Bel omuru kemiklerin, eklemlerin, sinirlerin, bağ dokuların ve kasların birleştiği, vücuda destek, güç ve esneklik veren bir yapıdır. Bu yapının karmaşıklığı belimizi incinmeye ve sızlamaya karşı elverişli hale getirir. Bel ağrısının sebepleri ise çok çeşitlidir.

Bel ağrısının belirtileri

Bel ağrısı bir dizi semptomla beraber ortaya çıkabilir. Hafif ve az rahatsız edici de olabilir ciddi bir ağrı da olabilir. Aniden de başlayabilir yavaş yavaş da başlayabilir. Altta yatan sebebe bağlı olarak değişik belirtiler gösterir:

• Bel ile sınırlı hafif ya da ciddi bir ağrı;
• Belden arka uyluğa kadar uzanan, bazen alt bacaklara hatta ayaklara kadar ilerleyen şiddetli ağrı – beraberinde uyuşukluk ve karıncalanma da olabilir (siyatik);
• Bel, pelvis ve kalça kısmında kramp ve gerginlik;
• Uzun süre oturmanın ya da ayakta durmanın ardından kötüleşen ağrı;
• Dik durmakta, yürümede, oturur pozisyona geçmekte güçlük çekmek.

Ayrıca bel ağrısı belirtileri genelde başlangıç şekline ve süresine göre de değişir:

• Akut bel ağrısı: Bu ağrı türü genelde aniden bastırır ve birkaç gün ya da hafta sürer; vücudun incinmeye ya da doku zedelenmesine karşı doğal tepkisi olarak görülür. Vücut iyileştikçe ağrı da kademeli olarak ortadan kalkar.
• Subakut bel ağrısı: 6 hafta ile 3 ay arasında değişen sürelerde hissedilen bu ağrı türü genelde tabiatı bakımından mekanik bir ağrıdır (kas gerginliği ya da eklem ağrısı gibi) ama süresi daha uzundur. Bu noktada, eğer ağrı ciddiyse ve kişinin günlük yaşamdaki aktivitelerini sınırlandırıyorsa tıbbi tetkik gereklidir.
• Kronik bel ağrısı: 3 aydan fazla süren bel ağrısı olarak tanımlanan bu ağrı türü temel tedavilere yanıt vermez ve ağrının asıl kaynağını belirlemek için ciddi bir tıbbi tetkikten geçmesi gerekmektedir.

Bel ağrısının nedenleri

Belimiz üst bedenimizin ağırlığını taşır ve eğilmek, bükülmek gibi gündelik hareketlerimiz için esneklik sağlar. Bel kasları yürürken kasları esnetmekten, yönlendirmekten, bel kemiğini desteklemekten sorumludur. Beldeki sinirler ise duyulardan, pelvis, bacak ve ayak kaslarına güç vermekten sorumludur.

Çoğu akut bel ağrısı kas, bağ doku, eklem ya da disk incinmesinden kaynaklanır. Vücut bu incinmeye iltihaplı iyileşmeyle karşılık verebilir. İltihap küçük bir şey gibi görünse de çok ciddi ağrılara yol açabilir.

İki temel türde bel ağrısı vardır:

• Mekanik ağrı: En yaygın bel ağrısı türlerinden biri mekanik ağrıdır (aksiyel ağrı). Bu ağrı türü temel olarak bel omuru etrafındaki kaslardan, bağ dokulardan, eklemlerden (faset eklemler, sakroilyak eklemler) ya da kemiklerden gelir. Belde, kalçada ve bazen de üst bacaklarda hissedilir. Genel olarak bel omuruna çok yüklenmekle oluşur ve yapılan harekete göre farklı şekillerde hissedilir.
• Sinir kökü ağrısı: Bel kemiği sinir kökleri ezildiğinde ya da iltihaplandığında ortaya çıkar. Sinir kökü ağrısı kalçalara doğru bir sinir kökü modelini ya da dermatomu izleyebilir. Keskin, elektrikli, yakıcı bir ağrıdır ve beraberinde uyuşukluk hissedilebilir (siyatik). Genelse vücudun sadece bir yanında hissedilir.

Büyük çoğunlukla bel ağrısının sebebi mekanik ya da yumuşak doku zedelenmesidir. Bu zedelenmeler omurlar arasında bulunan disklerin zarar görmesi, sinir köklerinin sıkışması ve bel kemiği eklemlerinin yanlış hareket etmesiyle ilgili olabilir. Bir diğer yaygın sebep ise kas ya da bağ doku gerginliğidir.

İlginizi çekebilir: Bel ağrısına neden olan 7 kötü alışkanlık

Kas gerginliği ve bağ doku incinmesi

• Kas gerginliği genelde kasın çok fazla esneyip yırtılmasıyla ortaya çıkar ve bizzat kasa zarar verir;
• Bağ doku incinmesi, kemikleri birbirine bağlayan dokuların aşırı esneyip yırtılmasıyla ortaya çıkar.

