X

Beş Büyük Faktör Kuramı ve kişilik testi

Her birimizin hem kendini hem de başkalarını tanıma, anlamlandırma ve değerlendirme şekli farklı. Bazılarımız kendimizi yaptığımız işle ya da anne/baba gibi  farklı rollerle tanımlarken, bazılarımız için sadece ismimiz ya da ilgi alanlarımız kendimizi ve kişiliğimizi tanımlamamız için yeterli olabiliyor. Benliğimizi daha iyi tanımanın da ötesinde, tepkilerimizin ve davranışlarımızın daha fazla farkında olmamızı sağlayan kişilik modelleri, kişilik özelliklerimiz ve bu özelliklerle bağlantılı tüm davranışlarımızla ilgili iç görü kazanmamıza yardımcı oluyor.

Dünya üzerindeki her bir insanın kişiliği kendine özgü ve biricik olsa da, kişiliği neyin oluşturduğunu, neden kişilik modellerine ihtiyaç duyulduğunu, kişilik özelliklerini bilmenin ve kişilik testleriyle hangi kişilik tipine sahip olduğumuzu öğrenmenin neden önemli olduğunu Kendini tanı: Kişilik nedir? Kişilik testleri ve kişilik modelleri ne işe yarar? Kendini tanı: Kişilik nedir? Kişilik testleri ve kişilik modelleri ne işe yarar? yazımızda sizlerle detaylı olarak paylaşmıştık.

Kişilik kuramı denildiğinde akla ilk gelen, tüm dünyada en geçerli ve güvenilir kişilik modeli olarak bilinen Beş Büyük Faktör Kişilik Modeli de kişiliği 5 farklı boyutta inceleyen, bilim dünyasında Beş Büyük Faktör Kuramı olarak da adlandırılan bir kişilik kuramı. Amerikalı psikolog Lewis Goldberg’in 1960’lı yıllarda deneysel araştırmaları sonucunda geliştirdiği, bilimsel temelli 5 Faktör Kişilik Kuramı ya da diğer adıyla Beş Büyük Faktör Kuramı, kişilik psikolojisi alanında çığır açan çalışmalarıyla bilinen bir başka psikolog olan Raymond Cattel’in 16 temel kişilik özelliğinin 5 tema altında toplanmasıyla oluşturulmuş. Goldberg’e göre, kişilik dediğimiz şey temelde şu 5 alt başlıktan oluşuyor:

  1. Deneyimlere açık olma (Openness to experience)
  2. Sorumluluk (Conscientiousness)
  3. Dışa dönüklük (Extraversion)
  4. Uyumluluk (Agreeableness)
  5. Duygusal denge (Neuroticism)

Bu beş faktör aslında kişiliğe dair her şeyi, tüm boyutlarıyla kapsıyor olmasa da, kişilik özelliklerine ilişkin terimlerin büyük bir bölümünü içerdiği için ‘Büyük Beşli’ olarak biliniyor. Örneğin, uyumluluk faktörü olumlu anlamda cömertlik, sevecenlik ve sıcaklık; olumsuz anlamdaysa saldırganlık ve öfke gibi davranışlarımızı ve tutumlarımızı kapsıyor. Aşağıda, her bir faktörü daha ayrıntılı olarak açıklamanın yanı sıra, bu faktörlerin kişiliğin hangi yönlerini kapsadığına dair bir fikir edinmenize yardımcı olacak açıklamaları bulabilirsiniz. 

1. Deneyimlere açık olma

Deneyimlere açık olma, bireyin zihinsel dünyasının ve deneyimlerinin derinliğini ve ne kadar kompleks olduğunu ifade ediyor. Entelektüellik ya da hayal gücü olarak da adlandırılabilen deneyimlere açık olma boyutu, yeni şeyler denemeye ne kadar istekli olduğumuzla, yaratıcılığımızla ve konfor alanımızın dışına çıkabilme becerimizle ilişkilendiriliyor. Deneyimlere açık olma boyutuyla ilişkilendirilen kişilik özelliklerimiz ise şöyle: Hayal gücü, iç görü, ilgi alanlarının çeşitliliği, orijinallik, cüret, farklı olanı ve çeşitliliği tercih etme, zeka, yaratıcılık, merak, anlayış, entelektüellik, derin ve ayrıntılı düşünme.

