Boşluk hissi kişinin yaşadığı şeylere olumlu ya da olumsuz hiçbir duygu hissetmemesidir. Bir hissizlik hali de denilebilir. Bazen “İçimde bir boşluk var, ne hissettiğimi bilemiyorum” deriz. Adını koyamayız. İnsanları düşünce ve akıl yürütme gibi fonksiyonlar yönlendirirken, insan aynı zamanda da kuvvetli duyguların ve diğer çeşitli duygusal faktörlerinde etkisi altındadır. Beyin her zaman iyi veya kötü bir duyguya ihtiyaç duyar. Pilsiz bir saat nasıl hareketsizse, duyguların yönlendirmediği bir insan da tıpkı pilsiz bir saat gibi fonksiyonlarını gerçekleştirecek enerjiden yoksun kalacaktır. Bu his oldukça rahatsız edicidir ve huzursuzluk yaratır.

Neden kendimi boşlukta hissediyorum?

Çok yoğun, stresli ve duygusal olarak yorucu zamanlardan geçiyorsanız bu hisle karşılaşmanız normaldir. Yaşadığınız bir olay boşluk duygusu hissetmenize sebep olmuş olabilir. Bu, bir ilişkinin sonlandırılması, kayıp ve yas olabileceği gibi iş değiştirme, işini kaybetme, şehir değiştirme, pandemiyle beraber gelen fiziksel uzaklık, yeni koşullar ve engellenmişlikle içinizde geçici bir boşluk hissi uyanabilir. Boşlukta hissetmek bazen bir yalnızlık hissi, hayatınız ve hedefleriniz hakkında kafa karışıklığı veya hayattaki ideallerinizin peşinden gitmek için motivasyonunuzun eksikliği olarak da karşınıza çıkabilir. Ayrıca bazı ruhsal hastalıklar ve kişilik bozukluğu tanısı konmuş kişilerde (özellikle borderline kişilik bozukluğu ve narsistik kişilik bozukluğu) sıkça ve uzun süreli hissedilen bir duygu olarak ortaya çıkar.

Boşluk hissini nasıl deneyimlerim?

Boşluk hissi yaşayan kişiler hayatını etkin bir şekilde yaşayamazlar. Kişi, yaşamı ve hayattaki varlığını anlamsız olarak algılamaya başlar. İlk önce içinizde bir huzursuzlukla başlar. Herkesin boşluk hissi kendine has desek de herkes hemen hemen benzer şeyleri tarif eder. Etrafınızda olup bitenleri algılamakta güçlük çekerken; amaçsızlık, yalnızlık, kopukluk ve aidiyet hissedememe, hiçbir şeye tepki verememe ve duyarsızlık hisleri eşlik eder. Kendinize olan temasınız kaybolmuşsa kendinize yabancılaşır bedensel duyumlarınızı ve duygularınızı hissedememeye başlarsınız.

Boşluk hissi belirtileri nelerdir?

• Kişinin kendi yaşadığı duygularla ve yakınındaki insanlarla arasında kopukluk vardır.
• Boşluk duygusundaki kişi, hayatının sadece geçip gidiyormuş hissine kapılır. Yediği yemekten, gittiği tatilden, arkadaşla olan sohbetlerden kısacası hayattan zevk alamaz.
• Bu kişiler kendilerini oldukları yere hatta bu dünyaya ait değillermiş gibi hissedebilir.
• Bu kişiler derinden sevemediklerinden ve doyuma ulaşamadıklarından şikayet edebilir, bağlanma sorunları yaşayabilirler.
• Kişi hayat karşısında çabalayamayacak kadar güçsüz ve çaresiz hissetmektedir
• Kişi bağımlılıklarına sık sık başvurur. Yeni bağımlılıklar geliştirebilir.
• Süreklilik gösterdiğinde psikolojik hastalıklarla bağlantılı olma olasılığı oldukça yüksektir.

Boşluk hissi bir hastalık belirtisi midir?

Herkes zaman zaman bu boşluğu hissedebilir. Boşluk hissi birkaç gün sürebilir ve sonra kendiliğinden düzelebilir. Boşluk hissinin şiddeti ve sıklığı arttıkça daha uzun süre kalacaktır. Boşluk hissini deneyimlemek hormon seviyelerinde değişiklik gösterir. Kişi bedeninde bir rahatsızlık olmadığı halde sürekli bir hastalık kaygısı ve çeşitli bedensel yakınmalardan muzdarip olabilir. Psikolojideki ismi Hipokondriyazistir. Boşluk hissinin şiddeti ve sıklığı arttıkça daha uzun süre kalacaktır. Böyle bir durumda, bir uzmandan destek almak yardımcı olur. Her durumda olmamasına rağmen, boşlukta hissetmek depresyon, bipolar bozukluk, travma sonrası stres bozukluğu, narsistik kişilik bozukluğu gibi bazı ruh sağlığı durumlarının işareti olabilir.

