Empati nedir, ne değildir? Nasıl empati kurulur?
‘‘Ben olsaydım şu yaptığını yapmazdım, ben olsam bu ilişkiyi çoktan bitirmiştim, ben olsaydım kesin şunu söylerdim…’’ Bu cümlelerin hepsi kişiseldir.
Kimse siz değil…
Empati kurabilmek ilişkilerin sağlıklı bir şekilde sürebilmesi için oldukça önemlidir. İkili ilişkilerde ‘‘Ben olsaydım…’’ ile başlayan cümlelerden kaçınmak gerekir.
Herkesin olaylara ve kişilere yükledikleri anlamlar farklı olduğundan sizin daha kolay bir şekilde atabileceğiniz o adım, karşı taraf için zor olabilir. Bunun tam tersi de geçerlidir.
Herkesin sahip olduğu güçler farklıdır. Siz ‘‘Ben olsaydım…’’ diye başlayan bir cümle kurduğunuzda, karşınızdaki kişiye ‘‘Yapamadığın şey çok kolay, sadece sen yapamıyorsun’’ mesajı geçer. Ve bu karşınızdakine, yargılanmak ve daha da güçsüz hissetmesi dışında bir şey hissettirmez.
Hiç kimse bir diğer kişiyle aynı durumda olamaz. Karşınızdaki kişiyle bire bir benzer bir olayı yaşamış, bu senaryoyu çok iyi tanıyor dahi olsanız, sizin sonuçla başa çıkma tarzınız ve olaya karşı duruşunuz farklı olacaktır. Bir olay herkes için farklı anlamlar içerir ve sonuçları göğüslemek herkes için farklı zorluktadır.
Empati, dünyayı karşınızdaki kişinin gözünden görebilmektir. ‘‘Ben senin yerinde olsam bunu yapmazdım’’, ‘‘Bence işin doğrusu bu’’ demek empati değildir. Bu, olan durumu kendi koşullarınızda değerlendirmeniz durumudur. Yani sizin bakış açınızdır. Bu cümleler karşı tarafa anlaşıldığını değil, aksine hiç mi hiç anlaşılmadığını hatta yargılandığını hissettirir.
Buna benzer şekilde iyi niyetle yapılan, karşımızdaki kişiyi ‘‘teselli etme’’ durumu da biz farkında olmadan negatif sonuçlara neden olabilir.
‘‘O kadar büyütülecek, dert edilecek mevzu değil canım bu…’’
‘‘Olur böyle şeyler, geçer, aldırma sen ona…’’
Bu cümlelerin hepsinin kişiye ulaştırdığı mesaj : ‘‘Üzülmenin gereği yok, konu önemli değil’’ şeklindedir.
Bunun kişide bıraktığı hissiyat da ‘‘Anlaşılmıyorum’’dur. Konu sizin gözünüzden bakınca küçük ve önemsiz görünebilir, hatta konu gerçekten çok küçük bile olabilir, ancak kişi bunu dert edindiğine göre onun için büyük ve anlamlıdır.
Empati, karşı tarafın koşulları, durumu, hisleri değerlendirilerek onun bakış açısından duruma bakabilme durumudur ki bu çok derin bir anlayış gerektirir.