Deneyimlere açıklığınız yüksekse öğrenmeyi seven, sanattan ve estetikten zevk alan, yaratıcılığın ön planda olduğu bir kariyeri olan ya da yaratıcılık gerektiren hobilerle uğraşan, yeni insanlarla tanışmayı seven birisi olma ihtimaliniz çok yüksek. Bunun tam tersi, deneyimlere açıklığınız düşükse muhtemelen rutinlerinizi, alışkanlıklarınızı ve her zaman yaptığınız şeyleri çeşitliliğe tercih eden; konfor alanının dışına çıkmayı sevmeyen, uzun süredir aynı işte çalışan ve aynı hobilerle ilgilenen, sanatla ilgili konularda daha somut ve gerçekçi akımlarla ilgilenen birisiniz.

İlginizi çekebilir: Yeni deneyimler kazanmak daha fazla mutluluk getiriyor

2. Sorumluluk

Kişiliğin sorumluluk boyutu, dürtülerimizi kontrol edebilme eğilimimizi, sosyal anlamda kabul edilebilir davranışlar sergilememizi; yani hedefe yönelik davranışlarımızı kolaylaştıran özelliklerimizi içeriyor. Sorumluluk bilinci yüksek olan kişiler genelde hazzı erteleme, kurallara uyma, planlı ve düzenli olma gibi konularda oldukça başarılı olabiliyor. Sorumlulukla ilişkilendirilen kişilik özelliklerimizin başında süreklilik, devamlılık, hırs ve tutku, mükemmeliyetçilik, öz-disiplin, tutarlılık, öngörülebilirlik, kontrol, güvenilirlik, beceriklilik, çalışkanlık, enerjik olma, azim ve planlama yer alıyor.

Sorumluluk bilinci yüksek olan kişiler genelde akademik hayatlarında ve kariyerlerinde görece daha başarılı, liderlik gerektiren işlerde kendilerini parlatabilen ve hedefleri doğrultusunda kararlılıkla, azimle, yılmadan ilerleyebilme özellikleriyle ön plana çıkan kişiler olarak biliniyor. Sorumluluk bilinci düşük olan kişilerse bunun aksine hayatlarının her alanında işlerini erteleyen, dürtüleriyle hareket eden ve aceleci kişilik özellikleri gösteriyor.  

İlginizi çekebilir: Yaşamın sorumluluğunu almak: Bu sorumluluk yük değil, bir kutlamadır

3. Dışa dönüklük

İçe dönüklük ve dışa dönüklük olarak iki ayrı ucu temsil eden bu boyut, enerjimizi nereden aldığımızı ve çevremizdeki diğer insanlarla kurduğumuz iletişimi ifade ediyor. Dışa dönük karakter özellikleri gösteren kişiler genelde diğer insanlarla iletişim içinde kalarak enerji toplarken, içe dönük karakter özellikleri gösteren kişiler için diğer insanlarla iletişim içinde olmak yorucu ve tüketici olabiliyor. Bu nedenle içe dönük olarak tanımlanan kişiler yalnız kalarak enerjilerini yenileyebiliyor. Dışa dönüklükle ilişkilendirilen başlıca karakter özellikleri sosyallik, girişkenlik, neşe, enerji, konuşkanlık, kendini açıkça ifade edebilme becerisi, eğlence, sevgi görme ve sevgi verme, arkadaş canlısı olma, özgüven gibi özellikleri içeriyor.  

Dışa dönük olan kişiler genelde sosyal ilişkilerinin ve oluşturdukları networklerin beraberinde getirdiği fırsatları iyi değerlendirebilen, kalabalık yerlerde bulunmaktan hoşlanan, diğer insanların yanında kendini rahat hisseden, sıcak kanlı, aksiyon almayı ve girişimciliği seven insanlar olarak biliniyor. Bunun aksine, daha çok içe dönük olarak tanımlanabilecek kişiler ise konuşmaktansa sessiz kalmayı tercih eden, az kelimeyle çok şey ifade edebilmeyi hedefleyen, iç görüsü kuvvetli ve düşünmeyi seven kişiler olarak biliniyor.

