Zaman zaman neden herkesten fazla endişelendiğinizi merak ediyor musunuz? Ya da duygusallığınızın bir sebebi olduğunu mu düşünüyorsunuz? Daha önce size her şeyin “kafanızda” olduğunu söyleyen oldu mu? Eğer olduysa, haksız sayılmazlar; çünkü her şey beyninizde bitiyor.
Dünyanın en büyük, davranışla ilgili beyin taramaları merkezi veritabanına göre; nasıl düşündüğünüz, nasıl hareket ettiğiniz, çevrenizdekilerle nasıl iletişim kurduğunuz… beyin fonksiyonlarınızla ilişkili olabilir. Peki farklı beyin tipleri birbirlerinden nasıl ayrılıyor ve kendi beyin tipinizi nasıl bulabilirsiniz?
Beyin tipleri nelerdir?
Kan akışı ve beyin aktivitelerini inceleyen bir beyin görüntüleme cihazı olan SPECT; beynin sağlıklı aktivite gösteren, çok yoğun aktivite gösteren ve yeterince aktivite göstermeyen alanlarını inceleyen bir cihaz. Klinik Nörobilimci ve Psikiyatrist Daniel Amen, SPECT ile yaptıkları 150.000’den fazla beyin görüntülemesi esnasında, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, depresyon, bipolar bozukluk ve anksiyete gibi zihinsel problemleri ve bozuklukları saptayabilecekleri ve tedavi edebilecekleri şemalar üzerinde çalışmış.
Amen ve ekibinin yaptığı araştırmalar, kim olduğumuzu, nasıl davrandığımızı, çevremizdekilerle nasıl iletişim kurduğumuzu belirleyen 5 farklı beyin tipinin varlığını ortaya çıkarmış. Bu sonuçlar ayrıca, Amen ve ekibi tarafından, anksiyete, depresyon ya da diğer zihinsel sağlık konularında neden herkese uyacak tek bir yöntem olmadığının da nedeni olarak görülüyor. Çünkü ihtiyacınız olan şey, beyin tipinizle doğrudan bağlantılı olarak değişiyor.
İşte Daniel Amen’e göre en çok görülen 5 farklı beyin tipi:
Tip 1: Dengeli beyin
Dengeli beyinler, beynin neredeyse tüm bölgelerinde eşit ve simetrik bir kan akışı ile kendilerini gösteriyor.
- Kişilik tipi: En yaygın beyin tiplerinden biri olan dengeli beyne sahip kişiler, genellikle odaklanmış, esnek ve dengeli bir duygusal yapıya sahip. Eğer dengeli bir beyne sahipseniz, büyük ihtimalle yapması gerekenleri zamanında tamamlayan, dakik, verdiği sözleri tutan, hayatın iniş çıkışlarıyla iyi başa çıkabilen birisiniz. Çok fazla risk almıyor ve kurallarla yaşamayı seviyorsunuz.
- Kariyer: Tip 1 beyne sahip kişiler, iyi bir çalışan ya da yönetici olarak herhangi bir sektörde başarı gösterebilirler.
- Öğrenme tarzı: Kolay odaklanabilen ve planlı biri olduğunuz için, başarılı bir eğitim ve çalışma hayatınız olacaktır.
- İlişkiler: Dramadan uzak, sakin ilişkilere sahipsiniz.
- Potansiyel sorunlar: Eğer çok fazla abur cubur ve alkol tüketip hareketsiz bir yaşam tarzını seçerseniz, kendinizi ruhsal problemlere yatkın hale getirebilirsiniz.
Düzenli egzersiz, sağlıklı bir beslenme planı, Omega-3 ve D vitamini öncelikli olmak üzere gerektiğinde vitamin takviyeleri ile dengeli beyninizin sağlığını koruyabilirsiniz.
Tip 2: Spontane beyin
Spontane beyinler, genellikle prefrontal korteks denilen beynin ön kısmında daha fazla aktivite gösteren beyinlerdir.
