İlkbaharın gelişiyle birlikte adeta biyolojik bir içgüdüymüşçesine yöneldiğimiz ilk şeylerden biri hiç şüphesiz bahar temizliği! Günlerin giderek uzamaya başladığı, kışın soğukluğunun yerini güneşin sıcaklığına bıraktığı, doğanın uzun kış uykusundan uyandığı ve eşi benzeri görülmemiş bir yeniden doğuşa şahitlik ettiğimiz ilkbahar mevsiminin gelişiyle birlikte, koltukların altına kadar varan ev süpürmeleri, aylardır asılı duran perdelerin çamaşır makinasıyla buluşması gibi derin ve kapsamlı temizlik dürtüsü de kendini göstermeye başlıyor. 

Dünyanın hemen her yerinde ritüel olarak uygulanan ve kolektif bir hareket sayılabilecek kadar yaygın olan bahar temizliğini, ilkbahara girmemize sayılı günler kala, bu haftanın temasında mercek altına alıyoruz. ‘Bahar geldiğinde mi temizlik yapılır, yoksa temizlik yapıldığında mı gelir bahar?’ sorusuna yanıt arayacağımız bu hafta, bahar ayıyla birlikte hem zihninizi, hem ruhunuzu, hem bedeninizi, hem de yaşam alanlarınızı detaylıca temizlemek ve değişime alan açmak için yapabileceklerinizi sizlerle paylaşacağız. Ancak öncesinde, gelin bahar temiziliği ne demek ve neden ilkbahar mevsimiyle bu kadar özdeşleşmiş bir kavram, yakından bakalım.

Bahar temizliği neden var?

Evi düzenlemenin verdiği ‘kontrol eşyalarda değil, bende!’ hissi ve temizlik sonrasında beynin ödül mekanizmasının çalışması gibi biyolojik durumlardan ziyade geleneksel sebepleri olan ilkbahar temizliği ritüeli, köklerini doğu medeniyetlerindeki çok eski geleneklerden alıyor.

İran’da yeni yıl, güneş takvimine göre ilkbahar ekinoksunun yaşandığı 21 Mart’ta kutlanıyor. İranlıların yeni yıl kutlamaları iki hafta sürüyor ve festivalin gelenekleri, ritüelleri ve sembolleri İslam öncesi dönem kadar eskilere uzanıyor. Nevruz, yani yeni yılın başlangıcı, sadece İranlılar için değil, doğudaki pek çok kültür için yenilenmenin ve eskiye veda ederek yeniliğe yer açmanın zamanı. Yeni bir yıl için yenilenmeyi ve yeni niyetler belirlemeyi sembolize eden ateş yakma, yeni bitkiler dikme gibi sembolik ritüeller yaşamın canlanmasını temsil ediyor. Bu ritüellerin en çok bilinen ve uygulananı da, yaşam alanını ve bütünsel bir arınmayı sembolize eden bahar temizliği.

Nevruz’dan önceki iki hafta içinde yapılan khane tekani (evi sallamak) geleneğine göre, yepyeni kıyafetler alınıyor, evin en küçük köşesi bile derinlemesine temizleniyor ve yaşam alanının enerjisini tazelemek için ev güzel kokulu, taze çiçeklerle donatılıyor. Doğudaki bahar temizliği kültürü, sadece yaşanılan ortamın değil kişinin bedeninin, zihninin ve ruhunun da temizlenmesini sembolize ediyor ve bu derin temizlik yapılmadan baharın gelmeyeceğine inanılıyor.

Bahar temizliği, bedenin doğayla uyumlanması açısından biyolojik ve evrimsel temelleri de olan bir ritüel. Kış aylarında hem günlerin kısa olması hem de havanın kapalı olması nedeniyle daha az güneş ışığına maruz kalıyoruz. Yeterli gün ışığı olmadığında, uykuya geçişi ve bedenin dinlenme moduna geçmesini sağlayan melatonin hormonu daha fazla üretiliyor. Kış mevsimi boyunca süren bu yavaşlama, dinlenme ve sakinlik hali günler uzadıkça kendini daha enerjik, daha canlı ve hareket etmek için daha fazla hareket etmek isteyen bir metabolizmaya bırakıyor. Dolayısıyla kış aylarında üşendiğimiz, ertelediğimiz ya da yorgun hissettiğimiz için yapmak istemediğimiz için biriken zihinsel, bedensel, ruhsal ve mekansal tüm temizlik işleri, bahar aylarında metabolizmanın yükselen enerjisiyle birlikte tekrar gündeme geliyor ve adım atmak için içsel bir motivasyon kaynağı kendiliğinden yaratılmış oluyor. Bahar temizliği denildiğinde akla çoğu zaman ‘ev temizliği’ gelse de, ilkbahar mevsimi aslında zihinsel, ruhsal, bedensel ve mekânsal olarak, bütünsel bir temizlik hareketini sembolize ediyor. 21 Martta bahara girmeden önce nelerden arınabiliriz, gelin yakından bakalım:

