Doğrulama yanlılığı nedir?

Bazen sadece bildiğimiz bir bilgiyi doğrulama eğiliminde olabiliriz. Buna doğrulama yanlılığı da diyebiliriz. Bir çeşit önyargı türü olarak da tanımlanabilir. Doğrulama yanlılığı (confirmation bias), mevcut inançları, hipotezleri veya varsayımlarımızı doğrulayan bilgileri arama, bu bilgileri daha fazla önemseme ve karşıt görüşteki bilgileri göz ardı etme durumudur. Bu durum, insanın düşünce süreçlerinde yaygın olarak görülebilir.

Doğrulama yanlılığına neden olabilen bazı olaylar

Bilgi arama (information seeking): İnternet gibi kaynaklarda arama yaparken genellikle kendi inançlarımızı destekleyen bilgileri bulma eğiliminde olabiliriz. Örneğin, belirli bir sağlık durumu hakkında bilgi arayan bir kişi, sadece kendi görüşünü destekleyen makaleleri okuyabilir. Aynı zamanda çeşitli sosyal medya uygulamalarında keşfet kısmının farklılığı da bazen bu duruma örnek olarak gösterilebilir.

Bilgi yorumlama (information interpretation): Aynı bilgiye maruz kalmak,  aynı zamanda bu bilgiyi kendi inançlarımızı doğrulayacak şekilde yorumlama eğiliminde olmamıza neden olabilir. Örneğin, bilimsel bir araştırmanın sonuçları, farklı bakış açısına sahip insanlar tarafından farklı yorumlanabilir.

Bellek (memory): İnsanlar, inançlarını destekleyen bilgileri daha kolay hatırlar ve karşıt bilgileri unutma eğilimindedir. Bu, zamanla mevcut inançların daha da pekişmesine neden olabilir.

Doğrulama yanlılığının etkileri

Doğrulama yanlılığı, bazı zamanlarda ve durumlarda insanların yanlış kararlar almasına neden olabilir, çünkü sadece mevcut inançlarını destekleyen bilgileri dikkate almak, insanların diğer olasılıkları göz ardı etmelerine yol açabilir. Ayrıca, doğrulama yanlılığı yeni bilgiler edinme sürecinde öğrenmeyi engeller, çünkü kişiler sadece mevcut bilgilerini pekiştiren bilgilerle yetinip yeni ve doğru bilgilerden mahrum kalabilirler.

Doğrulama yanlılığını azaltma yolları

Farklı bakış açılarını araştırmak, eleştirel düşünme becerilerini geliştirmek, bilimsel yöntemlerle hipotezleri test etmek ve farklı görüşlere açık tartışmalar, doğrulama yanlılığı eğilimini azaltmada etkili olabilir. Gün içerisinde farkında olduğumuz anların sayısı arttıkça doğrulama yanlılığı gibi sınırlayıcı birçok düşünceden daha uzak olabiliriz. Mindfulness alışkanlığı geliştirmek bu noktada bizlere yardımcı olabilir. Linke tıklayarak mindfulness ile alakalı yazımıza ulaşabilirsiniz.

Düşünme yöntemleri hakkında daha fazla içerik için Uplifers’ta @mustafadirek hesabını takip edebilirsiniz. Bu yazıyı hazırlamamda bana ilham olan akademik çalışmanın linkini aşağıya bırakıyorum. 

“Kanıtın yokluğu, yokluğun kanıtı değildir. -Carl Sagan”

Kaynak: https://www.researchgate.net/publication/280685490_Confirmation_Bias_A_Ubiquitous_Phenomenon_in_Many_Guises

İlginizi çekebilir: Varsayımcı Tahmin Yanılgısı nedir?