X

Bağlanma teorisi nedir 2: Örtük ilişkisel belleğin rolü

Bağlanma serisinin ilk yazısında annenin ulaşılabilirliğinin, çocuğu kapsayıcılığının ve sağlıklı yansıtma yapmasının kendilik bilincininin oluşumuna etkisini anlatan bir giriş yapmıştım. Bu ikinci yazıda ise kendilik kavramının oluşumunu daha net görebilmek adına teorilere göre bu kavramı oluşturan temelden ve koşullardan bahsedeceğim.

Psikiyatr ve psikanalist James Masterson erken çocukluk döneminde anneyi memnun etmek için oluşturulan iki kendilik olduğunu söyler: Sahte kendilik ve gerçek kendilik. Buna göre zaman içinde kişinin gerçek kendiliği ile teması ne kadar koparsa rahatsızlıklar bir o kadar görünür olmaya başlar. İşte bu kopukluk kişilik bozukluklarının temelini oluşturur.

Gerçek kendiliğimizi sağlıklı bir şekilde ortaya koyabilmemiz hayattaki iyi oluş halimizi temsil eder ki bunu kaybettiğimizde, yani kendiliğimizi ortaya koyamadığımızda bozulmaya başlayan ilişkilerimizi, sağlığımızı, hayat kalitemizi onarmak için birçok pratiğe ya da psikoterapiye başvururuz.

Bu yöntemler temelde kişinin gerçek kendiliğiyle ilişkisini yeniden yapılandırmasına dayalıdır. Gerçek kendiliğimizle temasımız ne kadar çok artarsa, kendimizi bir o kadar spontan, bir o kadar yaratıcı, bir o kadar neşeli ve anda hissederiz.

Peki, hayatımızın ilk evresi olan bebeklik ve çocukluk çağlarında bu gerçek kendilik kavramını destekleyen koşullar neler?

Örtük ilişkisel bellek

Örtük belleği otomatik pilot gibi düşünebilirsin. Bilinçli olmayan bir şekilde bir şeyleri nasıl yaptığının, nasıl öğrendiğinin bilgisi örtük bellektedir. Bağcıklarını bağlamayı bir kere öğrenirsin ve sonrasında bağcıklarını bağlamak eylemi örtük belleğin işlevinde gerçekleşir. Bir dahaki sefere bağcıklarını bağlamak için eğildiğinde bu eylemi yapmak için gereken adımları teker teker düşünmezsin. Artık otomatik olarak bağcıklarını bağlanmanı sağlayan bilgi örtük bellektedir. Yüzmek, bisiklete binmek, araba kullanmak gibi bütün motor beceriler için geçerlidir bu. Bunları nasıl yaptığının bilgisi örtük olarak sende kayıtlıdır ve otomatik olarak hayat bulur.

Örtük ilişkisel bellek ise nasıl ilişki kurduğunun, nasıl bağlandığının, şefkati nasıl öğrendiğinin ve nasıl ifade ettiğinin bilgisini içerir. Bir çocuğun örtük ilişkisel belleğinin temelini annenin çocuğa davranışları oluşturur. Annenin kapsayıcılığı, sevgisini, şefkatini gösterme şekli, yaptığı espriler, zor durumlarda çocuğu teselli etmesi gibi kurulan tüm bu aktarım örtük ilişkisel belleğin temelidir. Yani bağlanma dediğimiz bu kavram, ilişki kurma şeklimizin evrimi, bilinçli farkındalıkla öğrenmediğimiz bir evreden geçer. Örtük olarak öğrendiğimiz bu evre güvenliyse gerçek kendilik doğar, gelişir ve güçlenir.

Bağlantı kurma, bir başkasıyla ilişki kurma güdüsü hayatta kalmak için öncelikli bir motivasyondur. İnsanlık bu bağlantıyı kaybetmemek adına sahte kendilikler geliştirebilir. Bu motivasyonu hayata geçirirken gerçek kendiliğimizi ortaya koyabilmemizin koşulu ise güvenli bağlanmadır. İnsan, hayatının ilk yıllarında güvenli bağlanmak için bazı koşullara ihtiyaç duyar.

