibi motivasyonu kazanma konusunda da oldukça etkilidir. Özellikle zorlayıcı zamanlardan geçerken stresi kontrol altına almak çok zor görünse de bu konuda yardımcı olduğu kanıtlanmış tekniklerden yararlanmak faydalı olabilir.
Nefes egzersizleri, meditasyon teknikleri, yoga, Tai Chi gibi beden-zihin bütünlüğünü iyileştiren pratikler, hobiler, mindfulness ve benzeri pek çok yöntem zor zamanlardan geçerken deneyimlediğiniz stresin şiddetini azaltmaya yardımcı olurken kaygı, korku, endişe, ümitsizlik gibi olumsuz duygularla da başa çıkmanızı sağlayabilir. Dolayısıyla kaybettiğiniz motivasyonu yeniden bulmanız ve yola koyulmanız için size ihtiyacınız olan içsel gücü sunabilir.
Küçük adımlarla başlayın, bölün ve sıralayın
Bazen tamamlamanız gereken görevler o kadar yıldırıcı ve bunaltıcı görünür ki nereden başlayacağınızı bilemezsiniz. Bu olduğunda da sonunda hiçbir şey yapamaz ve hiçbir şey başaramazsınız. Oysa ki her şeyi aynı anda ve tek seferde yapmak zorunda değilsiniz; nihai hedefinize yönelik herhangi bir çaba ilerlemenin ta kendisidir. Küçük bir adımla başlayıp, büyük işleri küçük parçalara bölüp ve önem sırasına göre önceliklendirerek sıraladıktan sonra başlamak daha kolay bir hal alabilir.
Büyük işleri daha küçük görevlere bölmek, özellikle yapmak istemediğiniz bir şeyi nasıl yapacağınızı bulmaya çalışırken son derece yardımcı olur ve sizi sıkışmışlık hissinden kurtarır. Belki de bir ay sürecek kocaman bir işi her güne böldüğünüzde bir günde bir saat ayırmak o kadar da gözünüzü korkutmayacak ve başlamanızı kolaylaştıracaktır. Öte yandan işlerinizi önceliklendirmek de sizi ‘çok fazla şey var’ diyerek vazgeçmekten alıkoyar; bu nedenle en acil yapılması gerekeni ilk sıraya alarak yaşamınızı da daha fazla vakit kaybetmeden iyileştirmeye başlayabilirsiniz. Ertelediğiniz evi temizlemek, faturalarınızı ödemek ya da bir raporu tamamlamak olsun fark etmez o anda hangisinin bitirilmesi sizin için daha önemliyse ve hayatınızda büyük yer tutuyorsa ondan başlayabilirsiniz.
Hedeflerinizi gözden geçirin
Kaybettiğiniz motivasyonu geri getirmek için çabalarken gerçekleştirmek için motivasyona fazlasıyla ihtiyacınız olan kişisel yaşam hedeflerinizi gözden geçirmenizde fayda var. Mevcut hedeflerinize odaklanarak, neden bu hedeflere ulaşmak istediğinizi hatırlayabilirsiniz. Eğer şu anki yaşamınızla, beklentilerinizle uyuşmuyorsa ya da sizi motive etmek yerine daha da uzaklaştırıyorsa hedeflerinizi değiştirmeyi ve yaşamınızla daha uyumlu bir hale getirmeyi düşünebilirsiniz. Belki de yalnızca hedeflerinizi yeniden düzenlemek bile tek başına aradığınız motivasyonu bulmak için yardımcı olabilir.
Bunu yaparken hedeflerinizi yalnızca kariyerinizle sınırlı tutmayın; aynı zamanda kendinizi geliştirmek, kişisel olarak büyümek, daha doyumlu bir hayat yaşamak için de hedeflerinizi gözden geçirin. Yaşama sevincinizi, hayat amacınızı ve sizi canlı tutacak pek çok şeyi kalbinizin, zihninizin derinlerinden çıkarabilirsiniz. Sadece kendinize, yaşamınıza odaklanın ve bulana kadar vazgeçmeyin.
