“Blachman”: Kadın vücutları ve erkek yargıları sorunsalı

“Blachman”, Danimarka’nın en yeni prime-time televizyon programı. Ve oldukça iddialı.

Biraz bahsetmek gerekirse; kadınlar sırayla odaya girerek, erkek sunucu ve konuklar (ve binlerce izleyicinin) önünde sessizce striptiz yapıyor. Sunucu ve konuklar; kadın ayakta dururken, kendi çevresinde dönerken, sağ ve sol profil verirken, yani striptiz yaparken “jüri” olmanın gerekliliklerini yerine getirerek kadının vücudunu eleştiriyor.

Danimarkalı X-Factor’un jürisi ve ünlü müzisyen Thomas Blachman, kendi adını verdiği bu şovu sunarken, içerikle ilgili problemi ne yazık ki görmezden geliyor. Blachman’a göre, “Kadın vücudu hakkında söylenen sözlere açtır. Bir erkeğin sözlerine…”. Programın yaratıcısının sapkın düşüncelerine göre bu program, erkeğin kelimelerine arzu duyan kadın vücudunun estetiklerini “geniş” (iki erkeğin) bir bakış açısıyla keşfedilmesine dayanıyor.

Aslında program, kadınların günlük hayatta yaşadıklarına dair bir alegori oluşturuyor. Çünkü kadın, her zaman, kendisini inceleyen adamlar tarafından yargılanıyor. Programın gerçek hayattan farkı ise, programa katılan kadınların kendilerini bu yorumlara gönüllü olarak malzeme etmesi; çıplak ve konuşma hakkı olmadan…

Erkeklerse hep konuşuyor. Kadınlar hakkında, onları metalaştırarak ve eleştirerek. Kadın sessizce ve çıplak ayakta durup, Blachman’ın deyimiyle bir “lütuf” olan yorumlarını yapmalarını beklerken; kültür, politika, felsefe ve tabii ki kendileri hakkında da konuşuyorlar.

Sorun nedir?

Kadın vücudunun nesneleştirilmesi oldukça yaygın. Sadece sokakta yürürken bile, bir kadın nasıl yürüdüğüne, nasıl davrandığına, ne giydiğine ve nasıl göründüğüne göre yargılanıyor. Bazıları negatif, bazıları “pozitif” ve iltifatvari olan bu yorumların tamamı saldırgan. “Çok güzelsin!”, “Buralarda mı yaşıyorsun? Tanışabilir miyiz?”,”Sonra ne yapacaksın?”, “Evime gitmek ister misin?”, “Canın sevişmek istediğinde beni ara” gibi. Bazı kadınlar bu durumdan hoşlanıyor hatta gururu okşanmış hissediyor olabilir; ancak birçok kadın bu durumdan oldukça rahatsız.

Soru: Kadın vücudu ne zaman halka açık alanlarda erkeklerin yorumlamasına malzeme olmaya başladı?

Biliyoruz ki, kadın vücudunun televizyondaki “America’s next top model” ya da flört programları gibi reality showlarda eleştirilmesi oldukça yaygın. Kadınlar, bu programlarda  çıplak vücutlarının eleştirilmesine kendileri izin veriyorlar. Bu tarz programlar olsa da olmasa da, kadınlar estetik normların konusu oluyor. Erkeklerin kadınlar hakkındaki görüşleri toplumun inanmamızı istediği gibi önemli (tam tersi de geçerli)….

Bu nedenle, DR2 kanalının yapımcılarından Sofia Fromberg’in Sun’a söylediği gibi: “Erkeklerin kadın vücudu hakkındaki görüşlerini ortaya koyan bir programımız var. Sorun nedir?”

Gerçekten, sorun nedir?

Soru: Bu program yayınlanmak için nasıl izin aldı?

Thomas Blachman, Voice dergisine şöyle demiş; “Nankörlük, bu ülkede bulunan az sayıdaki dahiyi yıpratacak tek şeydir. Unutmayın, size daha önce görmediğiniz bir şey sunuyorum. Daha ne istiyorsunuz?”

Duyuyor musunuz? Lütfen nankörlük yaparak programa karşı çıkmayın ve teşekkür edin.(!) İşte bu, önemli olan tek şey maddiyat olduğunda ortaya çıkan tablo.

Ne var ki, bu durum o kadar da yeni değil. Çünkü program, popüler kültürde hakim olan seksizmin bir yansıması. Medya sektöründe, kadınları metalaştırmak ve onları görüntülerine indirgemek karlı bir iş, peki neden onları yargılayıp küçük düşürmeyelim?  Danimarkalı gazeteci ve müzisyen Torben Steno’nun değdiği gibi; “Çok az sayıda insan Blachman’ın cesaret ettiğini yapmaya cesaret edebilir.” Evet, çünkü bunu yapmak, “cesur” ya da “küstah” olmayı gerektirir; ki bu çok da yaygın bir özellik değil.

Sorular: Neden herhangi bir kadın/erkek kendini bunlara malzeme eder, izler, ya da herhangi bir şekilde dahil olur? Kadınlar ne zaman ve nasıl erkeklerin eleştirilerine malzeme olmaya ve hatta bunun için gönüllü olmaya karar verdiler? Bu kadınlar erkeklerin bakışları ve yorumlarıyla kabul almayı genel bir onay olarak mı görüyorlar? Sonrasında kendilerini daha iyi mi hissediyorlar? Kendilerinin toplumdaki yerinin bu olduğuna mı inanıyorlar?

İlginç bilgi: 2005 yılında yapılan bir araştırmaya göre, insanlar, televizyonda bir vücut eleştirisi gördüklerinde kendi vücutları hakkında daha büyük bir endişeye kapılıyorlar. 2004’te yapılan başka bir araştırmaya göre ise, genç kızlar medyada gördükleri dış görünüz ideallerini içselleştirmeye oldukça yatkın.

Aynı şey erkekler için de söylenebilir, ancak daha küçük ölçülerde. Çünkü bence kadın vücudu yoruma ve yargılanmaya erkek vücudundan daha açık.

…

Blachman’a göre, program “kadın vücudunun estetiklerini pornografik olmadan ve kimseyi rencide etmeden tartışmanın tek yolu”. Ancak küçümsemek ve kusmak serbest(!). Erkek jüriler kendilerini “sanat aşığı” gibi görmekten hoşlanıyor ve medya da maalesef bu sözde objektif duruşa kanıyor. Ancak Blachman bazı şeyleri sadece hayal etmiyor, söylüyor da. Hem de hiç sanatsal olmayan bir yolla. Örneğin, yarışmacılardan birinin bilekleri için, “bu bilekler adeta benim kavramam içi yapılmış, elimin büyüklüğüne tam uyuyor” derken.

Görünen o ki, program söylendiği gibi sanat için yapılmıyor. Esas konu ve asıl amaç sadece “erkeklerin kadın vücudu hakkında konuşması”na olanak sağlamak değil, aynı zamanda erkeklere kadınları yargılama ve üstlerinde hak iddia etme şansı vermek. Zaten erkekler bunun için yaratılmadı mı? İdareyi ellerine tutmak için?

Yazarın diğer yazıları için tıklayın.