X

Ayurveda diyeti: Hangi dosha, nasıl beslenmeli?

Ayurveda, bedeninizle zihniniz arasındaki dengeyi sağlamaya odaklanmış bütüncül bir ilaç türüdür. Ayurveda’ya göre, beş element evreni -vayu (hava),  jala (su), akash (uzay), teja (ateş) ve prithvi’yi (toprak) oluşturur. Bu elementlerin, vücudunuzda dolaşan enerji türleri olarak tanımlanan üç farklı doshas oluşturduğuna inanılmaktadır. Her dosha spesifik fizyolojik fonksiyonlardan sorumludur. Örneğin, pitta dosha açlığı, susuzluğu ve vücut sıcaklığını kontrol eder. Bu arada, vata dosha elektrolit dengesini ve hareketini korurken, kapha dosha eklem fonksiyonunu artırır. Ayurveda diyeti, Ayurveda’nın bir bileşenidir ve binlerce yıldır uygulanmaktadır. Baskın dosha’nızı belirlemeye ve her üç dosha arasında dengeyi sağlamak için belirli yiyecekleri yemeye dayanmaktadır.

Ayurveda diyeti nasıl çalışır?

Ayurveda diyeti, dosha veya vücut tipinize göre ne zaman, nasıl ve ne yemeniz gerektiğine dair kılavuz ilkeler belirleyen bir tür beslenme planıdır.

Aşağıda, hangi türün size en uygun olduğunu belirlemenize yardımcı olacak, her dosha için bazı temel özellikler verilmiştir:

  • Pitta (ateş + su): Akıllı, çalışkan ve kararlı. Bu dosha genellikle orta fiziksel bir yapıya sahip olup, öfke ve hazımsızlık, kalp hastalığı veya yüksek tansiyon gibi durumlardan muzdarip olabilir.
  • Vata (hava + uzay): Yaratıcı, enerjik ve canlı. Bu dosha kullanan insanlar genellikle zayıftır ve dengesiz olduğunda sindirim sorunları, yorgunluk veya endişe ile mücadele edebilirler.
  • Kapha (toprak + su): Doğal olarak sakin, topraklanmış ve sadık. Kapha dosha olanlar genellikle daha sert bir çerçeveye sahiptir ve kilo alımı, astım, depresyon veya diyabet sorunları olabilir.

Bu diyete göre, doshanız iç dengeyi sağlamak için hangi yiyecekleri yemeniz gerektiğini belirler. Örneğin, pitta dosha,enerji veren besinlere odaklanır ve baharatları, kuruyemişleri ve tohumları sınırlandırır. Bu arada, vata dosha, kurutulmuş meyveler, acı otlar ve çiğ sebzeleri kısıtlarken sıcak, nemli ve öğütülmüş yiyecekleri tercih eder. Son olarak, kapha dosha meyve, sebzeler ve baklagiller tüketerek, fındık, tohum ve yağ gibi ağır yiyecekleri sınırlar. Kırmızı et, yapay tatlandırıcılar ve işlenmiş bileşenler üç doshanın tümü için sınırlıdır. Bunun yerine, Ayurveda diyeti sağlıklı bütün yiyecekleri yemeyi teşvik eder.

Sağlıklı yiyeceklere teşvik eder

Ayurveda diyetinin her dosha için özel kuralları olsa da, bir bütün olarak diyet meyve, sebze, tahıl ve baklagiller gibi tüm yiyecekleri yemeyi teşvik eder. Bu, birçok temel besin maddesi bakımından zengin olduğu için sağlığınıza çok faydalı olabilir.
Diyet aynı zamanda çoğu kez lif ve önemli vitamin ve minerallerden yoksun olan işlenmiş gıdaları da en aza indirir. Araştırmalar, yüksek miktarlarda işlenmiş gıda yemenin kalp hastalığı, kanser ve hatta ölüm riski ile ilişkili olabileceğini göstermektedir. Bu nedenle, Ayurveda diyeti kronik hastalıklara karşı korunmaya yardımcı olabilir ve daha iyi sağlığı teşvik edebilir. Ancak kesin konuşmak için, daha fazla çalışmaya ihtiyaç var.

Kilo kaybını teşvik edebilir

Ayurveda diyeti, besin açısından zengin tüm yiyecekleri vurguladığından, kilo kaybını artırabilir. Ayurveda diyeti ve kilo kaybı üzerine sınırlı araştırma olsa da, bazı çalışmalar bunun bu konuda etkili olabileceğini göstermiştir.

