X

Endorfin ve dopamin: İyi hislerin ardındaki hormonlar

Kendimizi iyi hissettiğimizde beyin genelde dopamin, serotonin, oksitosin ya da endorfin nörokimyasallarını salgılar. Mevcut durumda değişim olduğunda ve biz bir değerlendirme yaptığımızda duygular oluşur, bu olumlu hissettiren kimyasallar salgılanır ve sonrasında kısa sürede yok olurlar. Ama beyin daha fazla iyi kimyasal ister. Bu yüzden bazı alışkanlıklar bize uzun vadede zarar verse de anda iyi hissettirdiği için devam etmek isteriz.

Olumlu hissettiren nörokimyasalların yanı sıra bize “kötü” hissettiren nörokimyasallar da var. Olumsuz hissetmekten hiç hoşlanmasak da aslında bu hormonlar sayesinde hayatta kalıyoruz, temelde bizim savaş-kaç modunda hayatta kalmamız için tasarlanmış mekanizmalar bunlar. Olumsuz hissetmeden yaşama isteği bu yüzden bir hayal çünkü hayatta olduğumuz sürece yaşamımız tehlikede ve bu olumsuz hissettiren kimyasallara ihtiyacımız var. Ancak genelde yerinde olmayan olumsuz duygular ortaya çıktığında ve gereğinden uzun süre bizimle kaldığında sıkıntı çıkıyor. Bu nedenle yerinde olmayan olumsuz duygularla nasıl başa çıkabileceğimizi ve olumlu duyguları nasıl yaratabileceğimizi öğrenmemiz gerekiyor. Önemli olan olumlu hissettiren ve olumsuz hissettirenlerin dengesini oluşturabilmek, beynimizde olumlu hissettiren daha fazla nöral yol inşa etmek.

Madem öyle, olumlu hissetmemizi sağlayan nörokimyasallardan endorfin ve dopamini biraz tanıyalım ve daha çok salgılamak için neler yapabiliriz bir bakalım…

Endorfin nedir? Ne zaman salgılanır?

Endorfin bize coşkulu hissettirir ama temelde iyi hissedelim diye geliştirilmemiştir, sadece sınırlarımızı zorladığımızda ortaya çıkar. Temelde memeliler yaralandığında kaçacak ve hayatta kalacak gücü olsun diye ona zaman kazandırma amacı taşır. Ancak salgılandığında oldukça iyi hissederiz. Kahkahalarla güldüğümüzde ya da ağladığımızda az miktarda da olsa endorfin salgılarız, rahatlarız. Spor yaptıktan sonra hissettiğimiz o zorlanmayla gelen keyfi endorfine borçluyuz. Spor yapmanın pek çok faydasının yanı sıra bize iyi hissettiren bir hormon salgılattığını bilmek de motive edici bir unsur olarak görülebilir.

Endorfin ne zaman salgılanır?

  • Zorlayan spor aktivitesi yapıldığında (Runners High)
  • Yaralandığımızda
  • Kahkahalarla güldüğümüzde
  • Vücut kasıldığında
  • Ağladığımızda
  • Gerindiğimizde

Bugün endorfin salgılayarak daha iyi hissetmek için şunları deneyebilirsin:

  • Seni zorlayacak 7 dakikalık bir egzersiz yap ya da nefes nefese kalacak şekilde dans et.
  • Gülmekten katılacağın bir video izle ya da içinde tuttuğun gözyaşlarını serbest bırak.
  • Günlük rutinine gerinmeyi bilinçli şekilde ekle (parmak uçlarından, karın göğüs bölgeni de kapsayacak şekilde tüm vücut). 

Dopamin nedir? Ne zaman salgılanır?

Dopamin beynin ödül bulduğunda bizi ödüllendirme biçimidir. Dopamin salgılandığında iyi hissederiz, bu nedenle iyi hissettiren şeyleri aramaya ve bulmaya bizi yönlendirir.