İlginizi çekebilir: Dışa dönük insanların iletişim becerilerini geliştirebileceği eğlenceli meslekler

4. Uyumluluk

Kişiliğin uyumluluk boyutu, diğer insanlarla ne kadar aynı düzlemde olduğumuzu ve ne kadar iyi anlaşabildiğimizi tanımlıyor. Dışa dönüklük boyutu, enerji kaynaklarımız ve başkalarıyla etkileşime girme arayışımızla ilgiliyken, uyumluluk boyutu başkalarına olan yönelimimizle ilgili bir kavram ve dolayısıyla başkalarıyla iletişime girip girmememizle değil, nasıl etkileşime girdiğimizi odağına alıyor. Uyumluluk boyutuyla ilgili olan kişilik özelliklerinin başında diğerkamlık (başkalarını düşünme), güvenilir olma, alçakgönüllülük, tevazu, sabır, ölçülü olma, nezaket, incelik, sadakat, bencil olmamak, yardımseverlik, duyarlılık, dostluk, neşe, düşünceli olmak geliyor.

Uyumlu olarak bilinen kişiler genelde bulundukları topluluklarda çok sevilen, saygı duyulan, diğerlerinin ihtiyaçlarına saygı gösteren insanlar olarak biliniyorlar. Bu kişilerin genelde çok az düşmanları bulunduğu gibi; sevdiklerine karşı şefkatli ve merhametli olmalarıyla, diğer insanların sıkıntılarına ve sorunlarına empatiyle yaklaşabilmeleriyle ön plana çıkıyorlar.

Uyumluluk spektrumunun tam tersinde olan, yani uyumsuz olarak adlandırılabilecek insanlar ise genelde çoğu insan tarafından saygı duyulmayan ve sevilmeyen insanlar olarak biliniyor. Uyumsuz kişiler genelde duygusuz, duyarsız, kaba, huysuz, düşmanca ve alaycı olma eğiliminde olabiliyor.

İlginizi çekebilir: Karakter analizi: Hangi karakterler daha uyumlu?

5. Duygusal denge

Kişiliğin son boyutu olan duygusal denge, anlamlı bir hayat sürmeyi ya da kendini yeterli hissetmeyi değil, kişinin kendi bedeninde ne kadar rahat ve huzurlu bir yaşam sürdürdüğünü ifade ediyor. Dolayısıyla kişinin duygularını iyi yönetebilmesini ve duygu dünyasının ne kadar dengede olduğunu odağına alıyor. Duygusal dengeyle ilişkilendirilen başlıca kişilik özellikleriyse şöyle: İyimserlik, cesaret, sakinlik, rahatlık, düşük duygusal uyarılma, öz şefkat, kabullenme, özgüven, denge.

Duygusal dengesi iyi olan biriyseniz muhtemelen kendinize ve diğer insanlara güveniyor, dünyanın güvenilir bir yer olduğunu düşünüyor; kendinizden emin olduğunuz için yeni maceralara atılmak konusunda cesaretle ilerleyebiliyorsunuz. Bunun aksine, nevrotik eğilimler gösteriyorsanız, yani duygusal olarak dengesizlik yaşıyorsanız genel ruh halinizde gerginlik, üzüntü, endişe gibi duygular daha baskın olabilir. Ayrıca özgüveniniz konusunda sıkıntı yaşıyor, çok kolay sinirlenebiliyor, kendinizden şüphe duyuyor da olabilirsiniz.

İlginizi çekebilir: Duygusal denge: Duygu dalgalanmalarını kontrol etmek elimizde mi?

Beş Büyük Faktör Kişilik Testi

Beş Büyük Faktör Kişilik Testi toplamda 50 maddeden oluşan (farklı araştırmalarda farklı madde sayıları kullanılabiliyor) bir kişilik envanteri. Her biri ayrı bir kişilik özelliğinden, tutumdan ve davranıştan oluşan envanterde her bir madde için ‘katılıyorum, tamamen katılıyorum, katılmıyorum’ gibi ifadelerden kendinize en uygun olanı işaretlemeniz isteniyor. Testin sonucundaysa her bir faktörün iki ayrı ucundan (örn; uyumlu – uyumsuz) birine ne kadar yakın olduğunuzu öğrenmiş oluyorsunuz. Örneğin, uyumluluk faktörü altında yer alan maddeleri ‘katılıyorum, tamamen katılıyorum, katılmıyorum’ gibi ifadelere uygun şekilde işaretlediğinizde, testin sonunda ne kadar uyumlu olduğunuzu göreceksiniz. 

