Bamya, yenebilir tohum keseleri olan çiçek açan bir bitkinin ürünüdür. Sıcak ve tropik iklimlerde yetişen bamya, ülkemizde de oldukça sık tüketilen bir sebzedir.
Hem kırmızı hem de yeşil renklerde bulunabilen bamyanın her iki türünün de tadı aynıdır ve kırmızı olan piştiği zaman rengi yeşile döner.
Biyolojik olarak bir meyvedir ancak yemeklerde bir sebze gibi kullanılır.
Her ne kadar dünyanın en yaygın malzemesi olmasa da, besinle dolu olduğunu da es geçmemek gerekiyor.
Bamya Kaç Kalori, Besin Değeri Nedir?
Bamyanın besin profili oldukça zengindir.
100 gram kadar çiğ bamyada aşağıdaki besin değerleri mevcuttur:
- Kalori: 33 kcal
- Karbonhidrat: 7 g
- Protein: 2 g
- Yağ: 0 g
- Lif: 3 g
- Magnezyum: Günlük ihtiyacın %14’ü
- Folat: Günlük ihtiyacın %15’i
- A vitamini: Günlük ihtiyacın %14’ü
- C vitamini: Günlük ihtiyacın %26’sı
- K vitamini: Günlük ihtiyacın %26’sı
- B6 vitamini: Günlük ihtiyacın %14’ü
Bamya C ve K1 vitaminleri bakımından mükemmel bir kaynaktır. C vitamini genel bağışıklık sistemine fayda sağlayan suda çözünür bir vitaminken, K1 vitamini ise kan pıhtılaşmasında rol oynayan yağda çözünen bir vitamindir.
Bamya bunlara ek olarak kalori bakımından çok zayıftır ve bir miktar protein ile life sahiptir. Pek çok meyve ve sebzede protein az olduğu için bamya bu bakımdan bir istisnadır.
Yeterince protein tüketmenin kilo yönetimi, kan şekeri kontrolü, kemik yapısı ve kas kütlesi üzerinde etkileri vardır.
Bamyanın Sağlığa Faydaları Nelerdir?
Bamyada sağlığa faydalı olan pek çok antioksidan vardır.
Antioksidanlar, serbest radikaller adı verilen zararlı moleküllerin verdikleri hasarı önleyen bileşenlerdir.
Bamyadaki temel antioksidanlar polifenollerdir, bunun yanında A ve C vitaminlerine de sahiptir.
Araştırmalara göre polifenoller bakımından zengin bir beslenmeye sahip olmak kan pıhtısı riskini ve oksidatif hasarı azaltarak kalp sağlığına fayda sağlayabiliyor.
Polifenoller beyninize girebilme kabiliyetleri ve inflamasyona karşı koruma sağlayabilmeleri nedeniyle beyin sağlığına da özel faydalar sağlıyorlar.
Bu savunma mekanizması beyninizi yaşlanma belirtilerinden koruyabilir ve bilişsel yetenekleri, öğrenmeyi ve hafızayı iyileştirebilir.
Kalp Hastalığı Riskini Azaltabilir
Yüksek kolesterol düzeylerinin yüksek kalp hastalığı riskiyle bağlantısı vardır.
Bamyada müsilaj adı verilen yoğun jel kıvamlı bir madde vardır ve bu madde sindirim sırasında kolesterole bağlanabilir, böylece onun beden tarafından emilmesi yerine dışkıyla atılmasını sağlayabilir.
Fareleri 3 gruba ayırarak 8 hafta sürdürülen bir çalışmada, farelere yüksek yağlı beslenme ile birlikte %1 veya %2 bamya tozu verilmiş veya bamya tozu olmadan yüksek yağlı gıdalar verilmiş.
Bamya tüketen farelerin dışkılarında daha fazla kolesterol bulunmuş ve toplam kan kolesterol düzeyleri de kontrol grubundan daha düşük olmuş.
Bamyanın kalbe faydalarından bir diğeri ise polifenol içeriğidir. 1100 insanla yapılan 4 yıllık bir çalışmada, polifenoller bakımından zengin bir beslenme gerçekleştirenlerin kalp hastalıklarına bağlı inflamatuvar işaretçilerinde azalmalar görülmüş.
Kanser Karşıtı Özellikleri Olabilir
Bamyada lektin adı verilen bir protein vardır ve bu insanlarda kanser hücrelerinin gelişimini önleyebilir.
Meme kanseri hücreleri ile yapılan bir test tüpü çalışmasında, lektinin kanser hücrelerinin gelişimini %63 oranında azaltabildiği görülmüş.
Başka bir test tüpü çalışmasında ise metastatik fare melanoma hücreleri üzerinde bamya esktresi kullanmak kanser hücrelerinin ölümüne yol açmış.
Ancak bu çalışmalar test tüplerinde konsantre bamya bileşenleri ile yapıldıkları için bir sonuç çıkarmak için daha fazla araştırma gerektiği belirtiliyor.
Kan Şekerini Düşürebilir
Genel sağlık için kan şekeri düzeylerini sağlıklı aralıklarda tutmak önemlidir. Devamlı yüksek kan şekerinin olması prediyabet ve tip-2 diyabete yol açabilir.