Atalarımız temel olarak yemek bulduklarında ve bulmak için dopamin salgılardı. Bugün belki yemek bulma kaygımız yok ama beyin bize iyi gelen şeylerin peşinden gitmemiz gerektiğini söylüyor. Örneğin sosyal medyada gönderimiz beğenildiğinde dopamin salgılıyoruz, dopamin salgılamak için paylaşım yapıyoruz.

Dopamin aynı zamanda hedefler için adım attığımızda salıgıladığımız nörokimyasal. İnsanlar başarılı bir yazar ya da avukat olmak için çaba harcar çünkü yol boyunca atılan adımlar dopamin salgılamamızı sağlar. Hedefe doğru giderken dopamin bize iyi hissettirir ve devam etmemize yardım eder. (Bu yüzden her gün hedef belirlemek iyi hissetmek için iyidir.)

Ancak bunların yanı sıra dopamin bağımlılık yapabilen bir nörokimyasal, o yüzden en çok hangi ödüle koşmak istediğimize dikkat etmemiz gerekir. Anlamlı hedefler koymak, kısa vadeli hazların anlamlı hedeflerin önüne geçmesini engellemek önemlidir. Örneğin tatlı ya da sosyal medya bağımlılığı bize dopamin sağlar ama uzun vadede zarar verir. Çünkü hedonik adaptasyon yüzünden durumlara çabuk alışma özelliğimiz vardır. Etkisi uzun vadede hissedilmeyen anlamsız deneyimler sadece anı kurtarır ve yeni dopamin hedefleri peşinde koşmamıza neden olur. Oysa anlamlı hedeflerin etkisi sadece anda değil, gelecekte de olumlu hisler yaratacağından daha etkilidir. O yüzden sağlıklı dopamin alışkanlıkları geliştirmek gerekir.

Sence sana dopamin salgılatan şeyler neler olabilir?

Aklına gelenleri listeledikten sonra sakıncalı ve sağlıklı diye yanlarına not alarak zararlı olanları azaltmak, sağlıklı olanlara odaklanmak için adım atabilirsin.

(Online) koçluk & danışmanlık taleplerin için bilgi@iremulgu.com adresine mail atabilirsin. Pozitif psikoloji pratikleri ve hayat deneyimlerimi paylaştığım Instagram hesabıma buradan, YouTube kanalıma buradanburadan, YouTube kanalıma  ulaşabilirsin.

Kocaman sevgiler…

İlginizi çekebilir: Özüne yaklaşma yolculuğunda koçluk sana nasıl yardımcı olabilir?

İrem Ülgü Orhan: Berkeley, North Carolina ve Pennsylvania Üniversitelerinde bulunan Pozitif Psikoloji kürsülerinde, Pozitif Psikoloji alanında eğitimler almış olan İrem Ülgü Orhan, bu eğitimlerini şamanik öğretiler ile besleyerek, doğu batı senteziyle kendi mutluluk atölyelerini tasarlıyor. Bireysel danışmanlık pratiğinde, özellikle kişilerin hedefleri önünde engel oluşturan, farkında olmadıkları düşünce ve davranış kalıplarını fark ettirme ve değişim yaratmaya dayalı kendine has koçluk metodlarını kullanıyor. Amacını "Her geçen gün daha çok kişinin potansiyelini gerçekleştirmesine yardımcı olmak" olarak özetliyor. İrem kurucusu olduğu HUB Consulting şirketi ile koçluk, eğitim ve danışmanlık hizmetleri vermenin yanı sıra, İrem Ülgü Orhan adlı Youtube kanalı aracılığıyla kendi alanıyla ilgili video içerikleri paylaşıyor.

LEGO’dan hem çocukları hem yetişkinleri mutlu edecek en mükemmel yılbaşı hediyeleri

Yeni yıl, soğuk günleri sıcacık bir sevgiyle sarmalayan, neşe ve heyecan dolu büyülü bir dönem. Öyle ki yalnızca taptaze başlangıçların değil; sevdiklerimizi mutlu edecek fırsatların da habercisi. Bu özel dönemi daha da unutulmaz kılmanın ve yılbaşı coşkusunu sevdiklerimizle paylaşmanın en keyifli yollarından biri ise hiç şüphesiz gözlerden kalpler çıkaracak mükemmel yeni yıl hediyeleri. Peki ama gerçek anlamda mükemmel bir hediye bulmak mümkün mü?