Kısa değil uzun vadeli etkilere odaklanın
Şöyle düşünün; daha sağlıklı beslenmek, egzersiz yapmak veya işinizde yepyeni şeyler denemek istiyorsunuz ancak bunları sürekli erteliyorsunuz. Motivasyon kaybı yaşadığınız zamanlarda var olan konfor alanınızdan çıkmak istemiyorsunuz… Ancak şunu fark etmenizde fayda var; ne kadar uzun süre beklerseniz yaşamınızın ileriki zamanlarında pişmanlığınız o kadar artacaktır. Belki sağlığınız bozulur belki işinizde karşınıza çıkan fırsatları kaybedersiniz belki de her ne yapmak istiyorsanız bir süre sonra ‘artık çok geç’ deyip tamamen vazgeçersiniz…
Herhangi bir şeyi yapmak için kendinizi motive edemediğinizde bugünkü eylemlerinizin yarınlarınızı, 10, hatta 20 sene sonrasını nasıl etkileyeceğini düşünün. Uzun vadeli düşünmek, sizi bugün içerisine sıkıştığınız o kör noktadan çıkararak yarınlar için motivasyonunuzu neden yüksek tutmanız gerektiğini hatırlamanıza yardımcı olabilir.
Görselleştirme tekniğini kullanın
Daha temiz, düzenli bir ev mi istiyorsunuz, yeni bir araba almak için işinizde yükselmeniz mi lazım, istediğiniz okula başvurabilmek için tezinizi bitirmeniz mi gerekiyor… Öyleyse durun ve yolun sonunu, nihai hedefinizi gözünüzde en ince ayrıntısına kadar canlandırmak için kendinize izin verin. İster zihninizde tasarlayın, ister bir yere resmini çizin, isterseniz de bir fotoğrafı kesip yapıştırın. Görselleştirme tekniği ile nihai hedefinizin gerçekten nasıl görüneceğini ve size nasıl hissettireceğini keşfedebilirsiniz; bu da size ihtiyaç duyduğunuz o harekete geçme gücünü sağlayabilir.
Farklı ilham kaynakları arayın
Herkesin motivasyonunu düşüren sebepler farklı olduğu gibi o motivasyonu geri getirme gücü olan faktörler de çeşitlidir. Bu nedenle size ilham verebilecek kaynakları keşfetmek için zaman ayırmanızda, kendinize ve etrafınıza dönüp bakmanızda fayda var. Başarı hikayeleri okuyabilir, sevdiğiniz, ilginizi çeken konularda araştırma yapabilir, ilgili makaleleri takip edebilir, ilham veren konuşmalar dinleyebilir, başarılı insanların yaşamlarını konu edinen videoları, filmleri izleyebilirsiniz. Ya da belki de ilhamı doğada bulabilirsiniz; dışarıya çıkın, ağaçların sesini dinleyin, rüzgarı hissedin… Farklı araçlar ilhamınız olabilir, denemeden bulamazsınız.
Pozitif tarafınızı besleyin
Olumlu düşüncenin gücü, pek çok kez karşınıza çıkmış olabilir, söz konusu motivasyon olduğunda da pozitif tarafta kalabilmek çok önemli. Pozitif düşünmek, olası sorunlarla başa çıkmak için daha hazırlıklı hissetmenize ve motivasyonunuzu korumanıza yardımcı olabilir. Olumlu bir mantra belirleyebilir, her gün tekrar edebilir, olumsuz iç sesinizi bastırmak için mantraların gücünden faydalanabilir ya da size ilham veren olumlu bir sözü her zaman gözünüzün önünde olacak şekilde asabilirsiniz. Ya da her zaman bardağın dolu tarafını görmeyi başaran bir yakınızı arayabilir, kendinizi ödüllendirmenin farklı yollarını bulabilir, pozitif, umut veren, harekete geçiren sözlere sahip bir şarkıyı dinleyebilirsiniz. Olumlu yönünüzü ne kadar beslerseniz motivasyonunuzu o kadar az kaybeder, o kadar hızlı geri kazanırsınız.
Tüm bu yöntemleri denerken şunu da unutmayın; zor zamanlardan, stresli günlerden, yıkıcı ve yorucu süreçlerden geçerken herkes motivasyon kaybı yaşayabilir. Hepimiz insanız ve her gün aynı enerjiyle, aynı ruh haliyle, aynı düşünce yapısı ile yaşayamayabiliriz. Hayat yolu çiçeklerle olduğu kadar taşlarla, kıvrak patikalarla da dolu… Bazen yükselmemiz bazen alçalmamız bu yolculuğun kritik bir parçası; önemli olan yola devam etmek.
Stresli ve zorlayıcı zamanlardan geçerken ilham olabilecek diğer yazılarımıza da göz atabilirsiniz:
- En zor zamanlarda bile umutlu kalmanızı sağlayacak ipuçları
- Zorlayıcı zamanlarda kendinizi daha iyi hissetmenize yardımcı olacak TED konuşmaları
- Belirsizlik, kaos ve gelecek kaygısı üçgeninde, hayat amacımızı yeniden bulabilmek mümkün mü?
- Zihninizi olumsuz düşüncelerden uzaklaştırmak için yapabileceğiniz rahatlatıcı aktiviteler