Evrimi sorgulamak: Beynimizin diğer türlere göre büyük olmasını neye borçluyuz?

Araştırmacılar, insanoğlunun orantısız derecede büyük beyne sahip olacak şekilde evrilmesinin, geniş kooperatif sosyal gruplarda başkalarına değer biçmelerinin sonucunda gerçekleştiğini iddia ediyorlar.

Cardiff Üniversitesi’ndeki bilgisayar uzmanlarının yaptığı bir araştırmaya göre, insanları saygınlıklarına ve kendileriyle işbirliği yapıp yapmadıklarına göre yargılamak son 2 milyon yıldır insanların beyinlerinin boyutlarının hızlı bir şekilde büyümesine yardımcı oluyor.

Scientific Reports’ta yayınlanan araştırmaya liderlik eden Oxford Üniverstiesi’nden evrimsel psikolog Profesör Robin Dunbar, spesifik olarak evrimin en az kendileri kadar başarılı olan insanlara yardım etmeyi tercih eden kişilere iyilik yaptığını keşfediyor.

Araştırmanın baş yazarlarından Cardiff Üniversitesi Bilgisayar Bilimleri ve İnformatik Okulu Profesörü Roger Whitaker bu konu hakkında şunları dile getiriyor: ‘Araştırmamızın sonuçları, toplumun refahı için oldukça önemli olan işbirliğinin evriminin doğası itibariyle sosyal karşılaştırma fikri ile bağlantılı olduğunu gösteriyor. Sosyal karşılaştırma; sürekli olarak birini tartmak ve karşımızda insana yardım edip etmeyeceğimize karar vermek anlamına geliyor. Evrimin en az kendimiz kadar başarılı insanlara yardım etme stratejileri konusunda bize yardımcı olduğunu görüyoruz.’

Ekip çalışmalarında yüz binlerce bilgisayar modellemesi simülasyonları çalıştırıyorlar veya ‘donation games’ uygulanıyor. Donation games; bireyler arasındaki bazı davranış şekillerinin zaman içinde neden güçlendiğini ya da yaygınlaştığını açıklamaya ve basitleştirilmiş insanlar için karar verme stratejilerindeki karmaşıklıkları ortaya çıkarmaya deniyor.

‘Donation games’ yani ‘bağış oyunları’nun her turunda iki simüle edilen oyuncu rastgele seçiliyor. İlk oyuncu daha sonra karşı tarafın şöhretine göre bağış yapmak isteyip istemediğine karar veriyor. Eğer bağış yapmayı seçerse, bunun bir bedeli oluyor ve karşı tarafa bu bedeli ödüyor. Her oyuncunun şöhreti daha sonra aksiyonlarına göre güncelleniyor ve diğer oyun başlatılıyor.

Diğer türlerle kıyasladığımızda, buna en yakın akrabalarımız şempanzeler de dahil olmak üzere, beynin insanoğlunda çok daha fazla vücut ağırlığı tuttuğunu görürüz.

Beynin serebral yarımküre denilen kısmı, hafıza, iletişim ve düşünme gibi yüksek işlevli olaylardan sorumlu.

İlgili yazı: Beyinle ilgili bilmeniz gereken 5 gerçek

Araştırma ekibi, başkalarına yardım etmeye ilişkin yargılara karar vermelerinin insanoğlunun kurtuluşuna yardım ettiğini ve sürekli olarak bireyler hakkında kompleks değerlendirmelerde bulunmanın, insanlar nesiller boyu üredikçe beynin genişlemesine katkı sağlayacak yeterince zor bir görev olduğunu düşünüyorlar.

Daha önceden sosyal beyin hipotezi fikrini öneren Robin Dunbar şunları söylüyor: ‘Sosyal beyin hipotezine göre; insanoğlunun orantısız derecede büyük beyni, insanların geniş ve kompleks sosyal gruplar içerisinde evrilmesinin bir sonucu. Yeni araştırma bu hipotezi güçlendiriyor ve işbirliği yolunda ve beyin evriminde ödül mekanizmasının önemli bir enstrüman olduğu konusunda bir içgörü sağlıyor. Aynı zamanda başkalarını değerlendirmenin beyin büyüklüğüne olumlu katkı sağladığına inanıyoruz’.

Ekibe göre, araştırmanın özellikle mühendislik alanında gelecekte önemli etkileri olacak. Özellikle akıllı ve otonom makineler, bir sefere mahsus etkileşimlerde birbirlerine karşı ne kadar cömert olacaklarına karar vermeye ihtiyaç duyacaklar.

Profesör Whitaker şunları söylüyor: ‘Kullandığımız, keşifsel adı verilen kısa algoritmalarla uygulananabilen modeller, aygıtların kendi işbirlikçi davranışları hakkında hızlı karar vermelerine olanak sağlıyor. Dağıtılmış wireless ağları ya da sürücüsüz arabalar gibi yeni otonom teknolojiler, kendi hareketlerini yönetmeye ihtiyaç duyacak; fakat aynı zamanda kendi çevrelerinde diğerleriyle işbirliğine gidecek.’

Kaynak:

Dailyscience.com