Uyum sağlama

Bağlanma teorisi, bir annenin bebeğin ihtiyaçlarına, zihinsel ve duygusal durumlarına ve kendiliğine “yeterince iyi” uyum sağladığında güvenli bağlanmanın gerçekleştiğini söyler.

Annenin çocuğa uyum sağladığı bu evre, çocuğun başkası tarafından tanındığını, görüldüğünü hissettiği ilk evredir. Annenin yansıtmasında çocuk kendini görür. Bu, aynada kendine bakmak gibidir. Bu “yeterince iyi” uyum sağlama süreci güveni geliştirir. Anne ile çocuk arasındaki bu uyum gerçek kendiliğin açığa çıkmasını ve güçlenmesini destekler. Bu uyumu, Stern canlılık duygusu diye tanımlarken, Siegel temel duygu olarak açıklar. Bu temel uyumun ya da temel duygunun varlığı çocukta duygusal coşkunluk ve canlılık uyandırır.

İngiliz psikanalist Winnicott ise güvenli bağlanma sürecini, annenin sadece çocuğun duygu ve zihinsel durumlarına uyum sağlaması olarak ele almaz. Annenin, çocuğun yalnız ve sessiz kalma ihtiyacına da uyum sağlaması gerektiğini söyler. Annenin çocuğun bu yalnız ve sessiz kalma ihtiyacına uyumlanması, çocuğun kendini teselli etme ve zor durumlarla baş etme becerisine katkısının ve özerkliğinin başlangıcıdır. Böylelikle çocuk kendini hem birleşmede hem de ayrılmada tanır ve kendi deneyimini keşfeder.

İnsan, ilişkinin nasıl kurulduğunu, nasıl uyum sağlandığını, yalnızlık ile nasıl baş edildiğini ve kendini teselli etmeyi ilk olarak bu çağlarda örtük olarak öğrenir. Bu, bizim ilk içsel bağlanma ve kendilik şemamızı oluşturduğumuz evredir.

İşler iyi gitmediğinde onarma

Tek başına uyum sağlama, kendilik gelişimi ve güvenli bağlanma için yeterli değildir. Anne ile çocuğun uyumunun aksadığı durumlarda bozulmanın onarılması ve zamanında onarılması güvenli bir bağlanma için esastır. Bowlby’e göre güvenli bağlamanın bir bileşimi de işler iyi gitmediğinde ya da uyum aksadığında çocuğun anneyi bir sığınak ve teselli kaynağı olarak bulabilmesidir ya da gittiğinde geri geleceğini bilmesidir. Bu teselli, “Kötü olduğunda seni bırakmayacağım, her şey yoluna girecek, gidersem geleceğim” fikrinin çocuğa aktarılmasıdır.

Çocuk annenin yokluğunda kendi kendine oynayarak anksiyetesini azaltmaya çalışır. Fakat ihtiyacı olduğunda da teselli için annesine döner. Bir yetişkinin ilişkilerinde yakınlığı bulabilmesi, özerklik kapasitesi ve anksiyete ile nasıl baş ettiğinin temelinde işte bu örtük ilişki ve güven yatar.

Fakat işler her zaman iyi gitmeyebilir, örtük olarak öğrendiğimiz şemalar güvenli bir bağlanma temelinde oluşmamış olabilir.
“Kazanılmış güvenli bağlanmalar” kavramı bize bu şemaların değişip gelişebileceğini söyler. Yeterli uyum olmasa da, zamanında onarılmasa da değişim her zaman mümkündür. Karışımıza çıkan ilişkiler, deneyimler bize bu bağlanma şeklimizi nasıl dönüştürebileceğimizi ve gerçek kendiliğimizi nasıl ortaya koyacağımızı öğretir.

