Body shaming (vücut utandırma), en kısa haliyle, bir insanın fiziksel görünümünü eleştirme eylemi olarak tanımlanabilir. Bu, özgüven kaybına ve ciddi zihinsel sağlık sorunlarına yol açabilen bir zorbalık türüdür. Neyse ki bu kavram hakkında daha fazlasını keşfetmek ve bununla bireysel anlamda mücadele etmek, duygularınızla başa çıkmanıza ve olumlu bir öz imaj oluşturmaya başlamanıza yardımcı olabilir.
Body shaming nedir, öğrenmek için okumaya devam edin.
Body shaming nedir?
Günümüzde çoğu insan, zayıf olmanın büyük beden olmaktan daha iyi ve sağlıklı olduğunu düşünüyor. Oysa geçmişe baktığımızda bunun her zaman böyle olmadığını görüyoruz. Örneğin 1800’lerden önceki tabloları düşünün! O dönemin tablolarından, portrelerinden vücut dolgunluğuna saygı duyulduğunu anlayabilirsiniz. Çünkü geçmişte büyük beden olmak, kişinin zengin olduğunun ve yiyeceklere erişebildiğinin bir işaretiydi. Benzer şekilde zayıflık da yoksulluğu temsil ediyordu…
Merriam-Webster Sözlüğüne göre, body shaming veya vücut utandırma teriminin bilinen ilk kullanımı gazeteci Philip Ellis tarafından yapıldı*.
Yukarıda da açıkladığımız gibi bu kavram, birinin vücut şekli, ağırlığı, imajı gibi fiziksel görünüşü hakkında olumsuz veya acımasız sözler söyleme eylemini ifade ediyor. Bu tür bir zorbalığın amacı, fiziksel olarak toplumsal güzellik standartlarına uymayan birini küçük düşürmektir.
Body shaming her yaştan ve cinsiyetten insanı hedefleyebilir; ayrıca kilolu olmak, zayıf olmak, uzun olmak, cilt sorunlarına sahip olmak vb. dahil olmak üzere çeşitli nedenlere dayandırılabilir. Bu zorbalığa evde, okulda, işyerinde ve daha da sık olarak online platformlarda maruz kalabilirsiniz. Vücut utandırmayı en sık gördüğümüz yerler ise tahmin edeceğiniz gibi televizyon programları, filmler, reklamlar, dergiler, reklam panoları vb. gibi ana akım medyadır. Bazen anne ve babanız, kardeşleriniz, arkadaşlarınız, öğretmenleriniz, iş arkadaşlarınız gibi yakın çevrenizden bazen de iç eleştirmeninizden vücut utandırıcı yorumlar duyabilirsiniz.
Body shaming örnekleri
Body shaming nedir, detaylıca açıkladık. Toplumumuzda son derece yaygın olan body shaming yapmak, kendisini şu örneklerle gösterebilir:
Magazin dergileri / yayınları
Body shaming örneklerini, basılı magazin dergilerinde ve yayınlarında alenen görmek mümkün. Bunlar genellikle bir ünlüyü ağladığı makyaj yapmadığı, “güzel” giyinmediği, kilo aldığı için aşağılayan resimler ve yorumlar olabilir. Buradaki amaç, kişinin ne kadar ideale aykırı göründüğünü vurgulayarak onu utandırmak ve dışarıdayken böyle görünülmemesi gerektiği mesajını topluma iletmektir.
Olumsuz iç ses
Bazen aynada kendinize bakıp “Bu kıyafet beni çok şişman gösterdi” diye düşünebilir ya da başka biri hakkında bu yorumu yapabilirsiniz. İşte bu ikisi de body shaming örneğidir. Body shaming’e maruz kalan insanların özgüvenleri genellikle zayıftır, sıklıkla kendilerini eleştirirler ve kendilerini yargıladıkları gibi başkalarını da incelerler.
Tersine iltifat
Bunu hayatın içinden bir örnekle açıklayalım. Diyelim ki Instagram’da bir selfie paylaştınız ve bir arkadaşınız size “Harika görünüyorsun, spora mı başladın?” diye yorum yapıyor. Ya da başka biri size “Umarım senin yaşına geldiğimde ben de sana benzerim” diyor. Tüm bunlar pohpohlayıcı ifadeler gibi görünse de fiziksel görünümle ilgili eleştirilel bir tona sahiptir ve kesinlikle body shaming’e örnektir.
Reklamlar
Hızla kilo verdirme iddiasına sahip bir bitki çayını tanıtan bir TV reklamı, günümüz diyet kültürünün klasik bir örneğidir. Veya sizi yaşlanma karşıtı ürünlerle dolu bir mağazaya yönlendiren YouTube reklamları. Tüm bunlar, fiziksel görünüşümüzle ilgilenmemiz ve “daha iyi” görünmek için çabalamamız gerektiği mesajını verir. Aksi takdirde kendimiz hakkında kötü hissederiz.
Neden body shaming yapmamalıyız?
Body shaming rahatsız edici duygular, sağlıksız tutumlar ve beden imajıyla ilgili uyumsuz davranış kalıpları üreterek kişinin refahına ciddi şekilde zarar verebilir. Aynı zamanda sosyal işleyişi ve etkileşimleri bozabilecek kişisel güvensizlikleri de tetikleyebilir. Sonuç olarak body shaming’e maruz kalan birçok kişi, ciddi psikolojik/fiziksel sağlık sorunları geliştirme riski altındadır.
Uzun vadede body shaming’in yapabileceklerini şu şekilde sıralayabiliriz:
- Kendinden şüphe duymaya, düşük benlik saygısına ve kendini izole etme arzusuna neden olan; kişinin kendi vücudu hakkındaki çarpık algı.