Zihinsel ve ruhsal temizlik

Kış aylarında karınca gibi çalışarak hedeflerimizi gerçekleştirmek için atmaya çalıştığımız tüm adımlar, aslında farkında olmasak da zihinsel bir yük birikimine sebep olabiliyor ve aynı anda birden fazla şeye odaklanmaktan, sürekli karar vermek zorunda olmaktan, yeni şeyler öğrenmekten ve düşünmekten yorulan zihin bir noktada yenilenmeye ve tazelenmeye ihtiyaç duyuyor. Tıpkı eski kıyafetlerimizi temizlemeden dolabımızda yeni kıyafetlere yer açamayacağımız gibi, zihnin kısıtlı olan kapasitesi de dağınık düşünceler toparlanmadan ve gereksiz olanlar temizlenmeden yeni fikirlere, yeni hedeflere, yeni kararlara ve yaratıcılığa alan açamayabiliyor. Bu nedenle bahar ayıyla birlikte bütünsel bir temizlik için zihnimizde birikmiş olan fikirleri, hedeflerimizi, kararsızlık yaşadığımız konuları ve zihnimizdeki karmaşanın ruhsallığımıza olan etkilerini yeniden gözden geçirmek, dağınık düşüncelerin bir kısmını temizleyip geri kalanlarını zihnimizin kıvrımlarına özenle yerleştirmek ve yeni boşluklar yaratmak, baharla gelen canlılığımızı ve enerjimizi en etkili şekilde kullanmamıza da alan açıyor.

İlginizi çekebilir: Zihninizde ve ruhunuzda bahar temizliği yapmanın 5 yolu

Bedensel temizlik

Uykulu, yorgun, gün ışığından mahrum, kış boyunca görece hareketsiz kalmış beden de toksinlerden arınabilmek için detaylı bir temizliğe ihtiyaç duyuyor. Kış boyunca yediğimiz sağlıksız ve ağır yiyeceklerin vücudumuzda yarattığı ağırlığı üstümüzden atmak için, enerjimizin ve canlılığımızın arttığı bahar mevsimi, bedenimizi temizlemek için gerekli olan hareket, enerji, canlılık gibi pek çok kaynağın etkili şekilde kullanılabileceği bir zaman dilimi. Juice cleansing, smoothie cleanse, homeopatik tedaviler ya da manyetik alan tedavisi gibi pek çok yöntem, bedeni biriken toksinlerden arındırmak için kullanılan farklı detoks türlerinden yalnızca birkaçı. Bunun yanı sıra daha fazla hareket ederek, daha çok su tüketerek, daha sağlıklı beslenerek hem vücudu toksinlerden arındırmak, hem de vücuda daha az toksin almak bahar mevsiminde çok daha mümkün hale geliyor.

İlginizi çekebilir: Sağlıklı ve uzun bir yaşam için arınma: Detoks mucizesi

Yaşam alanlarında temizlik

En az zihni, ruhu ve bedeni temizlemek kadar önemli olan ve her biriyle doğrudan bağlantılı olan diğer bir bahar temizliği de yaşam alanlarımızda gerçekleşiyor. Eşyalardan arınmak, dağınıklıkları toplamak, biriken toz ve kirlerden arınmak, baharın taze havasını evlerimize taşımak doğayla uyumlanmamıza ve temizliği yaşamımızın her alanında hissetmemize yardımcı oluyor. Çalışma ortamımızı, evimizin tüm odalarını, bahçemizi, hatta arabamızı temizlemek, yeniliğe yer açmamıza ve doğaya uyumlanmış şekilde değişim ve dönüşüm için daha etkili ve sağlam adımlar atmamıza yardımcı oluyor.

İlginizi çekebilir: Daha etkin bir temizlik için “temizlik tarzınızı değiştirin”: Pratik ev temizliğinin sırları

Baştan aşağı bir arınma ve temizlik için zihinsel, ruhsal, bedensel ve mekânsal olarak ihtiyaç duyabileceğiniz tüm önerilerimizi ilerleyen günlerde haftanın teması kategorimizdeki yazılarda bulabilirsiniz. Doğanın uyanışıyla birlikte kendi yaşamımızda da değişime ve dönüşüme alan açmak için her şeyden önce bahar temizliği diyor ve sizi yaşamınızın her alanında kapsamlı bir bahar temizliği yapmaya davet ediyoruz!