Bu şemalar ne kadar dönüştürülebilir olsa da temel ilişkisel şemalarımızın nereden/nasıl geldiğini öğrenmemiz, doğru bir yol haritası çizmek ve elimizdeki araç çantamızı ona göre çeşitlendirmek açısından önemlidir. O yüzden bir sonraki yazımda “Çocukluk çağında işler iyi gitmediğinde kendilik kavramı bundan nasıl etkilenir?” ve “Güvensiz bağlanma nasıl ortaya çıkar?” sorularını ele alacağım.

Görüşmek üzere…

Referanslar

Bowlby, J (1988) Secure base; Parent- Child Attachment and Healthy Human Development.
Masterson, J. F (1988) The Search for the Real Self.
Siegel, D (1999) The Developing Mind; Toward a Neurobiology of Interpersonal Experience.
Stern, D (1985) The Interpersonal World of the Infant.

İlginizi çekebilir: Bağlanma teorisi nedir: Bağ kurma şeklimiz bize ne anlatıyor?

Gülbalca Çakıroğlu: İzmir Ekonomi Üniversitesi Psikoloji bölümünü bitirdikten sonra beyin ve çalışma prensipleri alanında Dokuz Eylül Üniversitesi Klinik Sinirbilimleri (Neuroscience) Master programına kabul edildi. Yüksek lisansını yaparken Multidisipliner Beyin Dinamiği laboratuvarında TÜBİTAK 112S459 NO’lu 1001 proje bursiyeri olarak çalışmaya başladı. Bu dönemde 2 sene Alzheimer ve Hafif Kognitif Bozukluğu olan hastalarla çalışmalarını sürdürdü. Tezini tamamladıktan sonra uzman olarak sektörde çalışmaya başladı. 6 sene özel okullarda aileler ve çocuklarla çalıştı. Pandemi döneminde ikinci yüksek lisansı olan Klinik Psikoloji uzmanlığını Rumeli Üniversitesi Klinik Psikoloji programından aldı. Aynı üniversitede, Nöropsikoloji alanında öğretim görevlisi olarak çalıştı. Alp Karaosmanoğlu’ndan Şema Terapi, Emre Konuk’tan EMDR (göz hareketleri ile duyarsızlaştırma ve yeniden işleme modeli) 1. Düzey eğitimlerini tamamladı. İstanbul Psikodrama Enstitüsünde Psikodrama Temel Eğitimini aldı. Halen Yetişkinlerle bilişsel ve yaşantısal teknikler ile çalışmaktadır. Mezun olduğu üniversitede, 3 kuşak usta-çırak projesinde gönüllü olarak psikoloji öğrencilerine destek vermektedir. Çeşitli platformlarda Bağlanma ve Psikolojik Sağlamlılık ile ilgili eğitimler düzenlemektedir. Alanıyla ilgili çeşitli yazıları Psikeart Dergisi ve uplifers.com sitesinde yayınlanmaktadır.

‘Evdeki herkes barista’: Bosch VeroBarista ile kahve deneyiminizi zirveye taşıyın

Kahve, şüphesiz ki pek çoğumuz için lezzetli bir içecekten çok daha fazlası; adeta bir tutku, bir ritüel… Sabahın ilk ışıklarında enerji veren, gün içindeki küçük molalarda kendimizi şımartmamızı sağlayan, bazense sohbetlerin tadını ikiye katlayan en keyifli eşlikçi. O yüzden günün farklı anlarını, farklı kahvelerle taçlandırmak gibisi yok; ne de olsa her anın kendine has bir kahvesi var. Güne enerjik bir başlangıç yapmak için yoğun aromalı bir americano ya da gün içinde en sevdiğimiz tatlının yanında yumuşak içimli bir cappuccino en iyi seçim olabilir.



