Ayurveda’ya göre egzersiz yapmanın ve ölçülü olmanın önemi

Ayurveda’nın bütünsel sağlık için hayatımıza bakış açısına fizyolojik olarak baktık. Şimdi iki önemli aktivite üzerinde; spor, yoga ve meditasyon için bize aktardıklarına bakalım.

Düşünsenize, 5.000 yıl önce, yani M.Ö. 3.000 yılları civarı, henüz tarım toplumuna geçilmiş (Hindistan’ın Ayurveda’nın doğduğu güney bölümünün tarıma geçişi de aşağı yukarı bu dönemler). Böylece hayvanlar ve tohumlar yeni evcilleştirilmiş. Kısacası insanoğlu doğaya yeni yeni hükmetmeye başlamış ama mülkiyet kavramı da henüz oluşmamış. Sabah güneşin doğuşu ile kalkıyorsunuz işe gitmeden, muhtemelen tarlaya ya da ormana yiyecek bulmaya, yürüyerek spor yapmaya gidiyorsunuz. Biraz esneme, biraz kardiyo, biraz ağırlık… Eve yürüyerek gelip biraz meyve yiyorsunuz, biraz süt içiyorsunuz. Sonra yiyecek bulmak, ektiğiniz köklere bakmak için tekrar yürüyorsunuz, belki günün yarısını yürüyerek geçiriyorsunuz. Ağaçlara tırmanıyor, toprağı kazıyor, yerdeki taşları toplayıp dizerek su kanalları yapıyorsunuz. Dışarıdan gelen tehlikelerden korunmak için o kaslara da ihtiyacınız var. Yani o günkü koşullarda hayatta kalmak için bedeninize ihtiyacınız var. Siz de sürekli hareket halindesiniz. Koşullar egzersiz yapmanıza gerek olmadan hayat rutininizde sizi sürekli çalıştırıyor.

Sonraki dönemlerde ise tekerleğin ve paranın icadı, sosyal sınıflar, teknolojik gelişmelerle beraber her şey değişti. İnsanoğlu için yürümek, koşmak, yüzmek, bisiklete binmek hobi oldu. Çünkü bizim için bu işleri yapan arabalarımız, yürüyen merdivenlerimiz, asansörlerimiz var. Eğer birazcık egzersiz yapmıyorsak, telefonu açma ve elektrikli aletlerin düğmesine basma arasında geçen bir hareket dünyamız var demektir.

Egzersiz yapmanın faydalarını hepimiz biliyoruz; kasları güçlendirir, dayanıklılık kazandırır, beden ısısını düzenler, bedensel ve zihinsel denge sağlar, stresi azaltır, cildi güzelleştirir… Bilmek yetmiyor tabii, içinde olduğumuz durumdan çıkmak için biraz da motivasyona ihtiyacımız var! 

Eski Ayurvedik metinler egzersizler ile ilgili bazı temel prensipler geliştirmiştir ve bize der ki: “her gün ve ölçülü olarak egzersiz yap”. Peki, ölçülü egzersiz ne demek? Batılı uzmanlar bu ölçünün kalp hızının %75 ile %85 arasında bir düzeyde egzersiz yapılmasını önerirler. Ayurveda ise kişinin yoğun olarak terlemeye başladığı, solunumun artmaya ve ağızdan nefes almaya başladığı noktada egzersizin durdurulması gerektiğini söyler. Bu da her gün kapasitenizin %50’si kadar egzersiz yapmaktır.

Kapasite nedir? Kişinin yapabileceğinin azamisidir. Eğer 6 km. yürüyebiliyorsanız her gün 3 km. yürümek sizin ölçünüzdür. Yapılan araştırmalar %50 kapasite ile yapılan egzersizlerin, zorlayıcı egzersizlerden daha uzun süre devam ettiğini göstermiştir. Çünkü %50 egzersizleri yorgunluk ve bitkinlik yerine neşe ve canlılık hissi verdiğinin, bunun da kişiyi motive ettiğini belirtisidir.

Ayurveda egzersiz yapmaya tabii ki doshalar çerçevesinde de bakmıştır: Egzersiz yapmak bedene hareket katar. Bedenin hareketliliğini yöneten dosha Vata olduğu için Vata’yı yükseltir, sakinlik ve ağırlık doshası olan Kapha’yı düşürür. Bu nedenle eğer ana doshanız Vata ise, siz hareketli, hızlı ve ince yapılı iseniz, hızlı egzersizler yaparsanız; aşırı uyarılmadan dolayı bitkin düşersiniz. Bu nedenle daha sakin, yavaş ve hafif egzersizleri tercih etmelisiniz.
Eğer sizi bitkin düşürecek kadar uzun süreli ve hızlı egzersiz yaparsanız arkasından alacağınız sıcak bir duş veya buhar banyosu dengeye gelmenize yardımcı olacaktır.

Siz Pitta’ysanız beden ısınız yüksek olacağı için sakin ve yavaş egzersizleri tercih edebilirsiniz. Sert ve hızlı egzersizler yaparsanız aşırı sıcak, terleme ve uyarılmadan dolayı dengeniz bozulabilir. Böyle zamanlarda ılık bir duş, oda sıcaklığında serinletici meyve suları her zaman iyi gelecektir.

En sakin, rehavet hatta atalet halindeki beden tipi olan Kapha’lar için aktif egzersizler uygundur. Hareket Kapha’nın dengesini bozmaz aksine daha dengeli hale getirir. Bu nedenle zaman olarak daha uzun süreli ve tempolu egzersizler Kapha’lara iyi gelir.

Ayurveda bize neyi, ne zaman ve hangi ölçüde yapmamız gerektiğini detayları ile tanımlamıştır ama bedenimin neyi istediğine karar verecek olan yine benim. Ben ve benim farkındalığım. Farkındalığınızın bol olduğu bir hafta olsun ki dengeniz hep daim olsun. Haftaya beden terapi serilerimize başlıyoruz. O zamana kadar dengede ve mutlu kalın.

İlginizi çekebilir: Antik şifa sistemi Ayurveda’ya göre toksinlerden arınma: Pança+Karma