İnsan hayatı, bazı dönemlerde birden fazla penceresi açık bir bilgisayarın çalışmasına benzeyebiliyor; çeşitli durumlar ve olaylar zihnimizin düşüncelerle dolmasına ve kalbimizin birden fazla duyguya ev sahipliği yapmasına yol açabiliyor. Bu durum sonucunda da hayat sistemimiz yavaşlayabiliyor. Bu yavaşlamaya yol açan düşünceler ve duygular, duygusal bant genişliğimizden bir parçayı alıyor. Duygusal bant genişliği, aynı anda ne kadar zorlayıcı duygusal durumu ve stresi kaldırabileceğimizi ifade ediyor. Bu yazımızda, duygusal bant genişliğinin detaylarını sizler için kaleme aldık.
Duygusal bant genişliği (emotional bandwidth) nedir?
Emotional bandwidth olarak bilinen duygusal bant genişliği, çeşitli duygusal durumları ve olayları işleyebilme kapasitesi olarak tanımlanıyor. Bu fenomen, sosyal ilişkilerimize ayırdığımız duygusal ve zihinsel enerjinin miktarını açıklıyor. Sınırlı bir kapasiteyi ifade eden duygusal bant genişliği, İngiliz antropolog Robin Dunbar’ın ortaya attığı Dunbar sayısı teorisine uzanıyor. Bu teoriye göre, bir insanın 150’den fazla arkadaşlığı sürdürmesi imkansız; kısacası, sosyal gruplarda sağlık ilişkilerin sürdürülmesi için 150sosyal ilişkilerimize ayırdığımız duygusal ve zihinsel enerjinin miktarını açıklıyor. Sınırlı bir kapasiteyi ifade eden duygusal bant genişliği, İngiliz antropolog Robin Dunbar’ın ortaya attığı Dunbar sayısı teorisine uzanıyor. Bu teoriye göre, bir insanın 150’den fazla arkadaşlığı sürdürmesi imkansız; tane iletişim kanalı maksimum sınır olarak öne sürülüyor. Bu sayının aşılması durumunda da duygusal ve bilişsel kaynaklar hızlı bir şekilde tükeniyor.
Duygusal bant genişliği daraldığı zaman stres seviyesi yükseliyor ve duygusal tepkileri yönetmek zorlaşıyor. Geniş bir duygusal bant genişliği ise stresli durumlarla başa çıkmayı kolaylaştırıyor ve daha sağlıklı bir ruh hali benimsenerek huzurlu sosyal ilişkiler sürdürülüyor.
Çeşitli içsel ve çevresel faktörler bu genişliğin daralmasına yol açabiliyor. Bu faktörler arasında travmalar gibi olumsuz geçmiş deneyimler, stres seviyesinin artmasına yol açan zorlu durumlar ve empati yeteneğinin zayıf olması yer alıyor. Ayrıca, duygusal esnekliğin azlığı, düşük öz güven ve duygusal açıdan olgun olamama da bu genişliği daraltarak insan ilişkilerini negatif bir şekilde etkiliyor.
Bu fenomenin net bir şekilde anlaşılması için basit bir örnek vermek istiyoruz. İş yerinizde yoğun bir proje üzerinde çalıştığınızı ve partnerinizle tartıştığınızı düşünün. Projenin getirdiği stres ve tartışmanın sebep olduğu üzüntü, duygusal bant genişliğinizi doldurarak trafikte beklemek gibi basit bir olaya normalden daha fazla sinirlenmenize yol açabilir. Kısacası, herhangi bir duruma veya olaya karşı normal eşiğinizin üzerinde bir tepki veriyorsanız duygusal bant genişliğinizin dolmuş olduğunu ve sosyal ilişkiler için o anlık kapasitenizin yetersiz kaldığını fark edebilirsiniz.
Duygusal bant genişliğinin sınırları aşıldığında neler olur?
Duygusal bant genişliğinin sınırları aşıldığında yani bu genişlik dolduğu zaman yeni duygusal yüklerle baş etmek zor bir hale geliyor. Bu durum sonucunda da sosyal, duygusal ve zihinsel taleplerin karşılanması zorlaşıyor. Bu doluluk, çeşitli fizyolojik ve psikolojik belirtiler aracılığıyla kendisini belli ediyor. Bu belirtilerin erkenden farkına vararak hem duygusal hem de fiziksel sağlığınızı koruyabilirsiniz.