Peki ya bu seçimlerimizi evde barista ustalığıyla hazırlayabilir miyiz? Elbette. Bosch Tam Otomatik Kahve Makinesi VeroBarista ile günün her anına ve her damak tadına uygun lezzetli kahveler hazırlamak mümkün; çünkü VeroBarista ile evdeki herkes barista. Her fincanınızı ustalık eserine dönüştürmeye hazırsanız, işte VeroBarista ile yapabilecekleriniz:

Kahve çekirdeklerini dilediğiniz gibi öğütebilirsiniz

Barista ustalığında lezzetli kahveler hazırlayabilmenin ilk adımı, kahve çekirdeklerini doğru bir şekilde öğütmekten ve tazeliği korumaktan geçiyor. Güzel haber; VeroBarista tüm bunları sizin için yapıyor. CreamDrive, yüksek kaliteli seramik kahve öğütme ünitesi ve özel aroma koruyucu çekirdek haznesi ile günün her saati taze çekilmiş kahve çekirdekleriniz hazır.

Üstelik çekirdek öğütme inceliğini de dilediğiniz gibi ayarlayabilirsiniz. Arka arkaya iki öğütme ve ısıtma sayesinde ekstra güçlü kahvenizi tadı daha az acı olacak şekilde hazırlayabilirsiniz. AromaDouble Shot Fonksiyonu ile kahve aromasından ödün vermeden ekstra yoğun kahveler hazırlamak da mümkün. E bir barista daha ne ister, öyle değil mi?

Farklı anları, farklı kahve çeşitleriyle taçlandırabilirsiniz

Taze çekilmiş kahve çekirdeklerinin mis kokusunun yanı sıra kahve hazırlamanın en güzel yanlarından biri de hiç şüphesiz her damak zevkine uygun farklı seçenekler yapabilmek. Sert tatları sevenler, yumuşak içim tercih edenler ya da daha eğlenceli köpüklü bir şeyler arayanlar… VeroBarista’da herkes için bir şeyler var. Cappuccino, flat white, latte macchiato, sütlü kahve, OneTouch Function ile hepsini tek tuşla hazırlayabilirsiniz. Dahası, yoğun tatları seviyorsanız americanonuz da VeroBarista ile hazır.

Belirtmekte fayda var ki; bir barista ustalığında kahve hazırlayabilmek için özellikle sütlü kahvelerde doğru lezzeti yakalayabilmenin en önemli sırrı sütün sıcaklığını ve kıvamını doğru ayarlayabilmek. Neyse ki VeroBarista, ideal demleme sıcaklığı konusunda tam bir usta. Sütlü kahvelerde bile mükemmel sıcaklığı yakalıyor, süt köpüğü ve sıcak su hazırlama seçenekleri ile her kahve türünü lezzetten ödün vermeden hazırlıyor. Ayrıca sütlü kahveleriniz için de hortumlu süt adaptörü sayesinde esnek çözümler sunuyor. İster kutudan, ister şişeden, ister kendi termosundan süt alın, VeroBarista ile sonuç hep aynı; hep mükemmel.



Kişisel tercihlerinizi kaydedebilirsiniz

Geçek bir barista kahve hazırlarken mutlaka kişisel dokunuşlarıyla fark yaratır; VeroBarista da evdeki herkesin kendi ‘barista’ dokunuşunu ekleyebilmesi için kişiselleştirilmiş tercihlere göre 4 adede kadar favori kahve kaydedebilme özelliğine sahip. Böylece her yudumda tam da istediğiniz gibi bir lezzete kavuşabilirsiniz. Ayrıca evinizde baristalığı başkasına devretmeniz gereken anlarda da kahvenizin yine tam istediğiniz gibi hazırlanacağından da emin olabilirsiniz 🙂 Sıfır risk, bol lezzet…

En sevdiğiniz kahveyi, en sevdiğiniz fincanda içebilmeniz için de VeroBarista üstüne düşeni yapıyor ve yüksekliği ayarlanabilir kahve çıkışı sayesinde 15 cm yüksekliğe kadar ayarlanabiliyor. En uzun latte macchiato bardaklarınızı bile rahatlıkla kullanabilirsiniz.

