X

Gizli bir manipülasyon silahı olarak “gaslighting”

İstismarın en kötüsü, siz farkında olmadan maruz kaldığınız davranışlardır desem, muhtemelen çoğunuz bana katılırsınız. Çünkü bir şeyin önüne geçebilmek ya da mücadele etmeye karar vermek için önce problemi saptamak gerekir. Kendisine fiziksel ya da manevi olarak kötü davranıldığını herkes anlayabilir; fakat ya karşınızdaki bunu size hissettirmiyorsa? Dahası, ya karşınızdaki kişi, sizin bu kendisine konduramadığınız davranışlarının farkında bile değilse? Ya gaslighting’e maruz kalıyorsanız?

Henüz Türkçe bir karşılığı bulunmayan gaslighting, birinin sizi başka bir gerçekliğe inandırmaya çalışması şeklinde açıklanabilir. Açıklaması ise, terimin geldiği tiyatro oyununda gizli.

Gaslighting’in psikolojideki yerinin aksine, terimin çıkış noktası epey eskiye dayanıyor. İsim, Patrick Hamilton’ın 1938 tarihli Gas Light (gaz lambası, ya da gaz lambasının ışığı olarak çevrilebilir) adlı tiyatro oyunundan geliyor. 1944 yılında Ingrid Bergman’ın başrolünde olduğu bir sinema filmine de uyarlanan yapıtta bir kadın, evinin eskisine göre daha loş olduğunu iddia ediyor. Kocası ise buna karşı çıkarak ışıkların normal olduğunu ve eşinin hayal gördüğünü söylüyor. Böylece, kadın yavaş yavaş kendi aklından şüphe etmeye ve delirdiğini düşünmeye başlıyor. Oysa aslında adam, tam da eşini delirdiğine inandırmak için, gaz lambalarının ışıklarını hafifçe kısıyor. Asıl amacı ise karısına gerçeklik duygusunu kaybettirerek, mücevherlerine konmak.

Gaslighting adını Ingrid Bergman’ın gerçeklik algısını sorguladığı 1944 tarihli filmden alıyor.

Gaslightingin gündelik hayatta karşımıza çıkış şekilleri ne yazık ki bu kadar bariz değil. Saptanması oldukça zor olan bu psikolojik istismar ve manipülasyon türü aile içinde ya da arkadaşlar arasında da görünmekle beraber, özellikle kişilerin birbirine çok yakın olduğu romantik ilişkilerde karşımıza çıkıyor. İlişkinin bir tarafı diğerinin manipülasyonuyla kendini sürekli hatalı, kötü, yanlış hissedebiliyor. Fazla duygusal olduğunu, sorunları çok abarttığını düşünebiliyor. Filmdeki gibi delirdiğini düşünmese de, ilişkide yanlış giden her şey için kendini suçluyor ve yıkıcı bir yola giriyor.

Gaslightingin toplumsal, hatta küresel bir karşılığı da var. Benzer olayları teröristin ırk ve dinine bağlı olarak farklı yorumlayan medya kuruluşları ve bizi farklı bir gerçekliğe ikna etmeye çalışan mercilerin tümü aslında gaslighting yapıyor.

Gaslighting gerçekleri:
  • Gaslighting bilerek ve isteyerek yapılmıyor olabilir: Elbette bu, var olduğu gerçeğini değiştirmez. Mevcut gerçekliği değiştirmek için olayları farklı anlatmak ve olmuşu inkar etmek en bilinen gaslighting taktikleri iken, kimi insanlar bu inkara kendilerini dahi inandırabiliyorlar. Özellikle narsisist kişilik bozukluğu olan, haksızken üste çıkarak kendini kurtarmaya alışkın kişilerin sıkça başvurduğu bir yöntem.
  • Manipülasyon, gaslightingden ibaret değildir: Kümeler konusunu sevenler için şöyle açıklayayım: Manipülasyon, gaslightingi kapsar. Manipülasyon genel olarak karşınızdakine istediğinizi yaptırmanızı sağlarken, gaslightingde kişinin kafasında yaratılan soru işaretleri kendinden şüphe etmesine ve öz güveninin zedelenmesine neden olabilir.
  • Gaslighting kurbanı, neler olduğunu anlamıyor ya da hatırlamıyor olabilir: Geçici bir hafıza kaybından ziyade, “şimdi neden böyle oldu?” şeklinde bir kafa karışıklığından ve bazı anıların silinmesinden bahsediyorum. İnsan beyni kendisine acı veren ve gerçekliği soru işaretli konuları unutmaya meyilli olduğundan, gaslightinge maruz kalan kişilerin de anılarında bazı boşluklar olması doğal karşılanıyor.
Gaslighting kurbanı olduğunuzu nasıl anlarsınız?