- Anoreksiya veya bulimia gibi bir yeme bozukluğu geliştirmek.
- Depresyon, anksiyete veya vücut dismorfisi gibi ruh sağlığı bozuklukları.
- Kendine zarar verme veya intihara meyilli davranışlar eğilimi.
- Psikolojik ve duygusal sıkıntılar; utanmış, değersiz, suçlu, kızgın hissetmek.
- Fiziksel görünümden genel hoşnutsuzluk ve yaşamdan memnuniyetsizlik.
- Görünümü değiştirmek veya “iyileştirmek” için katı diyetler, katı egzersiz planları gibi sağlıksız davranışlarla sergilenen vücut imajına aşırı ilgi.
- Yetersiz beslenmeden kaynaklanan vücut imajı saplantısı nedeniyle tehlikeli sağlık sonuçları (ölüm dahil).
Body shaming neden olur?
Benlik algımız ve beden imajımız doğal olarak aile, arkadaşlar, akranlar, kültür, sosyal medya, ünlüler ve reklamlar gibi birçok faktörden etkilenir. Bugün, bizler, ne yazık ki, fiziksel görünüşe ve nasıl görünmemiz “gerektiğine” fazlasıyla karışan bir toplumda yaşıyoruz. Vücut imajıyla ilgili konular, arkadaş ortamlarında, yemek masalarında veya online platformlarda normal konuşmalar olarak yer alıyor. Tabii ki sosyal medya da “kusursuz” bedenleri ve filtrelerle değiştirilmiş ünlü yüzleri sergileyen fotoğraflarla dolu…
Ama gerçekçi olmayan güzellik standartlarına yoğun bir şekilde maruz kalmayla birleşen bu sonsuz takıntı, kendi bedenimize bakışımızı bozabilir ve özgüvenimizi zedeleyebilir. Bu yüzden eğer zayıf bir vücut imajına sahip olduğunuzu düşündüğünüz için aynada kendinizi beğenmiyorsanız bunun sürpriz olmadığını bilin. Çünkü bedenlerimizle ilgili genel duygularımız, bu güçlü mesajlardan derinden etkileniyor.
Sonuç olarak, birçok insan belirli bir şekilde görünmek ve bu “mükemmel” kalıba uymak için üzerinde baskı hissediyor. Ve maalesef bu toplumsal klişeler, onları mutlak gerçekler olarak içselleştirdiğimizde ve aynı hatalı inançları başkalarına aktardığımızda daha da kalıcı bir hale geliyor.
Body shaming’in üstesinden gelmek
Artık body shaming yapmak nasıl sonuçlar doğurabilir, biliyorsunuz. Peki, bunun üstesinden nasıl gelinir?
Body shaming’in üstesinden gelmek, içten başlayan bir yolculuktur. Kendini sabote eden düşünceleri yeniden değerlendirmek, sağlığı geliştirmek, öz şefkate güvenmek ve olumlu destekler aramak, vücut utandırmanın yol açtığı zarar verici etkileri azaltabilir.
- İç diyaloğunuzu değiştirin: Kendinize ne tür şeyler söylüyorsunuz? Olumsuz iç sesinizi tanımlamak için bunları bir yere yazın ve olumlu onaylamalarla değiştirmeye çalışın.
- Fiziksel görünümünüzün ötesine bakın: Tüm yönlerinizi, niteliklerinizi, kişilik özelliklerinizi kabul etmeye çalışın. Görünüşünüz dışında kendinizde sevdiğiniz özellikler neler? Zeki misiniz, dürüst müsünüz, düşünceli misiniz, komik misiniz? Hangi konularda iyisiniz?
- Güçlü yönlerinizi kullanın: Unuttuğunuz veya farkında olmadığınız güçlü yönleriniz olabilir. Ne tür şeyler size enerji verir ve kendinizi en iyi halinizde hissetmenizi sağlar?
- Genel sağlığınızı destekleyin: Sağlıklı beslenmek, kaliteli uyku, kişisel hijyene yönelmek, farkındalık uygulamaları yapmak, günlük tutmak, arkadaşlarla sosyalleşmek gibi genel sağlığı koruyan şeylerle kişisel bakımınıza öncelik verin.
- Duyduklarınıza ve gördüklerinize meydan okuyun: Televizyondaki veya sosyal medyadaki reklamları gördüğünüzde, kendinize bunların hangi idealleri teşvik etmeye çalıştığını ve nedenlerini sorun. Bunlar gerçekçi mi? Bu mesajların içeriğini sorgulamak size güç verir.
- Çevrenizi size ilham veren insanlarla çevreleyin: Body shaming konusunda farkındalık sahibi arkadaşlar ve akrabalar arayın.
- Body shaming hakkında bilgi edinin: Bu konuda kendinizi eğitin. Vücut utandırmayı tanımlayabilmek, size sorumlu davranmak için ihtiyaç duyduğunuz öz farkındalığı kazandırabilir.
- Öz şefkat geliştirin: Kendinize karşı nazik olmayı öğrenmek de yargılayıcı olmayan bir tavırla, bu konudaki rahatsız edici duygularla başa çıkmanıza yardımcı olabilir.
Son söz
Body shaming veya vücut utandırma, kimsenin katlanmak zorunda kalmaması gereken korkunç bir eylem. Bununla birlikte, yaralarınızı sarmanıza yardımcı olabilecek birçok yol olduğunu unutmayın.
Eğer bu veya benzer nedenlerle olumsuz bir ruh halinde olduğunuzu ve bununla başa çıkamadığınızı düşünüyorsanız bir uzmana danışmaktan çekinmeyin.
İlginizi çekebilir: Bedenini sevmek ve olduğu gibi kabul etmek isteyenler için ipuçları