Zamandan ve enerjiden tasarruf edebilirsiniz

Kahve hazırlarken lezzet kadar önemli bir şey daha varsa; o da şüphesiz ki zamandan ve enerjiden tasarruf edebilmek. VeroBarista, minimum ısınma süresiyle 45 saniye gibi çok kısa bir zamanda kahvenizi hazır hale getiriyor. Ayrıca her kahveden sonra autoMilkClean süt temizleme sistemi ile tam otomatik temizlik sunuyor ve kolayca çıkartılabilir damlama tepsisi, kahve posası kabı ve süt ağızlıkları bulaşık makinesinde yıkanabiliyor. Yani kahve keyfiniz bittiğinde sizi temizlikle hiç yormuyor. Ve son olarak ZeroEnergy Auto-off otomatik kapanma özelliği ile belirlenen saatten sonra enerji tasarrufu yapmak için kapanıyor, sizi düşündüğü kadar çevreyi de düşünüyor. Kim hem çok lezzetli kahveler yapan hem de akıllı özellikleriyle kahve hazırlamayı mükemmel bir deneyime dönüştüren böylesi bir yardımcıyı evinde istemez ki?

Siz de evinizin baristası olmaya hazırsanız, en lezzetli kahveleri kendi damak tadınıza göre ayarlamak ve her defasında mükemmel sonuçlar elde etmek için hemen tıklayabilir, VeroBarista ile tanışabilirsiniz.

*Bu yazı Bosch katkılarıyla hazırlanmıştır.





21 Günde Ustalaş: Hayatınızı dönüştürmenin kısa rehberi

Günümüz dünyasında insanlar hızlı ve etkili çözümler ararken, uzun vadeli değişikliklerin ne kadar süre gerektirdiği sorusu akıllarda yer ediyor. Araştırmalar, bir alışkanlık kazanmanın 21 günlük bir süreç olduğunu belirtiyor. Bu gerçek, “21 Günde Ustalaş” serisini şekillendiren temel düşünce. Omega Yayınları’nın yayımladığı ve Marie-Claire Carlyle, Leon Nacson ve David A. Phillips gibi alanında prestijli yazarların katkıda bulunduğu seri, hayatın farklı alanlarında bir dönüşüm yaşamak isteyen okurlara kısa ama derinlemesine bir yolculuk sunuyor. Peki, bu serinin her kitabı, okura nasıl dokunuyor? Gelin, seriye birlikte göz atalım.



Marie-Claire Carlyle-Para Mıknatısı: Zenginliğe Giden Yolda Bir Yol Haritası

Serinin ilk kitabı olan Para Mıknatısı, parayla olan ilişkimize yeni bir perspektif getiriyor. Carlyle, paranın sadece maddi bir unsur olmadığını, aynı zamanda kişisel değerimizin ve başkalarına sunduğumuz katkının bir yansıması olduğunu öne sürüyor. Kitap, okuyucuları “zengin” olmanın ötesine taşıyarak, yaşamlarında gerçekten neye değer verdiklerini sorgulamalarına yardımcı oluyor. Paranın bir enerji olduğu fikri üzerine kurulu bu kitap, hayata daha fazla refah çekmek isteyenler için önemli adımlar sunuyor. Okur, mevcut finansal alışkanlıklarını gözden geçirmeye ve “para mıknatısı” olma yolunda ilerlemeye davet ediliyor. Carlyle’ın dili basit ama etkileyici. Kitap, “Paranın Değeri” ve “Niyet Etmenin Gücü” gibi bölümlerle, paraya olan bakış açınızı tamamen değiştirebilir. Ancak bu kitap, sadece bir kişisel gelişim kitabı değil; alışkanlıkları kökten dönüştürmek isteyen herkes için bir rehber niteliğinde. Para ve refah konusunda mevcut düşünce kalıplarını yıkmak isteyen okurlar için güçlü bir başlangıç noktası sunuyor.

