Biyofilinin kaynağı: Yaşayan sistemlere neden çekim duyuyoruz?

İnsan doğal ve sosyal bir varlık. Bunlardan herhangi birinde dengenin bozulması insanı derinden etkileyen sorunlara yol açabiliyor. Modern diye adlandırdığımız yaşamlarımız artık bizi kendi doğamızdan uzaklaştırıp makineleşmeye ve her gün aynı şeylere maruz kalmaya itiyor. İnsan güneşin doğuşu ve batışını izlemediği, yeşilin tonlarını görmediği bir günde nasıl sağlıklı kalabilir ki?

Kendi doğamıza neyin uygun olup olmadığını sorgulamadan, çoğunluğa uyum sağlamak adına sürekli bir yaşam mücadelesi çerçevesinde kendimizce kurduğumuzu sandığımız bir akışa kapılıyoruz. Tüm bu zoraki yaşam telaşında günler geçiyor ve gitgide kendimize ve hayata yabancılaşıyoruz. İçimizde bir yerde yüzümüzü doğaya dönme ihtiyacını bastırıyoruz, bastırdıkça unutuyoruz, unuttukça “yabancılaşıyoruz.”

İşte tam da hayatıma yabancılaştığımı hissettiğim bir anda halimi sorgulamaya başladım. Hissettiğim tüm duyguları Marx’ın birkaç çalışmasında buldum. Yıllar önce benim hislerimi kaleme almıştı. Çünkü sistem çok netti; başlangıcı, gelişmesi ve sonucu belliydi. Bu sistemin adı kapitalizmdi.

Karl Marx çalışmalarında iki tür yabancılaşmadan söz eder. Bunlardan ilki, doğadan kopuş anlamındaki yabancılaşmadır: “İnsan, doğadan koparak kültürel-toplumsal alanda kendine ikinci bir doğa kurmak anlamında, doğaya yabancılaşır. Bu insan oluşu açıklayan niteliğiyle olumlu karşılanan yabancılaşmadır, zorunlu bir süreç olarak anlaşılır.”

“İkinci yabancılaşma ise, bizzat kapitalist pazarın ve kapitalist toplumsal sistemin yarattığı yabancılaşmadır. Bunun sonucu olarak insan kendi doğasına yabancılaşır. Böylece insan kendine, kendi emeğine, ilişkilerine, dünyaya ve yaşama yabancılaşır. Kapitalist pazarın bir unsuru olarak işleyen çarklardan biri haline gelir. Bu kavramın en önemli kullanımında kavram, insanların insan doğasının hallerine yabancılaşmasına atıfta bulunur.

Marx yabancılaşmanın kapitalizmin sistematik bir sonucu olduğunu öngörmektedir. Kapitalist üretim süreci, insana özgü olan çalışma veya insanın özünü oluşturan emeğin kendi yeteneklerini ortaya çıkarmasını engelleyen baskıcı ve zorlayıcı bir içeriğe sahiptir. Kapitalist toplumda zorunlu bir faaliyet olan çalışma, insanın yeteneklerini sınırlandırmakta, sefalet, tükeniş ve umutsuzluğu güçlendirerek insanın kendi varlığının reddine ve kendisine yabancılaşmasına neden olmaktadır. Üretim sürecinde makinenin bir parçası haline gelen emek, neyin ne kadar üretileceğinin bilgisinden yoksundur ve kendi yaratıcı potansiyelini gerçekleştiremez.’’

Her şey bir farkındalıkla başlar. Özüme yabancılaştığımı ve doğada daha fazla vakit geçirmek istediğimi fark ettiğimde bunun da nedenini bulmaya çalıştım. Doğayı seyretmenin verdiği huzur, çevremde ağaç, çiçek, hayvan, insan görmenin verdiği güven ve içsel bir iletişim duygusu ile doldum. Çoğumuz bu duyguları fark ederek yaşıyoruz; evlerimizi çiçek bahçesine çeviriyoruz, kullandığımız mobilya, eşya, kıyafetin doğal ürünlerden yapılmasına özen gösteriyoruz çünkü içten içe organik nesnelerle bağ kurma eğilimindeyiz. Bu eğilimi araştıran bilim insanlarına göre bizler “doğal olarak” tabiata ilgi duyarız. Doğanın fiziksel görünümü, yeşil arazileri, karlı dağları, mavi denizi ve gökyüzü bizlere ilgi çekici gelir. Evrimsel psikoloji alanında insanın bu tutumu biyofili hipotezi ile açıklanır. Biyofili hipotezi, insan benliği ve diğer yaşayan sistemler arasında içgüdüsel bir bağ olduğunu öne sürer. Bu hipotez, Edward O. Wilson’ın Biophilia adlı kitabıyla gündeme gelmiştir.

Biyofili, yaşama ve yaşayan sistemlere karşı duyulan sevgidir. Bu tanımın ortaya atılmasından çok önce Antik Yunan filozofu Aristoteles de “doğa sevgisi” ile “iş birliği” kavramlarını özdeşleştirmiştir. Günümüz insanı ise bir yanda doğa ile iş birliği yapmak isteyen özü, diğer yanda ise onu bu özden koparmaya çalışan sistem arasında kalmıştır.

Yaşadığımız hayatın bizi daha da yabancılaştırmasına izin vermeden yüzümüzü doğaya dönmeye devam. Herkese bol biyofilili günler dilerim!

Maceralarımı Instagram hesabımdan takip edebilirsiniz.

Kaynak:
wikipedia
sosyolojisi.com

İlginizi çekebilir: Dönüşüyorum, o halde varım: Dönüşümünüze yardımcı olacak 14 öneri