Boşluk hissinin çözülmemiş geçmiş deneyimler ve çocukluk yaşantısıyla bağlantısı

Bazen boşlukta hissetmek, henüz keşfetmediğiniz veya sağlıklı tamamlayamadığınız yas sürecinizle ilgili olabilir. Çocukluğunuzda çözülmemiş acı verici bir deneyim; ebeveynlerinizden biri tarafından terk edilme hissi, sevilmemiş ve değerli hissettirilmemiş gibi örneklendirebilinir.

Anne- baba, çocuğa bakım verenler gibi çocuğun çevresinde önem taşıyan kişiler “Kendilik nesnesi” olarak tanımlanır. Çocuk, doğduğu andan itibaren nesne ile ilişki kurmak ister ve bir temasa ihtiyacı vardır. Uzun süre ilişki kurulmayan çocuklarda boşluk hissi daha yoğundur. Boşluk hissi nesne ilişkileri ile doğrudan bağlantılıdır. Çocukluk döneminde ihmal; çocuğun ihtiyaç duyduğunda, ihtiyaç duyduğu yetişkine (annesi ya da çocuğa bakım veren kişi) ulaşamamasıdır. Çocuk fiziksel ve duygusal ihtiyaçlarını gideremez. Özellikle erken gelişim (0-6 yaş) dönemlerinde nesne ilişkilerinde görülen yetersizlik, yoksunluk ve kopmayla beraber çocuk, bakım vereni veya ebeveyni tarafından ihmal edilerek ihtiyaçlarından mahrum bırakılır. Bu durum boşluk hissinin kaynağıdır. Kişi bu duyguya çocukluk döneminde ne kadar maruz bırakıldıysa bugün bu duyguyu hissetme ihtimali o kadar artar. Boşluk hissi, çocukluğunda ihmale uğramış kişilerin yetişkinliğinde çok sık karşılaştıkları bir durumdur.

Peki her zaman boşluk hissettiğinizde ne olur?

Boşluk depresyonu

Boşluk depresyonu kişinin kendisini boşluk, yoksunluk ve ümitsizlik içinde algıladığı bir durum olarak tanımlanır. Bazı insanlar çoğu zaman bir ”boşluk hissi” olarak adlandırdıkları acı verici ve rahatsız edici bir kişisel yaşantı tanımlarlar.

Boşluk hissiyle beraber kişisel yaşantıda; belli amaçlara sahip olmayarak amaçsızca hayatınızı sürdürüyor, günlük aktivitelerden ne yaparsanız yapın zevk alamıyor, kendinize olan saygınızı yitirdiğinizi düşünüyor, kendi kapasitenize güvenmeyerek sürekli onay ihtiyacı duyuyor, değerlerinizle ilgili kafanız karışmış ve değerlerinizi gerçekleştiremediğinizi düşünüyor olabilirsiniz. Yetenek ve becerilerinizi başarılı bir şekilde kullanamamaktan yakınabilir kendinizi işlevselliğinizi yitirmiş olarak algılayabilirsiniz. Böyle bir yaşantı huzursuzluk ve acı hissini beraberinde getirir.

Baş etme yolu olarak huzursuzluk hissinden kaçmayı tercih edebilirsiniz. Bu durumda huzursuzluk hissetmemek için, huzursuzluk hissinin önüne geçecek her türlü davranışta bulunursunuz. Duygularınızı da büyük ölçüde bastırırsınız. Kendinizle ilgilenebileceğiniz aktiviteler yerine, işinize karşı aşırı derecede meşguliyet sergileyerek duygularınızdan kaçıyor olabilirsiniz. Siz farkında olmadan depresif ruh hali sizi ele geçirir. Enerjiniz ve motivasyonunuz azalır, sürekli üzgünsünüzdür, sık sık değersizlik hissedersiniz, yalnız olduğunuzu düşünebilirsiniz. Umutsuzluk içine girip sevilmek ve sevebilmek konusunda kuşku duyabilir, hayat karşısında çabalayacak gücü ve hevesi kaybederek ümitsizliğe tutsak olabilirsiniz. Hayattan ve insanlardan sosyal olarak izole olmak isteyebilirsiniz.