Leon Nacson-Rüyalar: Bilinçaltınızı Keşfetmek İçin Bir Araç

Serinin ikinci kitabı olan Rüyalar, sadece uyku sırasında yaşadığımız olayların ötesinde, bilinçaltımızın derinlerine bir yolculuk yapmamıza yardımcı oluyor. Nacson, rüyaların anlamını çözebilmek için onları hatırlamanın önemini vurgularken, okuyuculara kendi rüya günlüğünü tutmanın faydalarından bahsediyor. Modern yaşamın karmaşasında, rüyalarla ilgili sembollerin ve temaların nasıl çözüleceğine dair pratik bilgiler sunuyor. Kitap, rüya yorumlamada bireysel deneyime önem vererek okuyucunun kendi rüyalarının dilini öğrenmesini sağlıyor. Rüyaların sembolizmi üzerine yoğunlaşan bölümler, okurun bilinçaltına dair ipuçlarını yakalamasını kolaylaştırıyor. “Düşmek, Uçmak ve Kovalanmak” gibi herkesin yaşamış olabileceği rüya temalarına açıklık getirirken, kişinin ruhsal yolculuğunda bir rehber olma niteliği taşıyor. Nacson, rüyaların günlük hayatımızdaki yansımalarına dikkat çekiyor; bu da kitabı okura bilinçaltıyla ilgili derin bir keşif fırsatı sunan önemli bir araç haline getiriyor.

David A. Phillips-Numeroloji: Sayıların Gizemli Dünyası

Üçüncü kitap Numeroloji ise, yaşamın derin sırlarını anlamak için sayıların gücüne odaklanıyor. Phillips, Pisagor’un öğretilerine dayanan bu kadim bilim dalını modern hayata uyarlayarak, insanların kendilerini ve çevrelerindekileri daha iyi anlamalarına yardımcı olmayı hedefliyor. Numeroloji, sadece kişilik analizi değil; aynı zamanda kariyer seçimleri, ilişkiler ve ruhsal gelişim açısından da rehberlik sunuyor. Phillips, kitabında sayılara dair teorik bilgilere ek olarak, gerçek dünyadan ünlü örnekler sunarak konuyu daha somut bir hale getiriyor. “Ruh Sayıları” ve “Adların Gücü” gibi bölümler, okurların kişisel yaşamlarına dair önemli çıkarımlar yapmasına olanak tanıyor. Numerolojiye ilgi duymayanlar bile, bu kitap sayesinde yaşamlarını yeni bir gözle değerlendirmeye başlayabilir.

21 Günlük Yolculuk: Alışkanlıklar ve Dönüşüm

Bu seri, alışkanlıkların nasıl şekillendiğine ve yaşamda yeniye yer açmanın neden önemli olduğuna dair kapsamlı bir rehber niteliğinde. Her kitap, 21 gün boyunca okuru derin bir içsel yolculuğa çıkarıyor ve bir yandan kısa süreli bir rehber gibi görünse de her birinin arkasında büyük bir felsefi altyapı bulunuyor. Para Mıknatısı, finansal refahın anahtarlarını sunarken; Rüyalar bilinçaltımızı çözmemize yardım ediyor ve Numeroloji kişisel potansiyelimizi anlamamıza kapı aralıyor. Bu serinin en büyük gücü, herkesin hayatında bir noktada değişiklik yapma ihtiyacını hissetmesi ve 21 gün boyunca süren bu küçük ama etkili adımların, büyük dönüşümlere yol açma potansiyelinde yatıyor. Her kitap, farklı bir tema etrafında dönse de ortak payda: Bireyin kendi gücünün farkına varmasını sağlamak ve bunu bir alışkanlığa dönüştürmek.



Sonuç olarak, “21 Günde Ustalaş” serisi, hayatta bir adım öne geçmek ve yeni bir başlangıç yapmak isteyenler için ilham verici bir çalışma. Her kitabın derinliği, okurun kendine dair yeni keşifler yapmasına olanak tanıyor. Seriyi okurken hem kişisel gelişiminize katkıda bulunacak hem de alışkanlıklarınızı yeniden gözden geçireceksiniz. Hayatta yeni bir sayfa açmak için siz de bu 21 günlük yolculuğa çıkmaya hazır mısınız?

Bu yazı Deniz Poyraz tarafından kaleme alınmıştır.

İlginizi çekebilir: Yaratıcılık bir hayal mi? Yaratıcı olmak mümkün mü? İyi ama nasıl?





İlgili Makale