Gizli manipülatörler: Mağdur narsistler (victim narcissists) nasıl fark edilir?

İnsan ilişkileri, hayatımızın bazen en iyi, bazen en kötü, bazen en zorlayıcı ve bazense en karmaşık yönlerinden biri… Çünkü karşımızdaki insanları ‘gerçek’ anlamda tanımak, kim olduklarını, derinlerinde neler saklı olduğunu bilmek zor. Hele ki ‘taklit’ yetenekleri fazlaca gelişmişse… Kimden mi bahsediyoruz? Mağdur veya kurban rolünü oynamayı seven narsistlerden; konumuz: Victim narcissists. Mağdur narsistler veya kurban narsistler olarak Türkçe’ye çevirebileceğimiz bu kavram, aslında hayatımızın belli dönemlerinde karşımıza çıkabilecek karakterleri anlatıyor. Ve geleneksel narsistlerin aksine, onları fark etmek çok daha zor.

Mağdur narsist kimdir?

Her birimiz, hayatımızın bir döneminde, kendini sürekli mağdur olarak gösteren ve bu durumu manipüle ederek çevresindekileri etkisi altına alan birileriyle karşılaşmış olabiliriz. İşte bu insanlar genellikle mağdur veya kurban rolündeki narsistler olarak karşımıza çıkıyor. Narsisizm, bireyin kendine aşırı ilgi duyması ve diğer insanların duygularına karşı duyarsız olmasıyla karakterize bir kişilik özelliği iken, mağdur narsist narsisizmin daha az bilinen bir yüzünü temsil ediyor.

Bu kişilik tipi, kendini sürekli mağdur olarak göstererek çevresindekilerden sürekli olarak sempati ve ilgi bekliyor. Mağdur narsistler, genellikle yaşadıkları gerçek veya ‘algılanan’ zorlukları abartma eğiliminde oluyorlar ve bu durumu, çevresindeki insanları manipüle etmek ve kontrol altında tutmak için kullanıyorlar.

Kurban narsistler, açıkça kendisine ait olsa bile bir hatayı asla kabul etmemesiyle dikkat çekiyorlar. Somatik travma koçu ve narsisistik istismar uzmanı Corissa Stepp, bu karakterleri tanımlamak için “Sanki dünya onları ele geçirmek istiyormuş, eylemlerinin veya koşullarının sorumluluğunu üstlenmek yerine, her şey her zaman onların başına geliyormuş gibi davranıyorlar” diyor. Ve onların ilişkilerinde güç ve kontrolü bu şekilde kullandıklarını açıklıyor.

Bir kişi neden mağdur (kurban) narsist rolüne bürünür?

Peki birisi neden mağdur narsist rolünü benimser ya da benimsemek ister? Aslında bu sorunun cevabı, genellikle kişinin kendi içsel çatışmaları ve yaşadığı deneyimlerle ilgili… Bazı bireyler, çocukluk döneminde yaşadıkları olumsuz deneyimler nedeniyle, yetişkinlikte dikkat çekme ve empati kazanma yolları olarak mağduriyeti kullanabilirler. Bu davranış, zamanla kalıcı bir kişilik özelliğine dönüşebilir ve kişinin sosyal ilişkilerinde sürekli bir mağdur rolü üstlenmesine neden olabilir. Mağdur narsist olma eğilimi, herhangi bir cinsiyet, yaş veya sosyo-ekonomik statü ile sınırlı değil. Bu davranış biçimi, genellikle kişinin geçmişte yaşadığı travmalar, ihmal veya aşırı korunma gibi çeşitli psikolojik ve sosyal faktörlerin bir sonucu olarak gelişebilir. Kişilik yapıları, özsaygı düzeyleri düşük ve başkalarının onayına aşırı bağımlı olan bireylerde bu eğilim daha sık görülebilir.

Corissa Stepp, narsistler kurban gibi davrandıklarında, yanlarındaki kişi durumu ‘düzeltmek’ veya onları ‘kurtarmak’ için devreye girebilir diyerek, bu sayede kendilerini önemli ve değerli hissettiklerini de belirtiyor. Diğer yandan, sorumluluktan kaçmak, hataların yükümlülüğünü almamak ve suçu başkalarına veya ‘dünyaya’ atmak için de kişiler bu mağdur narsist rolünü üstlenebiliyor. Ve ne yazık ki böylesi bir kişilik özelliği de ilişki içerisinde bulundukları kişileri oldukça yıpratabiliyor. Bu nedenle onları fark etmek çok önemli. Ama nasıl?