- Kişilik tipi: Spontane beyne sahip kişiler, yeni şeyler denemekten keyif alan, geniş ve çeşitli ilgi alanlarına sahip, planlı olmaktansa anı yaşamayı tercih eden kişilerdir. Bu beyin tipine sahipseniz kalıpların dışında düşünebildiğinizi, kurallara uymaktan keyif almadığınızı, yeterince organize olamadığınızı ve bolca risk aldığınızı söyleyebiliriz.
- Kariyer: Spontane beyin tipi, girişim, eğlence, emlak ve politika sektöründeki kişilerde sıkça görülüyor.
- Öğrenme tarzı: Spontane beyne sahip kişiler ne kadar zeki olursarla olsunlar, dikkatleri kolaylıkla dağıldığı için potansiyellerine ulaşmakta zorlanabilirler.
- İlişkiler: Hayattan beklentileri heyecan olan bu kişiler, ilişkilerinde drama yaratmaya meyillidirler.
- Potansiyel sorunlar: Spontane beyin tipine sahip kişiler risk almaktan hoşlandıkları için bağımlılık tehlikesiyle karşı karşıyadır ve dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu, depresyon gibi sorunlarla karşılaşabilirler.
Prefrontal korteksteki aktiviteleri güçlendirmek için yüksek proteinli bir beslenme planı uygulayabilir, yeşil çay, ginseng gibi takviyeler alabilir ve kardiyo bazlı egzersizler yapabilirsiniz.
Tip 3: Israrcı beyin
Israrcı beyin tipine sahip kişiler, beyinlerinin anterior singulat denilen ve beynin ön kısmında yer alan bölgesinde yoğun hareketlilik görülen kişilerdir.
- Kişilik tipi: Israrcı beyin tipine sahip kişiler, yapılacaklar listesindeki işleri tamamlamaktan keyif alırlar. Azimli ve hayırı cevap olarak kabul etmeyen bir yapıları vardır. Israrcı beyne sahipseniz kendi rutinlerinizi oluşturarak başarılı olabilir; planlarda meydana gelen ani değişiklikler karşısında zorlanabilirsiniz. Akışa bırakmak ve geçmişin yaralarını unutmak, sizin için pek de kolay değildir.
- Kariyer: Israrcı beyne sahip kişiler, proje yöneticisi, üst düzey yönetici ve yazılım mühendisliği gibi işlerde başarılı olacaklardır.
- Öğrenme tarzı: Seçenekleriniz olduğunda daha kolay öğrendiğiniz için; size alan tanıyan ve farklı materyaller ve yöntemler kullanan derslere ve eğitimlere katılarak kendinizi geliştirebilirsiniz.
- İlişkiler: İnatçı bir karaktere sahip olduğunuz için, geçmişteki tüm tartışmaları hatırlıyor ve bunları ara ara konu ederek ilişkilerinizde sorunlara yol açıyor olabilirsiniz.
- Potansiyel sorunlar: Anterior singulat bölgesindeki aşırı hareketlilik, negatif düşüncelere takılı kalmanıza ve anksiyete, depresyon, obsesif kompulsif bozukluk gibi problemlerle boğuşmanıza neden olabilir.
Aşırı hareketli ısrarcı beyni sakinleştirmek için, serotonin miktarını yükseltmenize yardımcı olacak humus, somon, hindi, yumurta, kuru yemişler gibi sağlıklı serotonin kaynaklarını beslenme planınıza ekleyebilirsiniz.
İlgili içerik: Serotonin düzeylerinizi (sevgiliniz olmadan da) doğal yollarla artırmanın 14 yolu Serotonin düzeylerinizi (sevgiliniz olmadan da) doğal yollarla artırmanın 14 yolu
Tip 4: Hassas Beyin
Hassas beyin, beynin duygusal merkezi olan limbik sistemdeki hareketin daha yoğun gözlemlendiği beyin tipi olarak tanımlanıyor.