Örneğin, pitta veya kapha doshalı 200 kişi ile yapılan bir araştırma, Ayurveda diyetinin üç ay boyunca uygulanmasının, önemli kilo kaybına yol açtığını göstermiştir. 

Bir başka küçük çalışma da, diyet değişiklikleri ve yoga sınıflarını içeren Ayurveda merkezli bir yaşam tarzı modifikasyon programının ardından (9 ay boyunca), insanların ortalama 13 kilo kilo verdiğini gösterdi. Bununla birlikte, genel popülasyonda Ayurvedik diyetin kilo vermedeki etkinliğini değerlendirmek için yüksek kaliteli çalışmalara ihtiyaç vardır.

Farkındalığı artırır

Hangi yemekleri yediğinize ek olarak, farkındalık Ayurveda diyetinin önemli bir parçası. Farkındalık, şu andaki hislerinize yakından dikkat etmeyi içeren bir uygulamadır.

Özellikle dikkatli yeme, yemeğinizin tadına, dokusuna ve kokusuna odaklanmak için yemekler sırasındaki dikkat dağılmalarını en aza indirmeyi vurgular.

10 kişiden oluşan küçük bir çalışmaya göre, dikkatli yeme uygulaması vücut ağırlığını, depresyonu, stresi ve kontrolsüz yemeyi azaltmıştır. Dikkatli ve farkındalıklı yeme ile kişi, kendi kendini kontrol altına alabilir ve yiyeceklerle sağlıklı bir ilişki kurabilir.

Kafa karıştırıcı olabilir

Ayurveda diyeti ile ilgili ana konulardan biri, kafa karıştırıcı ve takip etmesi zor bir diyet olabilmesi. Sadece her dosha için özel yemek listeleri yok, aynı zamanda takip edilecek ek kurallar da var. Örneğin, hangi yiyecekleri yemelisiniz? Bununla da kalmıyor; kaçınmanız gereken besinler mevsime bağlı olarak yıl boyunca değişmeli. Ayrıca ne zaman, ne sıklıkta ve ne kadar yemeniz gerektiğine dair de önerileri vardır, bunlar zor olabilir – özellikle diyete yeni başlayanlar için.

Aşırı derecede kısıtlayıcı olabilir

Ayurveda diyetinde, bazı yiyecekleri dozunuza bağlı olarak yemeniz veya bunlardan kaçınmanız önerilir. Bu, sağlıklı, bütün yiyecekleri veya spesifik doshaları daha da kötüleştirdiği düşünülen tüm yiyecek gruplarını kesmek anlamına gelebilir. Kırmızı et ya da işlenmiş gıdalar gibi içerikler de dışarıda bırakılır ve bu durum mevcut diyetinizde önemli değişiklikler yapmanızı gerektirebilir. Bu aşırı kısıtlayıcı olabilir ve diyete uzun süre bağlı kalmayı zorlaştırabilir.

Genellikle özneldir

Ayurveda diyeti ile ilgili bir başka konu da öznel olmasıdır. Diyet, bir dizi fiziksel ve zihinsel özelliğe dayanan baskın dosha belirleme etrafında toplanır. Süreci kolaylaştırmak için pek çok kılavuz ve çevrimiçi sınav mevcut olsa da, dosha’nızı bulmak zordur. Diyet önerileri her dosha için uyarlandığı için yanlış dosha seçimi, sonuçları olumsuz yönde etkileyebilir.

Ayrıca, şu anda hiçbir kanıt dosha kavramını ya da kişiliğinizin hangi yiyecekleri yemeniz gerektiğini belirlediği iddiasını desteklememektedir.Bu nedenle, dosha’nızı doğru bir şekilde belirlemenize rağmen, diyetin ne kadar yararlı olduğu net değildir.

Yemek yemek

Ayurveda’da, yiyecekler fiziksel niteliklerine ve vücudunuzu etkileme şekline göre kategorize edilir. Bu, hangi bileşenlerin farklı doshalar için en iyi sonucu verdiğini belirlemeye yardımcı olur.

Spesifik doshalarınıza göre yemeniz gereken yiyeceklerden bazıları aşağıdadır.

