Bilim dünyası aşkı mercek altına aldı: Aşk beynimize neler yapıyor?

Aşk, çoğumuzun hayatında önemli bir yere sahip olan bir deneyim, oluş. Deneyimlediğimiz sıralarda başımızı döndüren, bize dünyayı unutturabilen bir oluşum. Aşkın bedenimizde, zihnimizde, duygularımızda oluşturduğu etki oldukça fazla. Bilim insanları bunun sebebinin aşkın bedenimizin yönetim merkezi olarak adlandırılan beynimizde oluşturduğu etkilere bağlı olabileceğini öne sürüyor. Aşkın beynimizde gerçekleştirdiği bilinen etkiler;

• Aşık olduğumuz dönemde birtakım hormonlar her zaman olduğundan çok daha hızlı ve fazla salgılanmaya başlıyor. Özellikle bağlanma hormonu olarak bilinen oksitosin ve keyif hormonu olarak bilinen dopamin gibi hormonların normale oranla çok daha fazla salgılandığı birçok çalışma ile gösterilmiş. Oksitosin, bizim karşıdaki kişiye duygusal bir şekilde bağlanmamızı sağlarken; dopamin ise bizim enerjik hissetmemizi ve yüksek dozda haz ve keyif hissetmemizi sağlıyor.

• Opioid sistemini aktive edebilen aşk, bizim etrafımızdaki şeylerden, hayatımızdan daha hoşnut olmamızı sağlarken aynı zamanda bizi acılara ve ağrılara karşı da daha duyarsız hale getirebiliyor. Dr. Sean Mackey’nin Stanford’da yapmış olduğu bir çalışmada acı çeken insanlara aşık oldukları kişilerin resmini göstermenin beyin için bir ağrı kesici kadar etkili olduğu bulunmuş.

• Beynimizin ödül ve zevk ile alakalı olan kısmına daha çok kan pompalanıyor ve bu da bizim modumuzun çok daha yüksek olmasını sağlayabiliyor.

• Düşük oranda serotonin salgılanmasına sebep olan aşk, aslında bu özelliği ile birlikte bir nevi insanları takıntıya meyilli yapabiliyor. Yani serotonindeki düşüklük insanların obsesif bir biçimde ilişkiye ve karşıdaki kişiye odaklanmasına sebep olabilir.

• Birçok deney gösteriyor ki aşk, yoğun duygu ve dikkat değişimlerine sebep olabiliyor. Mental kapasitede düşüklüklere sebep olabilen aşk, duyguların daha yoğun yaşanmasına sebep olabiliyor. Bu nedenle âşık olduğumuz zamanlarda dikkatimiz kolayca dağılabilir, kendimizi sıklıkla “hayaller” içerisinde bulabilir, odaklanmakta zorlanabiliriz.

• Beyinde duyguların işlendiği bölümlerin daha aktif hale gelmesinden dolayı, duyguları daha yoğun hissetmemiz birçok duyguyu etkiliyor. Bu etki empati gibi süreçlerde de kendini gösterebiliyor. Aşık olunan dönemlerde insanlar daha empatik olmaya meyilli.
Aşık olmak, bütün olarak farklı bir durumda olmamıza sebep oluyor. Dikkatimizi sadece aşık olduğumuz kişiye odaklayıp, beynimizin aldatmacaları nedeniyle onu aslında kendi görmek istediğimiz gibi görmeye bile başlıyoruz. “Aşk bir görme kusurudur,” diyor Prof.Dr. Mehmet Zihni Sungur hocamız.

Algılarımızı etkileyen aşk aslında son derece olumlu bir dönem olsa dahi kalıcı olmuyor. Birtakım çalışmalar, aşkın 2 yıla varan bir süreçte kalıcı olabileceğini öne sürüyor. Bireyden bireye, ilişkiden ilişkiye değişebilecek olan bu süreç her ilişkide bir gün ya sona eriyor, ya da yerini sevgiye bırakıyor. Yoğunluğunu bitirmeseydi aşk, ilişki sürse dahi hep “aşık” olsaydık, dünya nasıl bu hale gelebilirdi bir düşünsenize, dikkatimizi bile toparlamamıza engel olan aşka rağmen nasıl ilerleyebilir, medeniyetler kurabilirdik?

Birtakım duygular evrenseldir, yani herkes bu duyguları hisseder. Ancak duyguları hissetme şekli, hissetme süreci ve hissetme boyutu oldukça özneldir. Bunun gibi aşk da oldukça öznel olan bir kavramdır. Yukarıda anlatılanlar genel bir yargılamaya varılan çalışmalardan buluntulardır. Ancak her birey aşkı farklı hissedip, farklı deneyimleyebilir.

Kaynakça:
Aron, A., Fisher, H., Mashek, D. J., Strong, G., Li, H., & Brown, L. L. (2005). Reward, motivation, and emotion systems associated with early-stage intense romantic love. Journal of neurophysiology, 94(1), 327-337.
Dion, K. L., & Dion, K. K. (1973). Correlates of romantic love. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 41(1), 51.
Fisher, H., Aron, A., & Brown, L. L. (2005). Romantic love: an fMRI study of a neural mechanism for mate choice. Journal of Comparative Neurology, 493(1), 58-62.
Talks, T. (2018, November 13). Retrieved January 31, 2019, from https://www.youtube.com/watch?v=i7dXDBJdYeA
Younger J, Aron A, Parke S, Chatterjee N, Mackey S (2010) Viewing Pictures of a Romantic Partner Reduces Experimental Pain: Involvement of Neural Reward Systems. PLoS ONE 5(10): e13309. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0013309