Egzama nedir, neden olur ve egzama nasıl geçer?

Özellikle yoğun kaşıntılar ve ortaya çıkan yara görünümüyle hayat kalitesini düşüren bir durum olarak bilinen egzamanın birçok farklı türü ve birçok farklı nedeni var. Peki birçok kişi için ciddi bir soruna dönüşen egzama nasıl geçer?

Egzama nedir?

Dermatit, bilinen adıyla egzama, genellikle cildin birçok maddeyle teması sonucu duyarlı hale gelmesi ya da genetik ve çevresel faktörlerin etkisiyle ortaya çıkan çoğunlukla alerjik, iltihaplı deri hastalığıdır. Egzama kişiden kişiye değişen ve birçok farklı biçimde ortaya çıkan bireysel bir hastalıktır. Hastalık bulaşıcı değildir. Hafif egzama vakalarında, cilt kuru, pullu, kırmızı ve kaşıntılıdır. Daha şiddetli vakalarda, deride döküntü, kabuklanma ve kanama meydana gelir. Sürekli kaşıma cildin parçalanmasına ve kanamasına neden olur. Bu durumda, cildi enfeksiyona açık bırakır.

Her 12 kişiden 1’inin yakalandığı hastalık, sıklıkla 1 yaşında ortaya çıkar. Yeni doğan bebeklerde, annenin alerjik bir hastalığının olması, egzama riskini artırır. Yılda yaklaşık 10-15 milyon kişi egzama şikayetiyle doktora başvurmaktadır. Hastalık kimi hastada kısa sürede geçerken, kimi hastada ise yıllarca etkisini göstermeye devam etmektedir. Bu noktada en önemli detay ise egzama nasıl geçer sorusu olur.

Egzama neden olur? Egzama neden görülür? 

Birçok faktöre bağlı olarak ortaya çıkabilen egzamanın, birçok tipi ve belirtisi vardır. Farklı şekillerde tedavi edilen egzama türleri şunlardır:

• El egzaması
• Atopik dermatit (alerjilere bağlı)
• Kontakt dermatit (tahrişten kaynaklanır)
• Seboreik dermatit (kuru bir kafa derisine neden olur)
• Dishidrotik egzema (sıvı dolu kabarcıklara neden olur)
• Nümerik egzama (kabarcıklara ve döküntülere neden olur, beyaz köpüğe benzer)
• Nörodermatit (kaşıntı sonucu yara oluşumuna neden olur)
• Stasis dermatiti (alt ekstremitelerde  görülür)

Egzama genellikle alerji nedeniyle oluşur. En sık görülen egzama tipi, alerjik kökenlidir. Bu hastalık çoğunlukla astımlılarda ve saman nezlelilerde görülür (Saman nezlesi, çiçek tozlarının neden olduğu alerjik bir hastalıktır). Egzama solunum yoluyla olduğu kadar süt ya da yumurta, zehirli sarmaşık, parfüm, bazı antibiyotik içeren kremler, kozmetik ürünleri, birçok temizlik maddeleri gibi alerjik reaksiyona sebep olan maddeler ve besinlere temas sonucu da meydana gelir.

Alerjik maddelere temas ya da genetik koşullar dışında duygusal sıkıntı da egzamaya yol açabilir. Deri; kişinin iç ve dış ortamları arasında bir sınır oluşturan, duygularımızın ve reaksiyonlarımızın yansımasında önemli rolü olan bir organdır. Yapılan araştırmalarda; dermatolojik hastalıkların yaklaşık yüzde 40’ında, eşlik eden bir psikolojik bozukluk olduğu görülmektedir.

Strese bağlı olarak ortaya çıkan deri hastalıkları arasında en sık görüleni ise stres egzamasıdır. Stres egzaması, en çok 30-40 yaş aralığında görülen, oldukça yaygın bir hastalıktır. Vücudun herhangi bir yerinde görülebilmekle birlikte; en sık ensede, sırtta kürek kemiklerinin üzerindeki deride ve bacaklarda ortaya çıkar.

Egzamadan korunmanın yolları

Egzemanın oluşumunu engellemek ve şiddetini azaltmak için aşağıdaki yolları deneyebilirsiniz. 

Temizlik ürünlerine direkt temastan kaçının: Temas egzamasının nedeni olan, tahrişe bağlı egzamada doğrudan temizleyiciler, çözücüler, su, sabun, deterjan gibi maddeler etkilidir. Sonuçta bu temizleyicilerin kiri alabilmesi için muhakkak bunları eritmesi gerekir. Bunları eritirken cildin de doğal yağını, nemini erittiğini söyleyebiliriz. Cilt buna bir süre dayandıktan sonra direncini yitirir ve kronik egzama başlar. 