Dediğim gibi, gaslighting gerçeklik algısıyla oynadığından saptaması oldukça zordur. Ancak, kendinize şu soruları sorarak gaslightinge maruz kalıp kalmadığınız hakkında fikir edinebilirsiniz:

  • Tam olarak tanımlayamasanız da, yolunda gitmeyen bir şeyler olduğu hissine sıkça kapılıyor musunuz?
  • Eski benliğinize nazaran, öz güven kaybı yaşıyor musunuz?
  • Kafanızın karışık olduğunu hissettiğiniz oluyor mu?
  • Başkaları ne kadar sizi yüceltirse yüceltsin, yeteneklerinizden ve kendinizden şüphe ediyor musunuz?
  • Kendinizi, fikirlerinizi ve değer yargılarınızı sorgularken bulduğunuz oluyor mu?

Şayet siz de bu manipülasyon ve istismara uğradığınızı düşünüyorsanız, öncelikle ilgili kişileri hayatınızdan çıkarmanız faydalı olacaktır. Şayet yolunda gitmeyenin ne (ya da kim) olduğu konusunda kafanız karışıksa, bir terapiste danışmakta fayda olabilir.

Kaynaklar:
Psych Central
Bianet
Pudra

İlginizi çekebilir: Manipülasyon sanatı: Manipülasyon kurbanı olabilir misiniz?

Şule Kulein: Lisede “yapabildiği için” sayısal bölümü seçti ve Boğaziçi Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü’ne girdi. Üniversitede katıldığı Mühendislik Kulübü’nün dergisi StepS’e aşık olduğunda, içine sözelci kaçmış bir sayısalcı olduğunu fark etti. Yazım kuralları konusunda etrafındakileri itinayla delirten Şule, 2 yıl boyunca StepS’in editörlüğünü yaptı, üniversitede ve sonrasında okul ve şirket dergileri ile çeşitli bloglara yazılar yazdı. Seyahat etmeyi, okumayı, öğrenmeyi seviyor. Basılı materyalin hastası, fakat çevrimiçi de fena durmuyor. Şule kendini bildi bileli yazıyordu; artık bir de Uplifers’ta yazıyor.

Geleneksel lezzetlerden vazgeçmeden bitki bazlı beslenmek isteyenlere: Fine Life Fermente Kajulu İçecek

Son yıllarda sağlıklı beslenme ve bilinçli tüketim alışkanlıklarının, daha önce hiç olmadığı kadar ilgi gördüğü kesin. Veganlık, vejetaryenlik, fleksitaryen gibi bitki bazlı beslenme türleri, sadece etik ve çevresel nedenlerle değil, aynı zamanda bütüncül sağlık açısından sunduğu çeşitli faydalar nedeniyle de dünya genelinde hızla yayılmaya devam ediyor. Bitki bazlı beslenme alışkanlıklarına yönelik talepler hızla artarken çok sayıda bitki bazlı ürün de raflardaki yerini alıyor. Özellikle süt ürünlerine alternatif arayanlar için çok sayıda ürün piyasaya sürülüyor. Bu konuda öncü isimlerden biri olan Metro Türkiye de “Sofrada herkese yer var!” mottosuyla tüketicilerin ihtiyaçlarına, yenilikçi ürünlerle cevap veriyor.



Raflarında 400’den fazla bitki bazlı ürün sunan Metro Türkiye, geleneksel lezzetlerden vazgeçmeden bitki bazlı beslenme alışkanlıklarına sahip olmanın en leziz yollarını sunuyor. Ve güzel haber; Türk mutfağının favori içeceklerinden ayrana bitki bazlı alternatif sağlıyor: Fine Life Fermente Kajulu İçecek.

Lezzetli, vegan, fermente: Ayrana bitki bazlı alternatif

Herkes için sağlıklı beslenme ve sürdürülebilirlik anlayışıyla hareket eden Metro Türkiye, beslenme trendlerine ve değişen tüketici taleplerine verdiği önemle Fine Life Fermente Kajulu İçecek’i raflara getiriyor. Geleneksel lezzetimiz ayrana bitki bazlı bir alternatif olarak öne çıkan Fine Life Fermente Kajulu İçecek, bitki bazlı beslenme alışkanlıklarını benimseyen ya da benimsemek isteyen herkesin beğenisine sunuluyor.