Yazının tamamını okuduysanız, kendi kişiliğinizi bu beş büyük faktör ve kişilik özellikleri yönünden değerlendirmiş ve karakterinizle ilgili fazlasıyla iç görü kazanmış olabilirsiniz. Ancak yine de kişiliğinizle ilgili daha detaylı bir analiz yapmak isterseniz Beş Faktör Kişilik Envanteri’ni doldurarak nasıl bir kişiliğe sahip olduğunuzu daha detaylı analiz edebilirsiniz.

Uplifers: Kaliteli ve mutlu yaşam koçunuz!

LEGO’dan hem çocukları hem yetişkinleri mutlu edecek en mükemmel yılbaşı hediyeleri

Yeni yıl, soğuk günleri sıcacık bir sevgiyle sarmalayan, neşe ve heyecan dolu büyülü bir dönem. Öyle ki yalnızca taptaze başlangıçların değil; sevdiklerimizi mutlu edecek fırsatların da habercisi. Bu özel dönemi daha da unutulmaz kılmanın ve yılbaşı coşkusunu sevdiklerimizle paylaşmanın en keyifli yollarından biri ise hiç şüphesiz gözlerden kalpler çıkaracak mükemmel yeni yıl hediyeleri. Peki ama gerçek anlamda mükemmel bir hediye bulmak mümkün mü?



Çocukken çok kolay olan hediye seçimi konusu, ne yazık ki yetişkinlikte zor bir hal alabiliyor. O zamanlar en sevdiğimiz karakterin yeni çıkan bir kitabı ya da havalı yeni bir oyuncak, bizi mutlu etmeye yeterdi. Ama büyüdükçe işler biraz karıştı… İhtiyaçlar, istekler, beklentiler, arzular, hepsi değişti, karmaşıklaştı. Haliyle, bir yetişkini ‘gerçekten’ mutlu edebilecek o ‘mükemmel’ hediyeyi bulmak da zorlu bir sanata dönüştü. Ama çözüm, sandığımızdan çok daha yakında olabilir. Belki de oyuna ve yaratıcılığa yeniden kucak açmak, tüm bu karmaşıklığı alıp götürmeye yetebilir. Siz de bu yıl sevdiklerinizi gerçekten heyecanlandıracak bir hediyenin peşine düştüyseniz aradıklarınızı LEGO’da bulabilirsiniz. Çocuklar için olduğu kadar yetişkinler için de oyunun, yaratıcılığın ve rahatlamanın kapılarını aralayan LEGO’da herkese uygun yüzlerce çeşit var:

Estetik ve dekoratif dokunuşları sevenlere özel

Çevrenizde gördüğü her boş duvarı doldurmak için hemen zihninde tasarım yapmaya başlayan ya da boş rafları estetik detaylarla dekore etmeye bayılan sevdikleriniz varsa, onlar için en iyi yılbaşı hediyesi bir LEGO’dan bir sanat eseri, doğadan bir parça veya mimari bir detay olabilir:

  • LEGO® Art Mona Lisa: Dekorasyonun yanı sıra sanat ve tarih meraklısı sevdikleriniz için Mona Lisa’nın 3D versiyonu şahane bir yeni yıl armağanı olabilir. Sevdiklerinizin duvarlarını süsleyerek yaşam alanlarına enerji katacak bu özel hediye, onların yaratıcı duygularını da harekete geçirebilir.
  • LEGO® Icons Yalıçapkını Kuşu: Doğanın dokunuşlarını yaşam alanlarına taşıyacak LEGO® Icons Yalıçapkını Kuşu, canlı renkleriyle sevdiklerinize yılbaşı coşkusunu yansıtırken mutluluktan gözlerinden kalpler çıkartabilir.

Enerjisini doğadan alanlara özel

Doğaya, yeşile, bitkilere düşkün, enerjisini, ilhamını büyüleyici çiçeklerden ve renklerden alan sevdikleriniz için de en mükemmel hediyeler, yine LEGO’da:

  • LEGO® Icons Orkide: Orkidelerin bitkiler aleminde çok özel bir yeri olduğu tartışılmaz. Siz de sevdiklerinize onların sizin için ne kadar özel olduğunu hissettirmek istiyorsanız bu seti kaçırmayın. 5 taban yaprağı ve 2 hava kökü ile gerçekçi bir görünüme sahip bu ikonik orkide setini görenler canlısından ayırmakta zorlanabilirler 🙂
  • LEGO® Icons Erik Çiçeği: Bu set, sevdiklerinize güzel bir kırmızı çiçeği tomurcuktan açmaya ve tam çiçeklenmeye kadar inşa etme fırsatı sunuyor. Üstelik sevdikleriniz bu seti sergilemekten de büyük haz duyacak. Hem şık bir dekor hem de yaratıcı bir yapım süreci, ikisi de bu mükemmel hediyede.