Genelde bu ikisinin tedavisi aynıdır. Yaygın sebepleri şu şekildedir:

• Ağır bir eşya kaldırmak ya da ağırlık kaldırırken bel kemiğini bükmek;
• Yanlış postür;
• Bele çok fazla baskı yapan ani hareketler;
• Spor yaralanmaları.

Kronik bel ağrısı nedenleri

• Bel fıtığı;
• Dejeneratif disk hastalığı;
• Faset eklem işlevsizliği;
• Sakroilyak eklem işlevsizliği;
• Dar kanal;
• Omurga hastalıkları;
• Kireçlenme;
• Şekil bozukluğu (skolyoz, kifoz, vs.);
• Travma (incinme);
• Çökme kırığı (genelde osteoporoz kaynaklı).

Bel ağrısına iyi gelen egzersizler ve tedavi yöntemleri

Hastanın ihtiyaçlarına göre çeşitli tedavi seçenekleri mevcuttur. Evde yapılabilen tedavi yöntemleri olduğu gibi, tıbbi ilaçlar, alternatif tıp, ameliyat gibi seçenekler de mevcuttur. Hastalığın sebebine göre bazı tedavi yöntemleri diğerlerine göre daha iyi olabilir. Çoğu insan çeşitli tedavi yöntemlerini birleştirmenin en iyi yol olduğunu düşünür.

Basit tedavi yöntemleri

Evde yapılabilecek bazı tedavi yöntemleri kas gerginliği gibi hafif ya da akut ağrılar için etkili olabildiği gibi kronik ve ciddi ağrıların etkisini de azaltabilir.

Kısa süreli dinlenme: Çoğu zaman bel ağrıları ağır aktivitelerden kaçınarak da iyileştirebilir. Birkaç günden fazla dinlenmek önerilmez çünkü hareketsizlik de iyileşme sürecini yavaşlatır.

Hareket değişikliği: Dinlenmenin bir başka yolu da ağrıyı kötüleştiren bazı aktivite ve pozisyonlardan kaçınarak aktif kalmaktır. Örneğin, eğer uzun süre oturmak ağrıyı kötüleştiriyorsa, alarm kurun ve 20 dakikada bir ayağa kalkın ve yürüyün ya da esneme hareketleri yapın. Eğer ayakta durmak ağrıyı kötüleştiriyorsa ayakta uzun süre durmanızı gerektiren işlerden kaçın.

Sıcak/soğuk terapisi: Sıcak bir banyo, sıcak su torbası, elektrikli ısıtıcı petler, ısı bantları kasları rahatlatabilir ve kan akışını hızlandırabilir. Kan akışının hızlanmasıyla, kasların iyileşmek için ihtiyaç duyduğu besin değerleri ve oksijen taşınır. Eğer bel ağrısının sebebi iltihapsa buz torbaları daha işe yarar olacaktır. Sıcak ya da soğuk uygulama yaparken doku zedelenmesine sebep olmamak için cildi korumak önemlidir.

Sıcaktan soğuğa geçmek de hareket değişikliği yaparken yardımcı olabilir. Hareket yapmadan önce sıcak uygulama yapmak kasların gevşemesine yardımcı olur, esnekleşmesini sağlar; hareketten sonra ise soğuk uygulama yapmak da bölgenin tahriş olmasını ve şişmesini engeller.

Reçetesiz alınabilecek ilaçlar: Aspirin, ipubrofen, naproksen ve asetaminophen ilaçlar bu ilaçlar arasında yer almaktadır.

Bel ağrısı egzersizleri

Fizik tedavi bel ağrısı tedavisinin bir parçasıdır. Bel omurunu tedavi etmek için yapılabilecek egzersizler şu şekilde sıralanabilir:

• Esneme: Bel, kalça, bacak esnetme hareketleri oldukça etkilidir. Buradaki kaslar ne kadar hareketliyse beliniz de o kadar rahat hareket eder. Genellikle başlangıçta 20-30 saniyelik küçük esneme hareketleriyle başlamak ve ağrı oluştuğunda bırakmak önerilir.
• Dayanıklılık egzersizleri: Abdominal, kalça, kaba et kaslarını güçlendirmek bel ağrısını hafifletebilir. Bunun için izleyebileceğiniz iki yaygın egzersiz program vardır: McKenzie metodu ve Dinamik Stabilizasyon.
• Hafif aerobik egzersizleri: Hafif aerobik egzersizler kan akışını hızlandırır ve bel omurunu sarsmadan iyileşmeye yardımcı olur. Egzersiz bisikletleri, eliptik bisikletler, yürüyüş yapmak ya da su terapisi etkili olabilmektedir. Düzenli olarak aerobik egzersiz yapan insanlar daha az ağrı çekmektedirler.

İlginizi çekebilir: Bel ağrısının sebepleri ve 6 adımda beli rahatlatma önerileri