Pitta 

  • Protein: Küçük miktarlarda kümes hayvanları, yumurta akı, tofu
  • Süt ürünleri: Süt, ghee, tereyağı
  • Meyveler: Portakal, armut, ananas, muz, kavun ve mango gibi tatlı, tamamen olgun meyveler
  • Sebzeler: Lahana, karnabahar, kereviz, salatalık, kabak, yapraklı yeşillik, tatlı patates, havuç, kabak ve Brüksel lahanası dahil tatlı ve acı sebzeler
  • Baklagiller: Nohut, mercimek, maş fasulyesi, lima fasulyesi, siyah fasulye, barbunya fasulyesi
  • Tahıllar: Arpa, yulaf, basmati pirinci, buğday
  • Fındık ve tohumlar: Az miktarda kabak çekirdeği, keten tohumu, ayçiçeği tohumu, Hindistan cevizi
  • Otlar ve baharatlar: Az miktarda karabiber, kimyon, tarçın, kişniş, dereotu, zerdeçal

Vata

  • Protein: Küçük miktarlarda kümes hayvanları, deniz ürünleri, tofu
  • Süt ürünleri: Süt, tereyağı, yoğurt, peynir, ghee
  • Meyveler: Muz, yaban mersini, çilek, greyfurt, mango, şeftali ve erik gibi tamamen olgun, tatlı ve ağır meyveler
  • Sebzeler: Pancar, tatlı patates, soğan, turp, şalgam, havuç ve yeşil fasulye gibi pişmiş sebzeler
  • Baklagiller: Nohut, mercimek, maş fasulyesi
  • Tahıllar: Pişmiş yulaf, pişmiş pirinç
  • Fındık ve tohumlar: Badem, ceviz, Antep fıstığı, chia tohumu, keten tohumu ve ayçiçeği tohumu 
  • Otlar ve baharatlar: Kakule, zencefil, kimyon, fesleğen, karanfil, kekik, kekik, karabiber

Kapha

  • Protein: Az miktarda kümes hayvanı, deniz ürünleri, yumurta akı
  • Süt ürünleri: Yağsız süt, keçi sütü, soya sütü
  • Meyveler: Elma, yaban mersini, armut, nar, kiraz ve kuru üzüm, incir ve kuru erik gibi kuru meyveler
  • Sebzeler: Kuşkonmaz, yeşil yaprak, soğan, patates, mantar, turp, bamya
  • Baklagiller: Kuru fasulye, nohut, mercimek ve lacivert fasulye dahil
  • Tahıllar: Yulaf, çavdar, karabuğday, arpa, mısır, darı
  • Fındık ve tohumlar: Az miktarda kabak çekirdeği, ayçiçeği tohumu, keten tohumu
  • Otlar ve baharatlar: Kimyon, karabiber, zerdeçal, zencefil, tarçın, fesleğen, kekik ve kekik dahil

Kaçınılması gereken yiyeceklere gelirsek… İşte, dozunuza bağlı olarak sınırlandırmanız veya kaçınmanız gereken yiyeceklerden bazıları.

Pitta

  • Proteinler: Kırmızı et, deniz ürünleri, yumurta sarısı
  • Süt ürünleri: Ekşi krema, peynir, ayran
  • Meyveler: Üzüm, kayısı, papaya, greyfurt ve vişne gibi ekşi veya olgunlaşmamış meyveler
  • Sebzeler: Kırmızı biber, pancar, domates, soğan, patlıcan
  • Tahıllar: Kahverengi pirinç, darı, mısır, çavdar
  • Fındık ve tohumlar: Badem, kaju fıstığı, yer fıstığı, çam fıstığı, Antep fıstığı, ceviz, susam
  • Otlar ve baharatlar: Yukarıdaki listede bulunmayan baharatlar

Vata

  • Proteinler: Kırmızı et
  • Meyveler: Kuru, olgunlaşmamış veya kuru üzüm, kızılcık, nar ve armut gibi hafif meyveler
  • Sebzeler: Herhangi bir çiğ sebzenin yanı sıra pişmiş brokoli, lahana, karnabahar, mantar, patates ve domates
  • Baklagiller: Siyah fasulye, barbunya fasulyesi ve lacivert fasulye gibi fasulye
  • Tahıllar: Karabuğday, arpa, çavdar, buğday, mısır, kinoa, darı
  • Otlar ve baharatlar: Maydanoz, kekik ve kişniş tohumu gibi acı veya ekşi otlar

