Bir zihinsel öz bakım yöntemi olarak temizlik yapmak

Temizlik yapmakla aranız nasıl? Temizlik yapmayı külfet olarak mı görenlerdensiniz? Peki ya temizlik yapmanın, evlerimizin temiz olmasının bedensel sağlığımızın yanı sıra zihinsel sağlığımıza da iyi geldiğinin farkında mısınız?

Evimizin düzenli olmasının stres ve mutluluk seviyemiz üzerindeki etkileriyle ilgili birçok araştırma mevcut. Örneğin Kaliforniya Üniversitesi’ndeki araştırmacılar tarafından 2010 yılında yapılan bir araştırma, birlikte yaşayan 30 çiftin evleri hakkında nasıl konuştuğunu analiz etmek için bir yazılım kullanmış. Bu araştırma alanlarını “dağınık” olarak tanımlayan veya “bitmemiş projelerden” şikayet edenlerin, evlerini “rahatlatıcı” ve “onarıcı” olarak tanımlayanlara göre daha fazla depresyonda olduklarını ve daha fazla yorgunluk hissettiklerini ortaya çıkarmış (Saxbe ve Repetti, 2010). Ayrıca, yine aynı araştırma dağınık ortamlarda yaşayanların, genellikle strese tepki olarak salgılanan bir hormon olan kortizol düzeylerinin daha yüksek olduğunu bulmuş.

Farkındalıkla yapılan temizliğin üzerimizde meditatif bir etkisi vardır. Vietnamlı ünlü Budist rahip Thich Nhat Hanh’ın dile getirdiği gibi bulaşık yıkamanın iki yöntemi vardır. Birinci yöntemde temizlik yapmak adına bulaşık yıkarız, ikinci yöntemdeyse bulaşık yıkamak için bulaşık yıkarız. Eğer farkındalıkla yapılırsa, bulaşık yıkamak gibi sıradan bir eylem bile zihnimizi dengeleyecek meditatif bir aktivite haline dönüşebilir. Hanh’ın dediklerini araştırmalar da destekliyor. Mindfulness dergisinde yayınlanan bir araştırma, bulaşıkları “dikkatle” yıkamaya katılan katılımcıların, “zihinsel ilham”da %25 iyileşme ile birlikte sinirlilikte %27’lik bir azalma bildirdiklerini buldu (Hanley ve ark, 2015). Araştırmanın ve Hanh’ın da belirttiği gibi bulaşıkları dikkatli bir şekilde yıkamak, bulaşık deterjanının kokusunu içinize çekerek, deterjanın oluşturduğu köpüklerin ve ellerinizdeki ılık su hissinin tadını çıkararak, farkındalıklı bir şekilde bulaşık yıkamak demektir.

Bu farkındalıklı bulaşık yıkama hissini evin diğer temizlik işlerini yapmaya da taşıyabilirsiniz. Burada bahsettiğim temizlik görev duygusuyla yaptığımız türde bir temizlik değil. Japonya’da temizliğe “Soji” denir ve zihnimizi geliştirmenin bir yolu olarak değerlendirilir. Zen Budizm temizlik yapmayı bir zihinsel öz bakım yöntemi olarak görür. Birçok Zen tapınağında saban meditasyonundan hemen sonra “soji” yapılır. Soji genellikle yaklaşık 20 dakika sürer ve her keşiş her gün belirli bir temizlik görevine atanır ve Hanh’ın da belirttiği gibi temizlemek için temizler.

Hazır bahar mevsimi de kapıdayken biz de evlerimizdeki temizliği bir meditasyona dönüştüreceğimiz bir şekilde yapabiliriz. Bu hafta evinizi farkındalıkla, sadece temizlik eylemine odaklanarak temizlemeye ne dersiniz? Aceleniz yok. Yavaş yavaş ve keyifle tüm evi temizleyin. Evinizi temizlemenin, zihninizi sakinleştirdiğinin farkına varın. Temizlik yaparken aklınıza üşüşen düşünceleri susturmak, onlarla mücadele etmek yerine dikkatinizi temizlik eylemine verin. Evde atmanız gereken ne varsa hepsini atın. Daha sonra evdeki camları açıp evinize iyice oksijen girmesini sağlayın. Evde mis gibi temizlik kokusu, her şey düzenli yerli yerinde. Temizliğin sonunda salonda en sevdiğiniz kokulu mumlarınızı yakın. Bu tarz bir temizliğin hayali bile insana kendini şimdiden daha iyi hissettiriyor öyle değil mi? Bu konu ilginizi çektiyse Shoukei Matsumoto tarafından yazılmış “A Monk’s Guide to A Clean House & Mind” (Bir Keşişin Temiz Bir Ev ve Zihin Rehberi) kitabını okuyabilirsiniz.

Size hem zihninizin hem de evlerinizin düzenli olduğu günler diliyorum. 2022 yılını “Öz Sevgi Yılı” ilan ettim. Her hafta @ranakutvan kullanıcı isimli Instagram hesabımdan bu konuyla ilgili psikoloji ödevleri paylaşacağım. Hadi hep beraber kendimizi sevmeye ve dünyayı güzelleştirmeye. Zoom üzerinden birebir görüşmeler şeklinde ilerleyen üç haftalık “Öz Sevgi” eğitimimle ilgileniyorsanız da bilgi için [email protected] adresine yazabilirsiniz.

Bu yazının tüm hakları Rana Kutvan’a ve Uplifers’a aittir. İzinsiz ve uygun şekilde referans verilmeksizin kopyalanması, çoğaltılması ve başka mecralarda paylaşılması kesinlikle yasaktır.

Kaynaklar:
Hanley, A.W., Warner, A.R., Dehili, V.M. et al. Washing Dishes to Wash the Dishes: Brief Instruction in an Informal Mindfulness Practice. Mindfulness 6, 1095–1103 (2015). https://doi.org/10.1007/s12671-014-0360-9
Saxbe, D.E., & Repetti, R.L. (2010). For better or worse? Coregulation of couples’ cortisol levels and mood states. Journal of personality and social psychology, 98 1, 92-103.

İlginizi çekebilir: Bir dayanıklılığı artırma yöntemi olarak psikolojik öz bakım