Hız, heyecan ve adrenalin tutkunlarına özel

Hız, şüphesiz ki büyük bir tutku. Özgürlüğüne düşkün, heyecanı seven, teknolojiye ve otomobil dünyasına meraklı herkes için LEGO’da şahane hediyeler bulabilirsiniz:

  • LEGO® Technic Mercedes-Benz G 500 Professional Line: Mercedes-Benz tutkusu olan herkesi heyecanlandıracak, otantik özelliklerle dolu ikonik G Serisi’nden bir model, mükemmel bir yılbaşı hediyesinden çok daha fazlası olabilir. Baştan sona adeta bir mühendislik deneyimi sunan bu modelin sevdiklerinizi çok mutlu edeceği kesin.
  • LEGO® Technic Emirates Team New Zealand AC75 Yat: Maceranın sudaki halini seven ve yelken sporuna da merak duyan sevdiklerinizi mutlu etmek için fazla düşünmenize gerek yok. Aradığınız hediye LEGO Technic Emirates Team New Zealand AC75 Yat. Biraz çılgın, biraz heyecanlı, en çok da kusursuz… Emin olun sevdikleriniz bu seti hem yaparken hem de sergilerken çok keyif alacak.

Sinemaseverlere özel

Beyaz perdenin büyüsüne kapılan sevdiklerinize, onların bu tutkusunu daha da derinleştirecek hediyelerle unutulmaz deneyimler sunabilirsiniz:

  • LEGO® Star Wars™ Millennium Falcon™: Çoğu sinemaseverin gönlünde taht kurmuş en özel serilerden biri hiç şüphesiz ki Star Wars. Star Wars™ Millennium Falcon’un kokpiti, uydu çanağı, topları ve diğer ikonik detaylarıyla sevdikleriniz inşa sürecini tamamlarken kendilerini galaksinin derinliklerinde bir macerada da hissedebilirler.
  • LEGO® Disney™ Genç Aslan Kral Simba: Sevdiklerinizin sinema tutkusunu nostaljik rüzgarlarla buluşturmak isterseniz, aradığınız mükemmel hediye yine LEGO’da. Onları LEGO® Disney™ Genç Aslan Kral Simba ile çocukluk anılarına doğru bir yolculuğa çıkarabilirsiniz.

Oyunculara ve uzay meraklılarına özel

Uzayın sınırsız gizemini merak eden ya da en zorlu oyunları bile tek hamlede geçmeyi başarabilen sevdikleriniz varsa, onlar için de en mükemmel yeni yıl hediyeleri LEGO’da:

  • LEGO® Super Mario™ Super Mario World™: Mario ve Yoshi: Mario, şüphesiz ki hem çocukların hem yetişkinlerin gönlünde büyük yer tutan en ikonik oyunlardan biri. Eğlenceli bir nostaljik tur, keyifli bir oyun deneyimi ya da rahatlatıcı bir aktiviteden çok daha fazlasını sunacak bu set, sevdiklerinize yepyeni bir dünya yaratmak için ilham verebilir.
  • LEGO® Technic NASA Apollo Ay Taşıtı – LRV: Kozmik maceracılar için en şahane hediye: NASA Apollo Ay Taşıtı (LRV) modeli. Sevdiklerinizi yıldızlara götürüp geri getirecek bu özel hediye, bambaşka dünyaların kapısını onlar için aralarken yaratıcı duygularını da harekete geçirebilir.

Bonus: Mırmır Pati ile eğlenceyi geri getirin

LEGO’nun sonsuz olasılıklarla dolu dünyasında en mükemmel hediyeler de eğlence de oyun da bitmez… Mırmır Pati, oyunu her yaştan insan için geri getiriyor ve herkesi yılın bu büyülü zamanını çok daha keyifli geçirmeye davet ediyor.

Mutlu bir yer inşa etmek isteyen herkes için mükemmel hediyeler ve çok daha fazlası LEGO’da. Hemen tıklayın ve sevdiklerinizi mutlu etmeye erkenden başlayın.

*Bu yazı LEGO katkılarıyla hazırlanmıştır.

İlgili Makale