Dinlemek: “İnsan sevilmekten çok anlaşılmayı istiyordu belki de”

Nasılsın?
Hayatımızda belki de en sık kullandığımız ve “iyiyim” diye en sık söylenen yalanı duymamızı sağlayan, bununla birlikte esasen çok güçlü olan soru.

Bizim “havadan sudan” dediğimiz ama İngilizce’de “small talk” olarak daha iyi ifade edildiğini düşündüğüm küçük konuşmaları pek sevmem. Sığ konuşmalardır. Bu nedenle de, “Nasılsın?” sorusunu ezberden bir “İyiyim.”le cevaplanmaya mecbur bırakmam, bırakmamaya çalışırım en azından.

Gerçekten merak ederim sorduğum kişinin haletiruhiyesini. Merak çok güzeldir ve gereklidir. Siz de merak edin hallerini hayatınızda değer verdiğiniz kişilerin. Gerçekten nasıllar? Merak etmediklerinize de sormayın zaten, -mış gibi yapmayın, ilgilenir-miş gibi yapmak mecburiyetinde değilsiniz. Cevabını dinlemeye razı olduğunuz soruları sormak en akıllıcası.

Peki, razı oluyor muyuz genelde? Yani soruyoruz sormasına da, dinliyor muyuz karşımızdakini gerçekten? Hayır!

Çoğumuz biri bizimle konuşurken ona vereceğimiz cevabı hazırlıyoruz o sırada kafamızda. Bunu yapmıyorsak da etiketler yapıştırmaya başlıyoruz duyduklarımıza. Yani ya konuşmanın ya da yargılamanın derdindeyiz, anlamanın değil.

“Yorgunum bugün.”
-pıt etiket: yine geç yatmıştır.
“Dün de uyuyamadım zaten.”
-pıt etiket: biliyordum bak zaten.
“Komşuda parti vardı sesler kesilmedi bir türlü.”
-pıt etiket: taşınma demiştim ben sana.
“Ama beni uyutmayan o değildi.”
“Ah canım ya uyuyamazsın tabii, komşular rahat bırakmamış ki, alışırsın ama daha dur yeni taşındın zaten.”

Pıt pıt yapıştırdığı etiketleri cümle içinde kullandı, rahatladı ama esas soruyu kimse sormadı.

“Neydi karşındakinin aklına takılan?”

Sorsan anlatmak isterdi belki de. Belki de anlatmaya başlayabilmek için yorgun olduğundan bahsetmesi gerekiyordu önce. Sen değil miydin nasıl olduğunu soran, anlatmaya hazırdı belki ancak konu burada kapandı. Çöpe atılmış bir “Nasılsın?” daha.

Joker filmini izlediniz mi bilmiyorum ama sahnelerden birindeki konuşma aslında durumu çok iyi özetliyor. Joker’in sosyal hizmetlerde çalışan kadınla konuştuğu bir sahne var: “Beni dinlemiyorsun, değil mi? Beni hiç dinlediğini düşünmüyorum. Her hafta aynı soruları soruyorsun. “İşin nasıl? Negatif düşüncelerin var mı?” Tek sahip olduğum şey, negatif düşünceler. Ama sen dinlemiyorsun.”

Filmin psikolojik ve sosyolojik boyutlarını bir kenara bırakırsak, bu sahne başlı başına çok güçlü. İşi gereği psikolojik sorunları olan birini dinlemesi gereken kişi bile buna yeltenmiyor. Kimse kimseyi artık dinlemiyor.

Belki de, bu bir kaçış çünkü beynimizin yapmakta en zorlandığı şey dinlemek. Ancak dinlemeden anlayamazsın karşındakini, tanıyamazsın ve bağ da kuramazsın.

Ve unutmayalım ki, hepimiz aslında duyulmak istiyoruz, fark edilmek, değer görmek. Bu ihtiyaca bu kadar vakıf olup karşındakinin bu ihtiyacı yokmuşçasına davranmak da insanoğlunun zanaatı pek tabii. Ama bunda ustalaşmak aslında kimseye kazandırmıyor.

Koçlukta da en önemli bulduğum konulardan biri “dinlemek”, hatta bana sorarsanız ön şart. Birini dinlemek demek kendi bildiklerinizi onun söylediklerine pıt pıt beyninizde yapıştırmadan, vereceğiniz tepkiyle onu kendi istediğiniz yola saptırmadan, sadece olan haliyle karşınızdakinin size söylediğini duymak demek. Kendi önyargılarınızdan, yargılarınızdan, deneyimlediklerinizden, hatta o kişi hakkındaki dilek ve temennilerinizden sıyrılarak o kişiyi anlamak. Bu olmadan olmuyor.

Tabii ki, bunu profesyonel olarak yapmadığımız sürece bu kadar kontrollü olmaya gerek yok ancak en azından kafamızda cevaplar hazırlamaya değil de, gerçekten o anda o kişinin duygu ve düşünce durumunu anlamaya çalışmak çabalamaya değer bir konu bence. Hem sizin için, hem değer verdiğiniz kişi için. Bir de iletişiminizin ne kadar güçlendiğini görünce etkisini daha iyi anlayacaksınız. Duyulduğunu hisseden kişinin size yaklaşımı da değişecektir.

Bugün sevdiklerinizin nasıl olduğunu sorun tüm samimiyetinizle ve cevabı “dinleyin”. Çünkü, “İnsan sevilmekten çok anlaşılmayı istiyordu belki de.” -Söz George Orwell’e ait, ama ben de imzamı atardım altına.

İlginizi çekebilir: Destek alın, yardım isteyin ama kurtarılmayı beklemeyin: Kim kurtaracak seni?