Kapha

  • Proteinler: Kırmızı et, karides, yumurta sarısı
  • Meyveler: Muz, Hindistan cevizi, mango, taze incir
  • Sebzeler: Tatlı patates, domates, kabak, salatalık
  • Baklagiller: Soya fasulyesi, barbunya fasulyesi, miso
  • Tahıllar: Pirinç, buğday, pişmiş mısır gevreği
  • Fındık ve tohumlar: Kaju fıstığı, ceviz, çam fıstığı, Brezilya fıstığı, susam, ceviz

Fotoğraflar: Yoga Journal, thebetterindia.com

İlginizi çekebilir: Endomorf vücut tipine sahipseniz nasıl beslenmelisiniz?

Hanife Kara: Diyetisyen Hanife Kara, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümünden başarıyla mezun oldu. Üniversitede aldığı eğitim süresince birçok kamu ve özel sağlık kuruluşunda uzun dönemli stajlar yaptı. Sağlıklı yaşam ve zihinsel gücün insan vücudu üzerine etkisi kavramları ile yakından ilgili olan Pozitif Diyetisyen; 2018 yılında aldığı eğitim programını başarı ile tamamlayarak, “Yaşam Koçu” unvanını kazanmış ve mesleğine yeni bir boyut katmıştır. Ege Üniversitesi Fitorerapi Yüksek Lisansı ile eğitim hayatı devam etmektedir. Şu an İzmir'de Pozitif Diyetisyen Hanife Kara beslenme ve diyet danışmanlığı merkezinin kurucu diyetisyenidir.

Geleneksel lezzetlerden vazgeçmeden bitki bazlı beslenmek isteyenlere: Fine Life Fermente Kajulu İçecek

Son yıllarda sağlıklı beslenme ve bilinçli tüketim alışkanlıklarının, daha önce hiç olmadığı kadar ilgi gördüğü kesin. Veganlık, vejetaryenlik, fleksitaryen gibi bitki bazlı beslenme türleri, sadece etik ve çevresel nedenlerle değil, aynı zamanda bütüncül sağlık açısından sunduğu çeşitli faydalar nedeniyle de dünya genelinde hızla yayılmaya devam ediyor. Bitki bazlı beslenme alışkanlıklarına yönelik talepler hızla artarken çok sayıda bitki bazlı ürün de raflardaki yerini alıyor. Özellikle süt ürünlerine alternatif arayanlar için çok sayıda ürün piyasaya sürülüyor. Bu konuda öncü isimlerden biri olan Metro Türkiye de “Sofrada herkese yer var!” mottosuyla tüketicilerin ihtiyaçlarına, yenilikçi ürünlerle cevap veriyor.



Raflarında 400’den fazla bitki bazlı ürün sunan Metro Türkiye, geleneksel lezzetlerden vazgeçmeden bitki bazlı beslenme alışkanlıklarına sahip olmanın en leziz yollarını sunuyor. Ve güzel haber; Türk mutfağının favori içeceklerinden ayrana bitki bazlı alternatif sağlıyor: Fine Life Fermente Kajulu İçecek.

Lezzetli, vegan, fermente: Ayrana bitki bazlı alternatif

Herkes için sağlıklı beslenme ve sürdürülebilirlik anlayışıyla hareket eden Metro Türkiye, beslenme trendlerine ve değişen tüketici taleplerine verdiği önemle Fine Life Fermente Kajulu İçecek’i raflara getiriyor. Geleneksel lezzetimiz ayrana bitki bazlı bir alternatif olarak öne çıkan Fine Life Fermente Kajulu İçecek, bitki bazlı beslenme alışkanlıklarını benimseyen ya da benimsemek isteyen herkesin beğenisine sunuluyor.

Metro Türkiye raflarında yerini almaya başlayan bu yenilikçi ürün, %27 oranında kaju fıstığı, tuz ve çeşitli probiyotikler içeriyor. Bunun yanı sıra katkı maddesi, koruyucu ve gluten içermemesiyle de dikkat çeken Fine Life Fermente Kajulu İçecek, hem bitki bazlı ürünleri tercih edenlerin hem de laktoz tüketmemeye önem verenlerin favorisi olmaya aday. Ayran alternatifi olarak soğuk tüketilebilen bu ürün, 250 ml’lik cam ambalajlarda satışa sunuluyor. Vlabel etiketiyle otel ve restoran gibi yeme içme işletmelerinde rahatça kullanılabilecek Fine Life Fermente Kajulu İçecek, menülere yeni vegan bir alternatif getirirken, müşteri memnuniyetini de artırma potansiyeli taşıyor.

