Ebeveynlerin akademik başarı baskısı çocukları nasıl etkiliyor?

Her anne-baba şüphesiz ki çocuğu için her şeyin en iyisini, en güzelini ister. Başarılı olsun, iyi işler yapsın, hedeflerine ulaşsın diyerek hemen hemen tüm ebeveynler çocuklarını iyi notlar almaya, çeşitli etkinliklere katılmaya teşvik eder. Ancak, çocuklarının başarılı olmasını isterken zaman zaman baskıyı biraz artırarak onlara zarar verebilecek seviyelere de ulaşabilirler. Bazen teşvik etmek için bilinçli bir şekilde; bazense farkında olmayarak akademik baskı kuran ebeveynler çocuklarıyla aralarındaki ilişkiyi zedeleyebilirler. Birçok araştırma, çocukları sürekli olarak daha iyisini yapmaya zorlamanın veya bir adım önde olmaları için onlara baskı kurmanın olumsuz sonuçlar doğurabildiğine dikkat çekmekte. Ebeveynler, çocuklarına beklentileri hakkında bilgi verseler de çocukların hissettiği akademik baskı onları başarıdan daha da uzaklaştırarak hayal kırıklığı, pişmanlık, üzüntü, stres, korku, endişe gibi duygularla baş başa bırakabiliyor. Ancak bu akademik baskının olumsuz etkileri bu kadarla sınırlı değil. Gelin, ebeveynlerin akademik başarı baskısı çocukları nasıl etkiliyor detaylıca bakalım:

Çocukların üzerinde akademik baskı kurmak onları nasıl etkiler?

Başarının en güzel duygulardan biri olduğu şüphesiz, hem deneyimleyen hem de çevresindeki onu sevenler açısından… Ancak, başarının tek türü akademik değil. Anne babalar söz konusu başarmak olduğunda sadece akademik beklentilere girebiliyorlar. Oysa ki bir sanat dalında ya da spor türünde yetenekli olmak, çalışmak ve ilerleme kaydetmek de başarmanın bir parçası. Birçok ebeveyn yaşamın diğer alanlarındaki ilerlemeleri göz ardı ederek sadece akademiye odaklanabiliyor. Özellikle ara tatil zamanı gelmişken çoğu ebeveynin gözü E-okul’da, öğretmen değerlendirmelerinde, sınav notlarında, kısaca çocuklarının güncel akademik durumunda olabiliyor. Yolunda gitmeyen bir şeyler varsa da hızlıca bir sonraki süreç için yeni hedefler belirlemeye, çocuklarla ciddi konuşmalar yapmaya başlanabiliyor. Ve bu ciddi konuşmalar ne yazık ki genellikle “Bu notların hali ne, neden yapamadın, hiç mi çalışmadın, bak arkadaşların yüksek puan almış, dersi anlamadıysan niye öğretmeninle konuşmadın, niçin daha çok konuşmadın…” gibi kırıcı, yargılayıcı ve/veya suçlayıcı sorular silsilesini içerebiliyor… Ancak, araştırmalara kulak verdiğimizde doğru yaklaşımın bunlar olmadığını fark edebiliyoruz.

Arizona Eyalet Üniversitesi’nde 2016’da yapılan bir araştırma, ebeveynlerin çocukların sadece iyi notlarıyla ilgilenmelerinin çocuklardaki stresin artmasına neden olduğuna dikkat çekmekte. Araştırmada, öğrencilerin ebeveynlerinin kendileri hakkında en çok neye değer verdiklerini belirlemeleri istendi ve aynı zamanda okuldaki performansları değerlendirildi. Yüksek notlardan çok nezaket, merhamet gibi değerlere önem veren ailelerin çocuklarının okul başarılarının daha yüksek olduğu ortaya çıktı. Yani, çocuklardan yüksek notlar beklemek, akademik baskı kurmak, onları teşvik etmek yerine aksine başarılarını olumsuz yönde etkileyebiliyor.