- Kişilik tipi: Hassas beyne sahip olmak, arkadaşlarınız, aileniz, hayvanlar ve hatta tüm insanlar için yüksek bir empati duygusuna sahip olmanız anlamına geliyor. Hassas beyin tipine sahipseniz müzik, filmler ve farklı sanat türleri ilginizi çekiyor olabilir. Vahşet, nefret gibi duygular sizi zorlayacağı için, genellikle bu tarz filmlerden ve ortamlardan uzak durmaya çalışabilirsiniz. Hassas beyin tipine sahip kişiler kolaylıkla bunalabilir, sık sık ruh hali değikliği yaşayabilir ve pek çok otomatik negatif düşünceye sahip olabilir.
- Kariyer: Terapistler arasında sık görülen hassas beyin tipine sahip kişiler, sağlık sektöründe, sosyal hizmetlerde ve yaratıcılık gerektiren işlerde başarılı olabilirler.
- Öğrenme tarzı: Kalabalık ve gürültülü mekanlar sizin için bunaltıcı olacağından, sessiz mekanlarda çalışmak daha başarılı olmanızı sağlayacaktır. Diğer yandan destekleyici bir mentor ya da danışman potansiyelinize ulaşmanıza yardımcı olabilir.
- İlişkiler: Başkalarının sorunlarıyla yakından ilgili olduğunuz için, çevrenizdeklerin ihtiyaçlarını kolaylıkla anlayabilirsiniz. Dış etkenlere karşı çok hassas olduğunuz için, zaman zaman yenilenmek için yalnız kalmaya ihtiyaç duyabilirsiniz.
- Potansiyel sorunlar: Çok hassas olmak, sizi depresyon, bağımlılık ve bipolar bozukluk gibi problemlere daha yatkın hale getirebilir.
Beyninizin duygusal merkezini dengelemek ve sakinleştirmek için avokado, badem, somon gibi sağlıklı yağlar, omega 3, D vitamini açısından zengin besinler tüketebilir, dans ya da takım sporları gibi fiziksel aktiviteleri tercih edebilirsiniz.
Tip 5: Tedbirli beyin
Tedbirli beyin kendini beynin bazal gangliyon, insular korteks ya da amigdala gibi anksiyete merkezlerinde yükselen aktivite ile kendini belli eder. Bu durum genellikle sakinleme ve rahatlama nörotransmitteri (nöronlararası iletken madde) olarak bilinen Gama aminobütirik asitin (GABA) düşük seviyede olmasına bağlanır.
- Kişilik tipi: Tedbirli beyin tipine sahipseniz, sizi her an hazırlıklı olmaya iten bir telaş döngüsü içinde olabilirsiniz.. Bu beyin tipine sahip kişiler genellikle heyecanlı ve endişeli oldukları için rahatlamakta zorlanırlar. En kötüsünü beklemek ve hata yapma korkusu, hayallerinin peşinde koşmasına engel olabilir.
- Kariyer: Güven hissini sevdiğiniz ve analitik bir zihne sahip olduğunuz için, muhasebe, araştırma ya da data/veri madenciliği gibi işlerde başarılı olabilirsiniz.
- Öğrenme tarzı: Hazırlıklı olmayı sevmenize rağmen, telaşınız, hak ettiğiniz başarıyı elde etmenize engel olabilir.
- İlişkiler: Reddedilme korkusu ve partnerinizden sürekli olarak onay beklemek, sizi kurduğunuz ilişkilerde ilgi meraklısı gibi gösterebilir.
- Potansiyel sorunlar: Tedbirli beyne sahip kişiler, anksiyete ve bağımlılığa karşı hassas olurlar.
Beynin anksiyete merkezlerini sakinleştirmek için, kafein, alkol ve şekerden uzak durabilir; GABA, magnzeyum, B6 seviyelerinizi kontrol ettirebilir, yoga gibi sakinleştirici akivitelere katılabilirsiniz.
Beyin tipinize dair detayları keşfetmek için Brain Health Assesment sitesinde yer alan testi çözebilirsiniz.
Kaynak: Brain Health Assesment, Mindbodygreen