Gün batımı kaygısı: Güneş batarken huzursuz hissetmenin bilimsel nedenleri

Gün batımlarının güzelliği tartışmaya açık olmayan nadir konular arasında. Güneş ufukta kaybolurken gökyüzünün sergilediği renk cümbüşü, çoğumuz için oldukça büyüleyicidir. Ne var ki günün bu huzurlu anı, kimileri için kaygı ve stres kaynağı olabilir. Eğer siz de gün batımına doğru açıklanamaz bir endişe yaşıyorsanız yalnız olmadığınızı bilmek isteyebilirsiniz. Çünkü gün batımıyla ilişkili kaygı hali sanılandan çok daha yaygın. Bu yazımızda, bu ilginç fenomeni ve altında yatan potansiyel nedenleri kaleme aldık.

Gün batımı kaygısı nedir?

Gün batımı kaygısı resmi bir tanı olmaktan ziyade daha çok bir fenomen niteliğinde. Ancak kesin kanıtların eksikliği, bu garip durumun var olmadığı anlamına gelmiyor. Belki de sadece konu üzerine yapılan çalışmaların azlığını gösteriyor. Çünkü özellikle Reddit ve Quora gibi platform kullanıcılarının paylaşımlarına bakıldığında bazıları için bu deneyimin gayet sıradan olduğu görülüyor.

Kaygı, zaman zaman herkesin yaşadığı evrensel bir sorun. Fakat söz konusu fenomen, özellikle gün batım anında veya hemen sonrasında yaşanan huzursuzluk ve dehşet karışımı hisle ilişkili. Güneşin batışıyla birlikte bastıran karanlık birçok kişide pişmanlık, suçluluk, boşluk gibi ağır hislere yol açıyor. Ayrıntılar veya kaygının şiddeti kişiye göre farklılık gösterse de ortak olan şey, günün potansiyelinin bittiğine dair yaygın kanı. Bu nedenle henüz literatüre girmemiş olmasına rağmen gün batım kaygısıyla mücadele ediyorsanız başkalarının da benzer şeyler hissettiğini bilmek size biraz iyi gelebilir.

Gün batımında kaygı hissetmenin nedenleri

İnsan olarak hepimizin aydınlık ve karanlığa verdiği tepkiler biyolojik saat ile ilgili. Günlük rutinler oluşturarak belirli saatlerde uyumak ve uyanmak, fiziksel ve psikolojik sonuçlar doğuruyor. Örneğin; bir çalışma, akşam kronotipine sahip bireylerin, sabahçılara kıyasla daha fazla stres ve kaygı yaşadığını gösteriyor. Başka bir çalışma ise; sabahçı bireylerin sabah saatlerinde yüksek kardiyovasküler aktivite sergilediğini, dolayısıyla sabah saatlerinde strese yatkın olduğunu gösteriyor. Buna göre akşam insanları da öğleden sonra ve akşam saatlerine karşı yüksek stres tepkileri geliştirebiliyor.

Yani gün sonuna doğru hissettiğiniz kaygının altında uyku gibi basit bir alışkanlık yatıyor olabilir. Dahası bitmemiş işler, yaklaşan son teslimler veya kişisel kaygılar da gün sonuna doğru gerçekçi bir hal alabilir. Güne başlarken planlananla, gün batımında yaşananlar birbirini tutmadığında kaygı seviyesi artabilir. Çünkü gün sonunun getirdiği suçluluk duygusu, zamanı yeterince verimli kullanamadığımızı hatırlatarak sanki bir şeyleri kaçırmışız gibi hissettirir. Bazen de güneşin batması demek, sosyal ortamlardan uzaklaşarak kendimizle ve gün boyunca uzaklaştırdığımız bazı düşüncelerle baş başa kalmak anlamına gelir. Bunun üstüne bir de sonraki güne dair beklentiler, iş ve yaşam dengesizliği, öz bakım yetersizliği eklendiğinde gün batımında kaygı yaşamak çok normal değil mi?

Gün batımı kaygısıyla baş etme yöntemleri

Gün batımında etkisini artıran kaygıyla baş etmede ilk etap, sorunu tespit etmek. Ardından da bu sorunu çözecek gerekli adımı atmak. Bunun için deneyebileceğiniz yöntemlerden bazıları şu şekilde;

• Rahatlatıcı akşam rutinleri kazanmak: Gün sonunda meditasyon ve yoga gibi rahatlatıcı akışlar yapmak, farkındalık pratikleri denemek veya günlük tutmak, rahatsız edici duyguları uzaklaştırmanıza yardımcı olabilir. Duyguların bir anda bastırdığı durumlarda, sadece 30 saniyelik nefes egzersizleri yaparak bile stres yığınından kurtulabilirsiniz. Klasik müzik dinlemek ve uzanıp dinlenmek de benzer şekilde fayda sağlayabilir.
• Gerçekçi beklentiler belirlemek: Sorunun beklenenleri tamamlamama hissinden kaynaklandığı durumlarda kendinize daha gerçekçi hedefler koymak isteyebilirsiniz. Çünkü bu beklentiler genellikle standartların yüksek olmasıyla ilgilidir. Birkaç deneme yanılmayla gün içinde neleri yapıp neleri yapamayacağınızı daha iyi anlarsınız. Böylece sonraki güne başlarken tamamlanacak eylemlere dair net görüş elde edersiniz. Beklentileri karşılamaya başladığınız noktada da gün batımı kaygısını kontrol edebilirsiniz.
• Duyguları kabul etmek: Gün batımı kaygısı, bazı durumlarda aslında içinde bulunduğunuz halin bir yansımasıdır. Gün boyunca sürekli bir şeylerle meşgul olduğunuzdan ilgilenemediğiniz sorunlar, etraftaki sesler dağılınca görünür hale gelebilir. Bu sorunlarla yüzleşmek ve duyguları olduğu gibi kabul etmek fazlasıyla hafifletici olabilir. Sonuçta önemli olan, bir şeyleri daha fazla bastırmamak ve o duygunun üzerine sağlıklı şekilde gitmektir.

Eğer kendinizi bir süredir, gün batımının keyfini çıkarmak yerine stresli halde buluyorsanız sizinle benzer şekilde hisseden başkalarının olduğunu da bilmelisiniz. Çözümü rutin alışkanlıklarda ve sağlıklı yaşam değişikliklerinde ararken her zaman, profesyonel destek alabileceğinizi de göz önünde bulundurmalısınız.

Önemli not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurun.

Kaynaklar: self.com, evrimagaci.org

İlginizi çekebilir: Günlük hayatın stresinden uzaklaştıran mindfulness pratikleri