Metro Türkiye raflarında yerini almaya başlayan bu yenilikçi ürün, %27 oranında kaju fıstığı, tuz ve çeşitli probiyotikler içeriyor. Bunun yanı sıra katkı maddesi, koruyucu ve gluten içermemesiyle de dikkat çeken Fine Life Fermente Kajulu İçecek, hem bitki bazlı ürünleri tercih edenlerin hem de laktoz tüketmemeye önem verenlerin favorisi olmaya aday. Ayran alternatifi olarak soğuk tüketilebilen bu ürün, 250 ml’lik cam ambalajlarda satışa sunuluyor. Vlabel etiketiyle otel ve restoran gibi yeme içme işletmelerinde rahatça kullanılabilecek Fine Life Fermente Kajulu İçecek, menülere yeni vegan bir alternatif getirirken, müşteri memnuniyetini de artırma potansiyeli taşıyor.

Geçtiğimiz yıllarda süt ve yoğurt gibi hayvansal gıdalara bitki bazlı alternatifler sunmuş olan Metro Türkiye, Metro Chef Veggie Bademli ve Fındıklı içecekler ile yoğurda alternatif Metro Chef Veggie Fermente Süzme Kaju’yu ve Metro Chef Veggie Meze Serisi’ni tüketicilerle buluşturmuştu. Bu yıl ise Türk mutfağının vazgeçilmezlerinden ayrana bitki bazlı bir alternatif getirerek hem sağlıklı hem de yenilikçi bir seçeneği yani Fine Life Fermente Kajulu İçecek’i tüketicilerle buluşturuyor.

Elbette Metro Türkiye’nin raflara taşıdığı yenilikçi ürünler sadece süt ve yoğurt gibi hayvansal gıdalara bitki bazlı alternatifler ile sınırlı değil. Çok daha fazlası, raflarda çoktan yerini aldı.

Bitki bazlı geniş ürün yelpazesi: 400’den fazla çeşit



Metro Türkiye’nin raflarındaki vegan ürün yelpazesi içerisinde bitkisel bazlı hamburger ekmekten köfteye, mayonezden çikolataya çok sayıda çeşit bulunuyor. Üstelik gıda dışı vegan ürünlerin de sayısı oldukça fazla. Vegan yumuşatıcı, şampuan, sabun, hatta yağ çözücü bile bu geniş yelpazede yer alıyor. Dahası, Metro markalı ürün portföyünü de yenilikçi çeşitlerle sürekli genişleten Metro Türkiye, kendi markaları altında içli köfteden lahmacuna paçanga böreğinden haydari, havuç tarator gibi meze seçeneklerine; falafel çeşitlerinden pizzaya, ranch sostan çamaşır yumuşatıcısına kadar 50’ye yakın çeşitte gıda ve gıda dışı bitki bazlı ürün sunuyor. Eğer tüm bu ürünleri ve çok daha fazlasını incelemek isterseniz hemen tıklayıpvegan ürün yelpazesi içerisinde bitkisel bazlı hamburger ekmekten köfteye, mayonezden çikolataya çok sayıda çeşit bulunuyor. Üstelik gıda dışı vegan ürünlerin de sayısı oldukça fazla. Vegan yumuşatıcı, şampuan, sabun, hatta yağ çözücü bile bu geniş yelpazede yer alıyor. Dahası, Metro markalı ürün portföyünü de yenilikçi çeşitlerle sürekli genişleten Metro Türkiye, kendi markaları altında içli köfteden lahmacuna paçanga böreğinden haydari, havuç tarator gibi meze seçeneklerine;vegan ürün yelpazesi içerisinde bitkisel bazlı hamburger ekmekten köfteye, mayonezden çikolataya çok sayıda çeşit bulunuyor. Üstelik gıda dışı vegan ürünlerin de sayısı oldukça fazla. Vegan yumuşatıcı, şampuan, sabun, hatta yağ çözücü bile bu geniş yelpazede yer alıyor. Dahası, Metro markalı ürün portföyünü de yenilikçi çeşitlerle sürekli genişleten Metro Türkiye, kendi markaları altında içli köfteden lahmacuna paçanga böreğinden haydari, havuç tarator gibi meze seçeneklerine; Metro Türkiye’nin Bitki Bazlı & Vegan Katalogu’nu keşfedebilirsiniz.

Temel gıdadan temizlik ürünlerine, kişisel bakımdan atıştırmalıklara aradığınız her şeyi bulabileceğiniz Metro Türkiye ile sağlıklı ve sürdürülebilir bir yaşam tarzına ulaşmak artık çok daha kolay.

*Bu yazı Metro Türkiye katkılarıyla hazırlanmıştır.

İlginizi çekebilir: Vegan beslenenlere müjde: Metro Türkiye’nin zengin vegan ürün yelpazesini keşfedinVegan beslenenlere müjde: Metro Türkiye’Vegan beslenenlere müjde: Metro Türkiye’

 

İlgili Makale