Geçtiğimiz yıllarda süt ve yoğurt gibi hayvansal gıdalara bitki bazlı alternatifler sunmuş olan Metro Türkiye, Metro Chef Veggie Bademli ve Fındıklı içecekler ile yoğurda alternatif Metro Chef Veggie Fermente Süzme Kaju’yu ve Metro Chef Veggie Meze Serisi’ni tüketicilerle buluşturmuştu. Bu yıl ise Türk mutfağının vazgeçilmezlerinden ayrana bitki bazlı bir alternatif getirerek hem sağlıklı hem de yenilikçi bir seçeneği yani Fine Life Fermente Kajulu İçecek’i tüketicilerle buluşturuyor.

Elbette Metro Türkiye’nin raflara taşıdığı yenilikçi ürünler sadece süt ve yoğurt gibi hayvansal gıdalara bitki bazlı alternatifler ile sınırlı değil. Çok daha fazlası, raflarda çoktan yerini aldı.

Bitki bazlı geniş ürün yelpazesi: 400’den fazla çeşit



Metro Türkiye’nin raflarındaki vegan ürün yelpazesi içerisinde bitkisel bazlı hamburger ekmekten köfteye, mayonezden çikolataya çok sayıda çeşit bulunuyor. Üstelik gıda dışı vegan ürünlerin de sayısı oldukça fazla. Vegan yumuşatıcı, şampuan, sabun, hatta yağ çözücü bile bu geniş yelpazede yer alıyor. Dahası, Metro markalı ürün portföyünü de yenilikçi çeşitlerle sürekli genişleten Metro Türkiye, kendi markaları altında içli köfteden lahmacuna paçanga böreğinden haydari, havuç tarator gibi meze seçeneklerine; falafel çeşitlerinden pizzaya, ranch sostan çamaşır yumuşatıcısına kadar 50’ye yakın çeşitte gıda ve gıda dışı bitki bazlı ürün sunuyor. Eğer tüm bu ürünleri ve çok daha fazlasını incelemek isterseniz hemen tıklayıpvegan ürün yelpazesi içerisinde bitkisel bazlı hamburger ekmekten köfteye, mayonezden çikolataya çok sayıda çeşit bulunuyor. Üstelik gıda dışı vegan ürünlerin de sayısı oldukça fazla. Vegan yumuşatıcı, şampuan, sabun, hatta yağ çözücü bile bu geniş yelpazede yer alıyor. Dahası, Metro markalı ürün portföyünü de yenilikçi çeşitlerle sürekli genişleten Metro Türkiye, kendi markaları altında içli köfteden lahmacuna paçanga böreğinden haydari, havuç tarator gibi meze seçeneklerine;vegan ürün yelpazesi içerisinde bitkisel bazlı hamburger ekmekten köfteye, mayonezden çikolataya çok sayıda çeşit bulunuyor. Üstelik gıda dışı vegan ürünlerin de sayısı oldukça fazla. Vegan yumuşatıcı, şampuan, sabun, hatta yağ çözücü bile bu geniş yelpazede yer alıyor. Dahası, Metro markalı ürün portföyünü de yenilikçi çeşitlerle sürekli genişleten Metro Türkiye, kendi markaları altında içli köfteden lahmacuna paçanga böreğinden haydari, havuç tarator gibi meze seçeneklerine; Metro Türkiye’nin Bitki Bazlı & Vegan Katalogu’nu keşfedebilirsiniz.

Temel gıdadan temizlik ürünlerine, kişisel bakımdan atıştırmalıklara aradığınız her şeyi bulabileceğiniz Metro Türkiye ile sağlıklı ve sürdürülebilir bir yaşam tarzına ulaşmak artık çok daha kolay.

*Bu yazı Metro Türkiye katkılarıyla hazırlanmıştır.

İlginizi çekebilir: Vegan beslenenlere müjde: Metro Türkiye’nin zengin vegan ürün yelpazesini keşfedinVegan beslenenlere müjde: Metro Türkiye’Vegan beslenenlere müjde: Metro Türkiye’

 

İlgili Makale