Bu tür egzamaların tedavisi bazı ürün ve ilaçlarla yapılabilir ancak bu maddelerden uzak durulmaz ise tekrarlar. Böyle durumlarda eldiven kullanımı oldukça önemlidir.

Alerjiye sebep olabilecek ürünlerden uzak durun: Alerjiyi yapan maddeyle temastan kaçınmak gerekir. Örneğin, alerjik egzama en çok nikel temasında görülür. Bunun dışında değişik ilaçlar, metaller, boyalar da egzemaya neden olabilir. Kimi zaman parfümler bile sebep olabilir. Kişide hangi maddenin etkili olduğunu bulup ondan uzaklaştırmak en iyi korunma şekli olacaktır. Kuaförlerde saç boyası teması nedeniyle sık görülebilir. 

Vücudunuzu nemlendirin: Atopik egzamalarda özellikle bahsedilen kuru cildin yumuşatılması çok önemlidir. Cildi kesinlikle nemli tutulması gerekir. Bu hastalarda gündelik nemlendirme bir koruyucu ilaç kadar etkili olabilir. Atopik egzamada bunu yapabilmek mümkün. Çünkü bütün yüzey (özellikle büklüm yerleri diz arkası, dirsek içleri gibi) aday halindedir. Nemlendirme bütün vücut için gündelik olarak uygulanmalı. Özellikle banyo sonrasında yapılması daha etkili. Riski sıfır yapmaz ancak en azından azaltır. Kuru ciltte çatlak oluşumu ve bu çatlaklarda kaşıntı hissi ile beraber bir kısır döngü halinde egzama başlayabilir. 

Kıyafetlerinizi dikkatli seçin: Yünlü giysiler, cildi kurutucu her türlü durum tetikleyicidir. Kuru cilt atopiklerin başlıca özelliklerinden biridir. Mevcut kuru cilt üzerine bir de kurutucu, tahriş edici etkenler eklendiğinde egzama alevlenmesini çok daha aktif hale getirebilirler.

Egzama nasıl geçer? Egzamanın tedavi yöntemleri nelerdir? 

Egzama bireysel bir hastalıktır. Herkes aynı şekilde bir tedaviye cevap vermeyecek, bu yüzden tüm seçeneklere aşina olmak ve sizin için uygun olan bir tedavi yöntemi bulmak için doktorunuzla konuşmak en iyisidir. Ancak egzama nasıl geçer sorusunda başvurulan ilk yöntemleri sizler için derledik…

• Egzama tedavisinde yararlanılabilecek birçok ilaç vardır. Çinko bileşimleri ve kortizonlu deri merhemleri egzamalı yerlere doktor önerisine göre sürülür; ancak bu merhemler deriyi tahriş edeceği için uzun süre kullanılmamalıdırlar. Ayrıca antihistaminik merhemlerle kaşıntıyı azaltmak, üreli merhemlerle derinin su içeriğini artırarak egzamanın deriyi kurutup çatlatmasını önlemek, astım tedavisinde kullanılan “sodyumkromoglikat” adlı maddeyi içeren ilacın alınmasıyla alerjiyi önlemek olanaklıdır.
• Fototerapi ve Balneofototerapiler son yıllarda tedavide sıklıkla kullanılmaya başlanmıştır.
• Egzamalı insanların kaşınmamaları neredeyse olanaksız olduğundan, tırnaklarını kısa, temiz ve bakımlı tutmaları, kaşınma hissinin ortaya çıkaracağı zararı biraz da olsa azaltır.
• Kuru cildi tedavi etmenin en etkili yolu, uygun banyo ve nemlendirme ile ihtiyacı olan nemi vermektir. Sıcak bir banyoya dalın veya bir duş alın ve daha sonra hemen nemlendirin (üç dakika içinde). Banyo suyuna ağartıcı, sirke, tuz, yulaf ezmesi veya kabartma tozu ekleyerek spesifik egzama semptomlarını sakinleştirebilirsiniz.
• Çalışmalar, bazı tamamlayıcı ve alternatif tedavilerin egzama belirtilerini kontrol etmede faydalı olabileceğini göstermiştir. Bunlar arasında Hindistan cevizi yağları, meditasyon ve biofeedback gibi bazı takviyeler, bitki bazlı tropikaller bulunur.
• Cildi kuruttuğu için egzamalı yerleri çok fazla yıkamayın.
• Aşırı sıcak veya soğuk ortamda bulunmamaya özen gösterin.
• Yün gibi vücuda batan giysiler giymeyin.
• Egzamanın nedeni olan alerji yapıcı madde bulunabilirse, hastanın o maddeden korunması gerekir.

Kaynaklar:
medicine.net
Prof. Dr. Ertuğrul Aydemir
National Eczema Association