Çocuklarda sorumluluk bilinci nasıl geliştirilir?

Çocukluk döneminde sorumluluk kavramı çocuklar için ne yazık ki pek de eğlenceli olarak görünmemekte ve hatta sıkıcı bile gelmektedir. Çocukların ileriki yaşantısında kendi ayakları üzerinde durabilmesi, kendi başına kararlar alabilmesi ve planlı bir şekilde hareket edebilmesi için sorumluluklar konusunda ebeveynleri tarafından desteklenmeleri gerekmektedir.

Sorumluluklar, kişinin yaşamını devam ettirebilmesi, ilişki ve iletişimlerini düzenleyebilmesi, öz bakım becerilerini yerine getirebilmesi, akademik, sosyal ve duygusal açıdan gerekli gördüğü şeyleri yapabilmesi açısından çok önemlidir. Bu özellikler çocukluk çağında pek fazla önemsenmese de kişinin yetişkinlik döneminde çok büyük önem kazanmaktadır.

Ebeveynler bazen çocuklarına kıyamadıkları için, üzülmesini, yorulmasını istemedikleri için onlara sorumluluk vermekten kaçınabilirler. Oysa çocuk, yaşına uygun bir şekilde sorumluluk aldıkça hem kendine olan güveni artacak, hem iletişim becerileri güçlenecek, hem de baş etme becerileri gelişecektir.

Ebeveynler sorumluluk konusunda çocuklarına rol model olmalıdır

Çocuklarına sorumluluk vermekten kaçınan ebeveynlerden ziyade, bir de sorumluluk almaktan kaçınan ebeveynler bulunmaktadır. Her durumda olduğu gibi çocuklara bir şeyi öğretmenin, göstermenin en güzel yolu ona rol model olmaktır. Anne ve babasının sorumluluklarını bildiğini gören ve gözlemleyen çocuk, zaman içinde onları örnek alarak onlar gibi davranmaya başlayacaktır. Her sabah yatağını yapmaya başlayacak, dişlerini fırçalayacak, dışarıdan geldiğinde ellerini yıkayacak, sofradan kalkarken ailesine yardım edecek, kullandığı eşyaları tekrar yerine koyacaktır… Verilen tüm bu örnekler günlük hayattan çocuğun gözlemleyerek öğreneceği davranışlardır. Çocuğa sorumluluk konusunda sözlü eğitim verilmesinden ziyade, günlük yaşamda model olmak onun bu davranışları daha fazla benimsemesine katkı sağlayacaktır.

Sorumluluklar katı ve değiştirilemez bir şekilde öğretilmemelidir

Ebeveynlerin genel olarak yaptığı en büyük hatalardan biri çocuklarına sorumluluk bilinci aşılamak isterken onları sorumluluktan uzaklaştırmalarıdır. Tüm algılarının en açık olduğu, öğrenmeye en müsait olduğu dönemde çocuğa katı bir şekilde “Dişlerini fırçalamazsan çizgi film izleyemezsin”, “Ellerini yıkarsan sana çikolata vereceğim” gibi cümleler kullanılması çocuğun sorumluluklarını yaşamını devam ettirebilmesi için değil de, istediklerine ulaşabilmesi için gerekli olan bir basamak gibi görmesine neden olacaktır. Bunun yerine çocuğun neden o sorumluluğu, o görevi yerine getirmesi gerektiği yaşına uygun bir şekilde açıklanmalıdır.

Öte yandan, her konuda çocuğunuza örnek olup bir türlü aynı davranışları çocuğunuzda göremiyor olabilirsiniz. Unutmayın, özellikle okul öncesi dönem çocuğun ailesini ve çevresindekileri gözlemlediği bir dönemdir. Kuralları, sorumlulukları, değerleri, görgü kurallarını, ebeveyn tutumlarını ve daha birçok şeyi çocuk gözlemleyip kendi içinde içselleştirmektedir. Ancak çocukların biz yetişkinler gibi öğrendikleri her şeyi hemen uygulayabildikleri pek söylenemez. Elbette uygulayan çocuklar da vardır, ancak öğrenilen bilgiler asıl ilkokul düzeyinde ortaya çıkmaya başlamaktadır. O yüzden bu süreçte ebeveynlerin çocuklarına karşı sabır göstermeleri ve sorumluluklar konusunda pes etmeden rol model olmaya devam etmeleri önemlidir.

Benimle iletişim kurmak, paylaşımlarımı takip etmek ve online/yüz yüze terapi hizmeti almak için @klinikpsikologbetulcavlak Instagram hesabımı takip edebilirsiniz.

Sevgilerimle…

İlginizi çekebilir: Kendinizi sevin: Başkalarına gösterdiğiniz şefkati kendinize de verin