Çocukken çok kolay olan hediye seçimi konusu, ne yazık ki yetişkinlikte zor bir hal alabiliyor. O zamanlar en sevdiğimiz karakterin yeni çıkan bir kitabı ya da havalı yeni bir oyuncak, bizi mutlu etmeye yeterdi. Ama büyüdükçe işler biraz karıştı… İhtiyaçlar, istekler, beklentiler, arzular, hepsi değişti, karmaşıklaştı. Haliyle, bir yetişkini ‘gerçekten’ mutlu edebilecek o ‘mükemmel’ hediyeyi bulmak da zorlu bir sanata dönüştü. Ama çözüm, sandığımızdan çok daha yakında olabilir. Belki de oyuna ve yaratıcılığa yeniden kucak açmak, tüm bu karmaşıklığı alıp götürmeye yetebilir. Siz de bu yıl sevdiklerinizi gerçekten heyecanlandıracak bir hediyenin peşine düştüyseniz aradıklarınızı LEGO’da bulabilirsiniz. Çocuklar için olduğu kadar yetişkinler için de oyunun, yaratıcılığın ve rahatlamanın kapılarını aralayan LEGO’da herkese uygun yüzlerce çeşit var:

Estetik ve dekoratif dokunuşları sevenlere özel

Çevrenizde gördüğü her boş duvarı doldurmak için hemen zihninde tasarım yapmaya başlayan ya da boş rafları estetik detaylarla dekore etmeye bayılan sevdikleriniz varsa, onlar için en iyi yılbaşı hediyesi bir LEGO’dan bir sanat eseri, doğadan bir parça veya mimari bir detay olabilir:

  • LEGO® Art Mona Lisa: Dekorasyonun yanı sıra sanat ve tarih meraklısı sevdikleriniz için Mona Lisa’nın 3D versiyonu şahane bir yeni yıl armağanı olabilir. Sevdiklerinizin duvarlarını süsleyerek yaşam alanlarına enerji katacak bu özel hediye, onların yaratıcı duygularını da harekete geçirebilir.
  • LEGO® Icons Yalıçapkını Kuşu: Doğanın dokunuşlarını yaşam alanlarına taşıyacak LEGO® Icons Yalıçapkını Kuşu, canlı renkleriyle sevdiklerinize yılbaşı coşkusunu yansıtırken mutluluktan gözlerinden kalpler çıkartabilir.

Enerjisini doğadan alanlara özel

Doğaya, yeşile, bitkilere düşkün, enerjisini, ilhamını büyüleyici çiçeklerden ve renklerden alan sevdikleriniz için de en mükemmel hediyeler, yine LEGO’da:

  • LEGO® Icons Orkide: Orkidelerin bitkiler aleminde çok özel bir yeri olduğu tartışılmaz. Siz de sevdiklerinize onların sizin için ne kadar özel olduğunu hissettirmek istiyorsanız bu seti kaçırmayın. 5 taban yaprağı ve 2 hava kökü ile gerçekçi bir görünüme sahip bu ikonik orkide setini görenler canlısından ayırmakta zorlanabilirler 🙂
  • LEGO® Icons Erik Çiçeği: Bu set, sevdiklerinize güzel bir kırmızı çiçeği tomurcuktan açmaya ve tam çiçeklenmeye kadar inşa etme fırsatı sunuyor. Üstelik sevdikleriniz bu seti sergilemekten de büyük haz duyacak. Hem şık bir dekor hem de yaratıcı bir yapım süreci, ikisi de bu mükemmel hediyede.