Kurban narsistleri fark etmenin yolları

Mağdur narsistleri fark etmek, onların sürekli mağduriyet iddiaları ve manipülatif davranışları nedeniyle zor olabilir. Ancak, belirli işaretler bu kişilik tipinin varlığını gösterebilir:

Mağdur narsistler, kendileri tarafından yaratılan sorunlar dahil olmak üzere, hemen her konuda başkalarını suçlarlar.
Dikkat çekmek, ilgi toplamak ve destek görmek için sürekli başkalarına ihtiyaç duyduklarını adeta anons ederler.
Kendilerini her zaman masum gösterir ve karşı tarafın rahatsızlığını anlamazlıktan gelirler.
Narsistler, eleştiriyi karakterlerine yapılmış bir saldırı olarak algılar ve bu yüzden eleştiriye karşı tahammülleri hiç yoktur.
Anlattıkları, savundukları, söyledikleri şeyler hakkındaki ‘boşluklar’ sorgulandığında, savunmaya geçerler ve oldukça duygusal tepkiler gösterirler.
Sözlerinin sizi incittiğini belirttiğinizde, hatırlamadıklarını ya da sözlerinin yanlış anlaşıldığını iddia ederler. Bu sebeple de çok başarılı manipülatörler oldukları söylenebilir.
Konuşmaları hemen hemen her halükarda kendi lehine çevirir ve karşı tarafı bir şekilde suçlu hissettirirler.
Hayatlarında ters giden şeyler için sürekli olarak başkalarını mı suçluyorlar? Sık sık işler arasında gidip geliyorlar mı, arkadaşlarını/partnerlerini mi kaybediyorlar ya da hedeflerine ulaşmakta zorlanıyorlar mı? bu tür sorulara verdiğiniz cevaplar Corissa Stepp’e göre bir kurban narsisti yakalamanın en etkili yolu. Çünkü, kurban narsistler, sürekli olarak başkalarını suçlama, sık sık iş/partner değiştirme ve hedeflerine ulaşamama gibi davranışlar gösterirler.

Ve son olarak karşınızdaki kişi empati, pişmanlık ve hesap verebilirlik kavramlarından yoksunsa, bu mağdur narsist rolünü oynadığını gösterebilir.

Mağdur narsistlerden korunmak için neler yapılabilir?

Eğer yukarıdaki ‘kırmızı bayrakları’ fark ettiyseniz ve karşınızdaki kişi kurban rolüne bürünmüş bir narsist ise başa çıkmak için aşağıdaki yolları deneyebilirsiniz:

Narsistlerin davranışlarının nasıl etkiler yarattığını anlamak için narsisizm hakkında daha fazla bilgi edinin, farkındalığınızı artırın.
Narsistin manipülasyon ve geçersiz kılmalarının ardından, kendi gerçeklerinizin farkına varın, kendi duygu ve duygularınızın geçerliliğini kucaklayın.
Sağlıklı sınırlar koymak ve bunlara bağlı kalmak, manipülasyona karşı direnç göstermenin en önemli ve en güçlü anahtarı. Sınırlar çizin ve sınırlarınıza sadık kalın.
Kendinizi karşınızdaki mağdur narsistin söylem ve tepkilerinden koruyun. Adeta hiçbir şey geçirmeyen bir zırh ile kaplı olduğunuzu hayal edin ve söylemlerini içselleştirmeyin, tepkisiz kalmayı deneyin.
Duygu ve düşüncelerinizi yazın, gerekirse bir günlük tutun. Bu sayede kendi gerçekliklerinizi koruyabilir, kendinizden emin olabilirsiniz.
Narsisizm konusunda uzman birinden destek alın, psikolojik destek bu süreçte kendinizi yıpratmamanızı ve durumları/duyguları daha iyi analiz etmenizi sağlayabilir.

Ve son olarak kendinizi korumak için mağdur narsist ile iletişiminizi kesmeyi deneyin. Bu sayede, kendi hayatınıza odaklanabilir ve duygularınızı, düşüncelerinizi, kendi hayatınızı ve gerçekliğinizi koruyabilirsiniz.

İlginizi çekebilir: Narsist insanlarla baş etmenin yolları ve narsisist kişiliklerle yaşama rehberi

Kaynak: wellandgood