Eğer herhangi bir insanla iletişime geçtikten sonra kendinizi hem zihinsel hem duygusal hem de fiziksel açıdan yorgun hissediyorsanız bu genişliğin sınırlarını aştığınızı düşünebilirsiniz. Ayrıca, farklı insanlarla derin bağlar kurmakta zorluk çekiyorsanız da bu doluluktan şüphelenebilirsiniz. Bunlarla birlikte, çok fazla kaygılanmak, motivasyon düşüklüğü, baş ağrısı, mide sorunları, uyku problemleri ve kas gerginliği de bu doluluğun belirtileri arasında bulunuyor.
Duygusal bant genişliği nasıl artırılır?
Duygusal bant genişliğinizi artırarak sosyal ilişkilerinizin kalitesini geliştirebilirsiniz ve duygusal dayanıklılığınızı güçlendirebilirsiniz. Şimdi, bu genişliği artırmak için göz önünde bulundurabileceğiniz birkaç yöntemden bahsetmek istiyoruz.
1. Mindfulness pratikleri
Duygusal açıdan kapasitenizi artırmak için ilk olarak farkındalık pratikleri uygulayabilirsiniz. Bilinçli bir şekilde yürüyüş yapabilirsiniz, mindful eating yaklaşımını benimseyerek sağlıklı beslenebilirsiniz ve sevdiğiniz şarkıları daha odaklı bir şekilde dinleyebilirsiniz. Bu pratikler sayesinde içinde bulunduğunuz anı daha iyi deneyimleyerek zihinsel ve duygusal farkındalığınızı yükseltebilirsiniz. Bu sayede, stresli durumları ve olayları daha bilinçli bir şekilde ele alarak duygusal dengenizi koruyabilirsiniz.
2. Önceliklerin belirlenmesi
Günlük hayatınızda neyin daha önemli olduğunun farkına vararak duygusal kapasitenizi genişletebilirsiniz. Bir başka deyişle, enerjinizi gerçekten önemli olan konulara odaklayarak gereksiz duygusal yüklerinizden kurtulabilirsiniz. Bu yöntem için haftalık planlar yaparak sorumluluklarınızı ve isteklerinizi bir öncelik listesinde toplayabilirsiniz. Ayrıca, her şeyi aynı anda yapmaya çalışmanın duygusal kapasitenizi hızla tükettiğinin farkına vararak zamanınızı bilinçli bir şekilde kullanmaya özen göstermelisiniz.
3. Etkili stres yönetimi
Kendinize uygun stres yönetimi tekniklerini uygulayarak bant genişliğinizi artırabilirsiniz. Yoga, meditasyon ve nefes egzersizleri gibi pratiklerle hem ruhunuzu sakinleştirebilirsiniz hem de stres seviyenizi düşürebilirsiniz. Bu pratikler aracılığıyla stresli durumları ve olayları daha iyi bir şekilde yöneterek diğer insanlarla olan ilişkilerinizde daha başarılı olabilirsiniz.
4. Sağlıksız ilişkilerden uzaklaşma
Yukarıda da vurguladığımız gibi, duygusal bant genişliği dış faktörlerden etkileniyor ve bu faktörlerin başında da uygun olmayan insanlarla kurulan sağlıksız iletişim kanalları bulunuyor. Bu nedenle, sizi destekleyen ve size değer veren kişilerle vakit geçirerek duygusal dayanıklılığınızı artırmaya dikkat etmelisiniz. Eğer hayatınızdaki bir insanın sizi düzenli olarak üzdüğünü ve huzursuz ettiğini düşünüyorsanız bu insandan hızlıca uzaklaşmalısınız. Ayrıca, sosyal ilişkilerinizi daha sağlıklı bir hale getirmek için gerekli anlarda ‘hayır’ demeyi öğrenmelisiniz ve sınırlar koymalısınız.
5. Bedene saygı duyma
Fizyolojik sağlık ne kadar iyi olursa duygusal sağlık da o kadar iyi olduğu için bedeninize saygı duymalısınız. Duygusal kapasitenizi iyileştirmek için düzenli ve yeteri kadar uyumaya özen göstermelisiniz. Ayrıca, şekerli ve işlenmiş gıdalardan uzak durarak sağlıklı ve dengeli beslenmelisiniz. Bunlara ek olarak, düzenli egzersiz yaparak aktif bir yaşam tarzı geliştirmelisiniz ve fiziksel ağrılarınızı ciddiye alarak yeteri kadar dinlenmelisiniz.
Yukarıda bahsetmiş olduğumuz uygulamaları hayatınıza entegre ederek duygusal bant genişliğinizi artırabilirsiniz ve sosyal ilişkilerinizi etkili bir şekilde sürdürebilirsiniz.
İlginizi çekebilir: Nasıl arkadaş edinilir?: Derin ilişkiler kurmanın 4 bilimsel yolu