Divergent (ıraksak) ve convergent (yakınsak) düşünme

Bir konuda bazen net bir fikre varamayız. Kararsız kalabiliriz. Bazen de bir durumu çözümlemek için nasıl bir yol izleyeceğimizi tam olarak bilemiyor olabiliriz. Bugün temelde iki farklı düşünme yönteminden  (sistematik düşünme veya inovatif düşünme) biçimlerinden birini kullanarak çözüme ulaşmak noktasında nasıl daha etkili olabiliriz bundan bahsetmek istiyorum. Bu ikisi aynı problemi çözmek için de  kullanılabilir ancak bu farklı bir içeriğin konusu olsun ve daha detaylı olarak bahsedeyim 🙂

“Yaşamak sorun yaşamaktır, sorunları çözmek ise entelektüel olarak gelişmek demektir.” J.P. Guilford.

Divergent düşünme ya da Türkçe olarak karşılığı ıraksak olan düşünce nedir?

Divergent düşünme (ıraksak)

Divergent düşünme, çeşitli fikirlerin ve perspektiflerin üretilmesine odaklanan bir düşünme sürecidir. Bu yaklaşım, genellikle yaratıcılığı teşvik etmek ve alternatif çözüm yollarını bulmak için kullanılır. Divergent düşünme süreci, geniş bir perspektiften hareketle farklı ve çeşitli fikirlerin ortaya çıkmasını sağlar. Bu yaklaşım, problemi her açıdan ele almak ve olası çözümleri keşfetmek için etkilidir.

Hangi yöntemler divergent düşünmede kullanılabilir?

Beyin fırtınası ve triz gibi inavotif fikri teşvik eden düşünme yöntemleri buna örnek olarak gösterilebilir. Bir ekip bir problemle karşılaştığında, divergent düşünme onlara problemi farklı açılardan ele alma ve çeşitli çözüm önerileri üretme fırsatı verir. Beyin fırtınası oturumları ve fikir akışı teknikleri, divergent düşünmenin popüler uygulama alanlarındandır.

Convergent düşünme (yakınsak) nedir?

Convergent düşünme  (Yakınsak)

Convergent düşünme, çeşitli fikirler arasından en iyi veya en uygun olanını seçmeye odaklanan bir düşünme sürecidir. Bu yaklaşım, belirli bir hedefe odaklanarak problem çözme ve karar verme sürecini yönlendirir. Daha çok sistematik ve izlenebilir adımlar atmayı gerektirir. Genellikle çeşitli seçeneklerin değerlendirilmesi ve en uygun olanının seçilmesi için kullanılır.

Ne tür eylemler konvergent düşünme biçimine örnek gösterilebilir?

Hedef belirleme ve detaylı analiz süreçleri buna örnek olarak gösterilebilir. Bir ekip bir proje için farklı stratejiler geliştirdiğinde, konvergent düşünme süreci en uygun stratejiyi belirlemek için kullanılabilir. Bu süreç, farklı seçenekleri analiz etmek, avantajlarını ve dezavantajlarını değerlendirmek ve sonunda en etkili olanını seçmek için kullanılır.

Bu divergent ve convergent düşünce, kimden, nereden gelir böyle?

Divergent ve konvergent düşünme terimleri, ilk olarak J.P. Guilford tarafından 1950’lerde tanımlanmıştır. Guilford, psikolojik testler ve problem çözme üzerine çalışmalarıyla bilinen bir Amerikalı psikologtu. Divergent düşünme terimi, farklı ve çeşitli fikirlerin üretilmesini ifade ederken, convergent düşünme terimi en iyi veya en uygun fikrin seçilmesini ifade eder.

Guilford, divergent ve convergent düşünme terimlerini, yaratıcı ve analitik düşünme arasındaki farklılık üzerine olan araştırmalarıyla tanıtmıştır. Bu terimler, psikoloji, eğitim ve iş dünyasında problem çözme süreçlerini anlamak ve geliştirmek için önemli bir rol oynamıştır. Bugün, bu terimler hala geniş bir kullanıma sahiptir ve kişisel gelişim, eğitim ve iş dünyasında yaygın olarak kullanılmaktadır.

Öncelikle buraya kadar okuduğunuz için teşekkür ederim. Umarım sizler için faydalı olabilmiştir.

Bir bilge şöyle söylemişti: “Bir kişiye iyilik yapmak istiyorsan ona balık verme, balık tutmayı öğret.” Paylaştığım tüm yazılar, düşünme yöntemlerini sunmaktadır. Oduncu baltasını bileyerek odun kesmeye başlar; ben de düşünme yöntemlerini bilmekle, zihinsel keskinliğimizi artıracağımıza inanıyorum. Düşünmenin bir yöntemi olup olmadığını merak ediyorsanız, aşağıda ismime tıklayarak diğer yazılarıma göz atabilirsiniz. Bilge Konfüçyüs’e öğretileri için de teşekkürler.

Kaynak:

1. Britannica, T. Editors of Encyclopaedia (2024, March 8). Joy Paul Guilford. Encyclopedia Britannica.
2. Gabriela Goldschmidt (2016) Linkographic Evidence for Concurrent Divergent and Convergent Thinking in Creative Design, Creativity Research Journal, 28:2, 115-122.

İlginizi çekebilir: Problemi tanımlama ve çözüm üretme yöntemleri