Hız, heyecan ve adrenalin tutkunlarına özel

Hız, şüphesiz ki büyük bir tutku. Özgürlüğüne düşkün, heyecanı seven, teknolojiye ve otomobil dünyasına meraklı herkes için LEGO’da şahane hediyeler bulabilirsiniz:

  • LEGO® Technic Mercedes-Benz G 500 Professional Line: Mercedes-Benz tutkusu olan herkesi heyecanlandıracak, otantik özelliklerle dolu ikonik G Serisi’nden bir model, mükemmel bir yılbaşı hediyesinden çok daha fazlası olabilir. Baştan sona adeta bir mühendislik deneyimi sunan bu modelin sevdiklerinizi çok mutlu edeceği kesin.
  • LEGO® Technic Emirates Team New Zealand AC75 Yat: Maceranın sudaki halini seven ve yelken sporuna da merak duyan sevdiklerinizi mutlu etmek için fazla düşünmenize gerek yok. Aradığınız hediye LEGO Technic Emirates Team New Zealand AC75 Yat. Biraz çılgın, biraz heyecanlı, en çok da kusursuz… Emin olun sevdikleriniz bu seti hem yaparken hem de sergilerken çok keyif alacak.

Sinemaseverlere özel

Beyaz perdenin büyüsüne kapılan sevdiklerinize, onların bu tutkusunu daha da derinleştirecek hediyelerle unutulmaz deneyimler sunabilirsiniz:

  • LEGO® Star Wars™ Millennium Falcon™: Çoğu sinemaseverin gönlünde taht kurmuş en özel serilerden biri hiç şüphesiz ki Star Wars. Star Wars™ Millennium Falcon’un kokpiti, uydu çanağı, topları ve diğer ikonik detaylarıyla sevdikleriniz inşa sürecini tamamlarken kendilerini galaksinin derinliklerinde bir macerada da hissedebilirler.
  • LEGO® Disney™ Genç Aslan Kral Simba: Sevdiklerinizin sinema tutkusunu nostaljik rüzgarlarla buluşturmak isterseniz, aradığınız mükemmel hediye yine LEGO’da. Onları LEGO® Disney™ Genç Aslan Kral Simba ile çocukluk anılarına doğru bir yolculuğa çıkarabilirsiniz.

Oyunculara ve uzay meraklılarına özel

Uzayın sınırsız gizemini merak eden ya da en zorlu oyunları bile tek hamlede geçmeyi başarabilen sevdikleriniz varsa, onlar için de en mükemmel yeni yıl hediyeleri LEGO’da:

  • LEGO® Super Mario™ Super Mario World™: Mario ve Yoshi: Mario, şüphesiz ki hem çocukların hem yetişkinlerin gönlünde büyük yer tutan en ikonik oyunlardan biri. Eğlenceli bir nostaljik tur, keyifli bir oyun deneyimi ya da rahatlatıcı bir aktiviteden çok daha fazlasını sunacak bu set, sevdiklerinize yepyeni bir dünya yaratmak için ilham verebilir.
  • LEGO® Technic NASA Apollo Ay Taşıtı – LRV: Kozmik maceracılar için en şahane hediye: NASA Apollo Ay Taşıtı (LRV) modeli. Sevdiklerinizi yıldızlara götürüp geri getirecek bu özel hediye, bambaşka dünyaların kapısını onlar için aralarken yaratıcı duygularını da harekete geçirebilir.

Bonus: Mırmır Pati ile eğlenceyi geri getirin

LEGO’nun sonsuz olasılıklarla dolu dünyasında en mükemmel hediyeler de eğlence de oyun da bitmez… Mırmır Pati, oyunu her yaştan insan için geri getiriyor ve herkesi yılın bu büyülü zamanını çok daha keyifli geçirmeye davet ediyor.

Mutlu bir yer inşa etmek isteyen herkes için mükemmel hediyeler ve çok daha fazlası LEGO’da. Hemen tıklayın ve sevdiklerinizi mutlu etmeye erkenden başlayın.

*Bu yazı LEGO katkılarıyla hazırlanmıştır.

İlgili Makale