Çalışıyorum, öyleyse varım: İşkoliklik nedir?

Etrafınızda mutlaka yazımıza konu olan tarzda insanlar vardır. Hani hayatlarında işlerinden başka hiçbir şey düşünmeyen, tatilde bile çalışmaya devam eden, sürekli işle meşgul olma halinden gurur duyan insanlardan bahsediyorum. Evet, konumuz işkoliklik. İşkoliklik kavramını ilk kez dile getiren kişi olan Oates (1971) işkolikliği, kişilerin sağlığına, kişisel mutluluğuna, insanlarla ilişkilerine ve sosyal faaliyetlerine zarar verecek ölçüde işleriyle ilgilenme ihtiyacı duymaları durumu olarak tanımlamaktadır (Akt. Gülova ve ark. 2014).

Araştırmacılar işkoliklik hakkında fikir birliği içinde değillerdir. Bazı araştırmacılar işkolikliği organizasyonlar için olumlu bir durum olarak ele alırken, kimi araştırmacılar işkolikliğin negatif yönlerine odaklanırlar. İşkoliklerin özellikleri arasında çok çalışmak, boş vakitlerde işle meşgul olma, mükemmeliyetçilik, yüzeysel insan ilişkileri ve sosyal yaşamın ihmali vardır (Özsoy, 2018). Eğer sizin için dünyadaki her şeyden önce işiniz geliyorsa, hayatınız sırf işinizden ibaretse, işiniz yüzünden sevdiklerinize ama en önemlisi de kendinize hiç vakit ayırmıyorsanız siz de işkolik olabilirsiniz.

Bir insanın işkolik olmasının ardında birçok farklı neden yatabilir. Örneğin, kişi ancak işi üzerinden kendini değerli hissediyor olabilir, kişi varlığını işi üzerinden ispatlıyor olabilir ya da kişi aşırı çalışarak yüzleşmek istemediği sorunlardan kaçıyor olabilir. Gürsu’ya (2016) göre işkolikliğin nedenleri arasında; “Bireyin içsel güdüsünün kontrol edilememesi, işine obsesif (saplantılı) bir bağlılık geliştirmesi, obsesif-kompulsif (saplantılı- zorunlu) davranış bozukluğunu yansıtan A tipi kişilik özelliklerine sahip olması, başarısız olmaktan korkma duygusu, sosyal baskı, ailevi ilişkilerde tatminsizlik ve örnek aldığı kişilerin işkolik olması vardır (Akt. Sönmez, 2019).

Elbette ki çalışmak, kişinin işine sahip çıkması çok güzel ama hayatta her konuda olduğu gibi burada da işin sırrı dengeli olmaktan geçiyor. Kişinin işini sevmesi, çalışkan olması ve kişinin işkolik olması arasında büyük farklar olduğunun altını çizmekte fayda var. İşini ve çalışmayı seven ancak işkolik olmayan bir insan iş ve özel yaşam dengesinin farkındadır. Böyle bir insan için işi hayatının merkezi değil, hayatının bir parçasıdır. Öte yandan işkolik bir insan için, işi hayatının merkezindedir. İlk önce 1971 yılında Oates, daha sonra da Spence ve Robbins (1992) işkolikliği alkolikliğe benzeterek iki durumun da bağımlılık yönünden birbirine benzediğine dikkat çekmişlerdir. İşkoliklik bir bağımlılıktır ancak birçok bağımlığının aksine toplumda ayıplanmadan paylaşılabilen bir bağımlılıktır.

Yukarıda da belirttiğim gibi işkolikliği bazı araştırmacılar olumlu, bazıları olumsuz bir şekilde algılamaktadır. Önemli olan işiniz yüzünden sizin kendinizi nasıl hissettiğiniz. Eğer 7/24 iş düşünüyorsanız, boş zaman nedir bilmiyorsanız ve en önemlisi işiniz yüzünden tükenmişlik hissediyorsanız bir psikoloğa başvurmanızda yarar olabilir. Size işiniz de dahil hayatın her alanında dengeli günler diliyorum…

Bu arada 2022 yılını “Öz Sevgi Yılı” ilan ettim. Her hafta @ranakutvan kullanıcı isimli Instagram hesabımdan bu konuyla ilgili psikoloji ödevleri paylaşacağım. Hadi, hep beraber kendimizi sevmeye ve dünyayı güzelleştirmeye… Zoom üzerinden birebir görüşmeler şeklinde ilerleyen üç haftalık “Öz Sevgi” eğitimimle ilgileniyorsanız da bilgi için [email protected] adresine yazabilirsiniz.

Bu yazının tüm hakları Rana Kutvan’a ve Uplifers’a aittir. İzinsiz ve uygun şekilde referans verilmeksizin kopyalanması, çoğaltılması ve başka mecralarda paylaşılması kesinlikle yasaktır.

Kaynaklar:

Gülova, A. A., İspirli, D., Eryılmaz, İ. (2014). İşkoliklik Ve Tükenmişlik Arasındaki İlişkinin İncelenmesine Yönelik Beyaz Yakalılar Üzerine Bir Araştırma. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayı 19, 2014, Sayfa 25-3
Gürsu, Orhan (2016). “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin İşe Bağımlılık Hakkındaki Görüşlerinin İncelenmesi”. Ekev Akademi Dergisi 65:393-404.
Oates, W.E. (1971). Confessions of a workaholic: The facts about work addiction. New York: World.
Özsoy, T. (2018). İşkoliklik Ve İş Stresi Arasındaki İlişkinin İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. T. C. Sakarya Üniversitesi İşletme Enstitüsü
Sönmez, M. İşkoliklik Ve Tükenmişlik Arasındaki İlişkiyi Ölçmeye Yönelik Avukatlar Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı.
Spence, J. T., & Robbins, A. S. (1992). Workaholism: Definition, measurement, and preliminary results. Journal of Personality Assessment, 58(1), 160-178.

İlginizi çekebilir: Zihninin peşinden gitmekten vazgeç: Anda kalabilmek için ipuçları