Depresif duygu durumuyla birlikte arzulanacak bir şey olmadığını düşünen kişi doyumdan ve umuttan uzaklaşmaya başlayarak kaçmaya çalıştığı acı verici kişisel yaşantıyla tekrar karşılaşır. Aşırı yüklenen duyguları beynin kapasitesi hazmedemez ve hiçbir duyguyu hissetmemeyi tercih eder. Bu bilinçli yapılan bir şey değildir, tamamen bilinç dışı işleyen bir süreçtir. Geçici olarak boşluk doldurmaya çözümler ararsınız.

Boşluğu oluşturan ve hissedilen acının nedenleri arasında durmaktan ziyade boşluğu dışarıdan doldurmak istersiniz. İlişkinizdeki çabalarınız sevgiye yatırım yapmak yerine, içinizdeki kaygıyı susturmaya yöneliktir. Yoğun boşluk hisseden kişiler genellikle aşırı yemek yeme, aşırı alışveriş, alkol ve madde kullanımı, tek gecelik cinsel ilişkiler gibi davranışlarda bulunarak doyuma ulaşmaya çalışırlar. Bunların hepsinin ortak bir amacı vardır o da boşluk hissinden kurtulmak. Anlık olarak iyi hissettirmiş olsa da uzun vadede ruh sağlığı için çok zararlıdır. Ve sonunda o boşluk hissine tekrar geri dönersiniz.

• Boşluk hissi
• Huzursuzluk / Acı
• Kişisel yaşantı
• Baş etme yöntemleri
• Depresif ruh hali
• Geçici boşluk doldurma
• Boşluk hissi

Bu sıralamada kişi, kısır döngünün içinde yaşamakta olduklarıyla çökene kadar da bu bunaltının yeterince farkında olmayacaktır. Her durumda olmasa da boşluk hissi bazen normaldir. Boşluk hissi bir depresyon değildir ancak depresyon başlatabilir. Durumunuza doğru tanıyı koyabilecek tek kişi ruh sağlığı profesyonelleridir. Depresyon döneminde gözlemlenen boşluk hissi bu dönem atlatıldıktan sonra genellikle ortadan kalkar. Fakat kişi sıklıkla boşlukta hissettiğini ama sebebinin ne olduğunu, neyden kaynaklandığını bilemediğini ifade ediyorsa bu durum kişinin yaşam öyküsünde ihmal edilen çocuk olabileceğinin sinyalini veriyordur. Geçse bile her zaman yeniden ortaya çıkma olasılığı çok yüksektir.

Boşluk duygusunu nasıl iyileştirebilirim?

• Bu duyguyu tanımak ve onun nereden geldiğini anlamak daha iyi hissetmenin ilk adımıdır.
• Boşluk duygunuzu en çok nerelerde, kimlerle ve hangi olaylarda hissettiğinize bakın.
• Boşluk hislerinizi keşfedin. Günlük tutabilir veya defterinize not alabilirsiniz.
• Çözülmemiş geçmiş deneyimlerinizi gözden geçirin. Anlatmaya ihtiyacınız varsa bir uzmana başvurmak, duygularınız üzerinde çalışmanıza, boşlukta hissetmeyi durdurmanın sağlıklı yollarını bulmanıza yardımcı olabilir.
• Meditasyon çalışmaları yapın. Bu zamanlarda aslında kendi bedeninizle ve iç dünyanızla temasta olmaya ihtiyacınız vardır.
• Özellikle beden taraması meditasyonunu deneyebilirsiniz. Bedeninize duyumsamanıza yardımcı olacaktır.
• Sosyal ilişkilerinizi, hobilerinizi ve ilgi alanlarınızı geliştirin.
• Anda kalma ve bilinçli farkındalık pratikleri yapmak iyi gelecektir.

Aşağıda boşluk hissini öğrenirken benim de araştırmalarımı ve okumalarımı yaptığım bazı kitapların adlarını paylaştım. Daha ayrıntılı bilgi edinmek isterseniz mutlaka okuyun. Ayrıca mindfulness ( bilinçli farkındalık) meditasyonlarından “Dağ meditasyonunun” ve “Beden taramasının” linkini paylaştım. Boşluk hissi sizi ziyaret ettiğinde kendinize temasta bulunmayı hatırlayın.

Meditasyonlar

Faydalanabileceğiniz kitaplar

Otto Kernberg – Sınır Durumlar ve Patolojik Narsisizm
Heinz Kohut – Kendiliğin Çözümlenmesi
Heinz Kohut – Kendiliğin Yeniden Yapılanması
Dr.Jonice Webb – Çocuklukta ihmalin izi: Boşluk Hissi

İlginizi çekebilir: Bilinçli farkındalık, bilinçli ebeveynliğe nasıl yardımcı olabilir: Bilinçli ebeveynlik için birkaç öneri