Öte yandan, Singapur Ruh Sağlığı Kliniği, çocuklarda uyum sağlayamamanın söz konusu olduğu birçok vakanın altında akademik baskı olduğuna dikkat çekmekte. Vakalar, ebeveynlerin çocuklarını sürekli rekabete sürükleyici tavırlar sergilemelerinin ve çok fazla akademik baskı yaparak onları strese sürüklemenin çocuklarda sosyal problemlerin ortaya çıkmasına neden olduğunu gösteriyor. Kısaca, akademik baskı artıkça psikolojik sağlığın bozulduğu gerçek vakalarla kanıtlanmış hale geliyor.

Çocuklara akademik baskı kurmak onlara stres yaşatmaktan ve başarılarını olumsuz yönde etkilemekten çok daha fazlasına neden oluyor. Akademik baskı aynı zamanda çocuklarda kaygı, depresyon, tükenmişlik gibi ruh ve zihin sağlığını olumsuz etkileyen rahatsızların oluşması; yalan söyleme, aldatma gibi yanıltıcı eylemlerin çoğalması; öz güven problemlerinin açığa çıkması ve uyku problemlerinin de meydana gelmesi ile ilişkilendirilmekte. Yani, filmlerde dizilerde gördüğümüz karneyi alınca kırık notları yükseltmek için hileli yollara başvuran o karakterlerin arkasında akademik baskıcı ebeveynler olduğunu tahmin etmek çok zor değil.

Akademik baskı kurmadan desteklemek için neler yapabilirsiniz?

Baskı kurmadan, çocuklarınızı başarılı olmaları için teşvik etmek isterken onların önüne setler koymadan da cesaretlendirebilir, destekleyebilirsiniz. Söylemlerinize dikkat ederek bakış açınızı biraz değiştirerek tüm süreçleri yönetebilir, çocuklarınıza yanlarında olduğunuzu hissettirebilirsiniz.

Çocuğunuzu elinden gelenin en iyisini yapmaya teşvik edin. Sonuca değil sürece odaklanın. Çok çalıştığı bir sınavdan düşük not almasını anlayışla karşılamayı öğrenin. Neleri doğru, neleri yanlış yaptığına; kendisini nasıl geliştirebileceğine dair çözümleri birlikte bulmaya çalışın. Beklemediğiniz ya da istemediğiniz bir sonuç ortaya çıktı diye emek verilmiş tüm süreci göz ardı etmeyin.

Çocuğunuza çok fazla baskı uyguladığınızı fark ettiğinizde, performansının, test puanlarının, sınav sonuçlarının sizin için neden bu kadar önemli olduğunu kendinize sorun. Sizin yapamadıklarınızı yapmaları için mi, başkalarıyla yarış halinde oldukları için mi yoksa kafanızdaki hedeflere ulaşmaları için mi, neden baskı kuruyorsunuz? Önce kendi içinizde bu soruya dürüstçe cevap vermeniz daha kontrollü davranmanıza yardımcı olabilir.

Çocuğunuzla üzerinde çalıştığı spor/ödev/performans hakkında konuşun. Çocuğunuzun duygularını ifade etmesine yer açmak için kendi duygularınızı bir kenara bırakın. Çocuğunuza görülmesi ve duyulması için alan vermek sizi hayal kırıklığına uğrattıklarını hissettirmek yerine onları cesaretlendirecektir.

Unutmayın, sınav sonuçları, test puanları sadece rakamlardan ibaret ve sizin için çocuğunuzun ifade ettiği tek şey o rakamlar olamaz. Çocuğunuzun iyi hissetmesini, başarılı olmasını, hedeflerini gerçekleştirmesini istiyorsanız önce mutlu olmalarına, kendilerini keşfetmelerine izin vermeli ve ne olursa olsun sizin tarafınızdan çok sevildiğini hissettirmelisiniz.

İlginizi çekebilir: Çocuklarınızla iletişiminizi güçlendirerek gelişimlerini desteklemek için öneriler