Beyin gücümüzü korumak için dış dünyadan nasıl faydalanıyoruz?

Her gün fiziksel çevremizdeki arkadaşlar, ıvır zıvır eşyalar ve hatta jest ve mimikler sayesinde gelen bilgileri yönetiyoruz ve kimilerini de elde tutmaya çalışıyoruz. Trends in Cognitive Sciences isimli bilimsel yayında Ağustos ayında yayımlanan çalışma, etrafımızda olup biten sayısız şeyin bildiklerimiz ve bildiğimizi sandıklarımızı nasıl etkilediğini ortaya koydu.

Waterloo Üniversitesi’nde Bilişsel Psikoloji alanında çalışmalar yürüten Evan F. Risko ile University College London’dan Sam Gilbert, bu tür davranışları “bilişsel yük boşaltma” diye adlandırıyor. Yani bir görevi gerçekleştirmek için gereken zihinsel çabayı düşürmeye yarayan fiziksel eylemler. Örneğin insanlar bir randevuyu hatırlamak istediklerinde, ya bunu içsel olarak anımsama yolunu seçer ya da bir takvime not alarak veya cep telefonuna hatırlatıcı alarm koyarak “yük boşaltmayı” tercih eder. Aynı şekilde muhasebeciler mali hesapları kendi zihinlerinden yapmak yerine hesap makinesi kullanırlar.

İlgili yazı: Yanlış hafıza sanıldığı kadar kötü olmayabilir

Araştırmacılara göre bu durumda olan şey, fiziksel bir eylemi kullanarak (yazmak, hesap makinesi kullanmak) içsel bir çaba ihtiyacını ortadan kaldırmak, yani bilişsel bir yükten kurtulmak. Risko ve Gilbert’in yaptıkları çalışmanın ana mesajlarından biri, insanların kendi bilişsel yeteneklerinden daha başarılı olduğunu gördükçe bu yük boşaltma davranışını daha fazla uygulayacakları. Ancak bu durum gerçekte her zaman bu şekilde işlemiyor. Araştırmacılar bu konuyu şöyle açıklıyor:

“İnsanlarla teknoloji arasında gün geçtikçe artan etkileşim, bu konuyu gittikçe önemli hale getirdik. İnsanlar teknolojinin, kendi düşünce şekillerini nasıl etkilediğini anlamak istiyor. Bilişsel yük boşaltma, hiç şüphesiz çok büyük faydalar sunuyor ancak bazı potansiyel bedellere de neden oluyor. Bizler bu etkileri anlamanın daha çok başındayız. Örneğin yaşlandıkça teknoloji bizlerin bağımsız kalmasına ne kadar izin verecek? Aletlere bağımlı olmanın yan etkileri neler?”

İlgili yazı: Beyin gücünüzü ve hafızanızı birkaç alışkanlık edinerek geliştirin

Bazılarımız bilişsel yük boşaltmanın, insanın hafıza yeteneğini körelttiğini düşünüyor. Ancak gerçek şu ki, bu stratejiler günlük düşünme ve planlama faaliyetlerimizi kolaylaştırıyor. İnsanlar genellikle bu tür stratejilere yöneliyor çünkü hepimizin bilişsel yeteneklerinin bazı sınırları var. 5,6,7 maddelik listeleri kolaylıkla hatırlayabiliyoruz ancak 50 maddelik bir listeyi hatırlamak o kadar da kolay değil. Bilişsel yük boşaltma bizlere bilişsel sınırlarımızı genişletme imkanı tanıyor. Akıllı telefonlar ve diğer aletler, daha önce olmadığı kadar kendimize güvenmemizi ve bazı şeyleri yapabilmemizi sağlıyor.

Ancak bu bilişsel yük boşaltmanın olumsuz sonuçları da olabilir. Risko bu konuda “Eğer akılda tutabileceğiniz bazı bilgileri de size bilgisayarınızın veya telefonunuzun hatırlatmasını istiyorsanız, onları yeniden hatırlayacak bilişsel şansınızı kaybediyorsunuz demektir” yorumunu yapıyor. Bu da yeni teknolojilerin, hatırlama becerilerimizi etkilediği üzerine olan şüpheleri artırıyor.

İlgili yazı: Hafızamız geçmişini yeniden yazıyor: Hatıraları yeni deneyimlerle güncelleme süreci

Araştırmacılar Risko ve Gilbert, aslında yeni teknolojilerle birlikte gelen bilişsel yük boşaltmanın sadece hatırlama becerisini değil insanların düşünme şeklini, beyinde olup bitenleri nasıl etkilediğine ve bunların uzun vadedeki sonuçlarına odaklanmak istiyor. Ancak bunu anlamak, sadece zaman geçtikçe mümkün olabilecek.

Kaynak:
PsyPost