Farelerle yapılan araştırmalara göre bamya veya bamya ekstresi tüketmek kan şekeri düzeylerinin düşmesine yardımcı olabiliyor.
Yapılan bir çalışmada, farelere sıvı şeker verilmiş ve sonrasında saf bamya esktresi verilen farelerde kan şekerindeki artışlar daha düşük olmuş.
Araştırmacılar bamyanın sindirim yolunda şeker emilimini azaltabildiğini, bu nedenle daha dengeli bir kan şekeri tepkisi sağladığını belirtiyorlar.
Bununla birlikte bamya yaygın bir diyabet ilacı olan metformin ile etkileşime girebilir. Bu nedenle bu ilacı alanların bamya tüketmesi önerilmez.
Hamile Kadınlar İçin Faydalıdır
Folat hamile kadınlar için önemli bir besindir. Gelişen bebeğin beyin ve omurga gelişimini etkileyen nöral tüp defektlerinin gelişme riskini azaltır.
Tüm çocuk doğurma çağındaki kadınların her gün 400 mcg kadar folat almaları önerilir.
12.000 sağlıklı yetişkin kadın ile yapılan bir çalışmada, çoğunluğun günde ortalama 245 mcg folat tükettiği tespit edilmiş.
Başka bir çalışmada ise 6000 hamile olmayan kadın 5 yıl boyunca takip edilmiş ve bunların sadece %23’ünün kanında yeteri kadar folat konsantrasyonu görülmüş.
Bamya folat bakımından zengin bir kaynaktır ve 100 gramında bir kadının günlük folat ihtiyacının %15’i vardır.
Mide Bağırsak Sağlığına İyi Gelebilir
Lifler kabızlığı önler ve sağlıklı bir sindirim sisteminin oluşmasına yardımcı olurlar.
Araştırmalara göre daha fazla lif tüketiminin daha düşük kolorektal kanser riski ile bağlantısı vardır.
Lifler aynı zamanda iştahı azaltmaya da yardımcı olurlar ve bu nedenle kilo vermeye destek olabilirler.
Bamyada da bir miktar lif bulunduğu için onu liflere sahip olan başka gıdalar ile birlikte tüketebilir ve böylece günlük almanız gereken lif miktarına ulaşabilirsiniz.
Beslenmenize Eklemesi Kolaydır
Bamya mutfaktaki en temel malzeme olmasa da pişirmesi kolaydır.
Üstünde kahverengi lekeler veya kuru uçlar bulunmayan taze bamyaları almaya dikkat edin. Pişirmeden önce buzdolabında dört güne kadar dayanır.
Bamya genelde sulu yemek olarak hazırlanır. İçeriğindeki müsilaj adlı yoğun madde ısındığında yoğunlaşır. Bunu önlemek için aşağıdaki pişirme tekniklerinden faydalanın:
- Yüksek ısıda pişirin
- Tavada kavuracaksanız tava çok kalabalık olmasın
- Turşusunda sümük daha az olur
- Domates sosu gibi asitli şeyler içinde pişirmek müsilajını azaltır
- Doğrayıp fırında kavurabilirsiniz
- Biraz kavrulana kadar ızgaraya koyabilirsiniz
Bamyanın Sağlığa Zararları Nelerdir?
Bamya alerjisi nadir olsa da varolan bir şeydir. Belirtileri arasında ağız çevresinde kaşıntı ve şişkinlik vardır. Eğer tükettikten sonra bir tepki görecek olursanız teşhis ve tedavi için doktorunuza danışın.
Bamyanın K vitamini değeri yüksek olduğu için kan sulandırıcı ilaçlar ile etkileşime girebilir. Bu nedenle kan sulandırıcı kullanıyorsanız, K vitamini tüketiminizin düzenli olması gerekir. Bu konuda doktorunuza danışabilirsiniz.
Bamyada doğal yoldan oluşan bir madde olan oksalat vardır. Böbrek hastalıkları gibi belli rahatsızlıkları olanların oksalat tüketimlerine dikkat etmeleri gerekir çünkü bazı böbrek taşlarının oluşumuna yol açabilirler.
Bamyada solanin adı verilen bir madde de bulunur ve bu toksik bileşen bazı insanlarda eklem ağrılarına, artrite ve uzun süreli inflamasyona sebep olabilir. Bu bileşeni barındıran diğer sebzeler arasında patates, domates, patlıcan, yaban mersini ve enginar da bulunuyor.
Sonuç Olarak
Bamya sağlığa pek çok faydası olan besleyici bir gıdadır.
Magnezyum, folat, lifler, antioksidanlar, C vitamini, K1 vitamini ve A vitamini bakımından zengindir.
Hamile kadınlara, kalp sağlığına ve kan şekeri kontrolüne fayda sağlayabilir. Hatta kanser karşıtı özellikleri bile olabilir.
Bamyayı pişirmesi kolaydır ve bu nedenle sağlık üzerindeki güçlü etkilerinden kolayca faydalanabilirsiniz.
Kaynaklar:
https://www.medicalnewstoday.com/articles/311977
https://www.healthline.com/nutrition/okra-health-benefits
https://www.verywellfit.com/carbs-in-okra-2241751