Günümüzde özellikle anne ve babaların aktif bir şekilde iş hayatında olmaları, büyükanneler ve büyükbabalar için belki de daha aktif bir sorumluluk alanı yaratıyor ve bu durum çocukların büyük ebeveynleri ile daha sıkı ve özel bağlar kurmalarına da yardımcı oluyor. Bu ilişkilerin hem çocuklar hem de yetişkinler için sosyalduygusal faydalarının olduğu biliniyor ancak son zamanlarda bu durumun bilişsel faydalarının olduğu yönünde bilgiler de mevcut.
2023 yılında yapılan ve 11.000 kişiden 1998 ve 2016 yılları arasında toplanan verilere dayanarak elde edilen bir analize göre, torunları ile yılda 100-499 saat arasında vakit geçiren veya haftada 2-5 saat arası vakit geçiren bireylerin bilişsel yetenekleri, bunu yapmayanlardan daha yüksek çıkmış. Bu etkiler özellikle düşük gelirli, yaşı daha ileri ve işlevsel sınırlılıkları daha fazla olan bireylerde daha fazla görülmüş.
Aynı veriler kullanılarak elde edilen başka bir analizde, torunlarla ilgilenmenin bunama geliştirme riskinde azalma ile bağlantılı olduğu görülmüş. İlginç şekilde bu koruyucu etki cinsiyete ve bakım sürecinin yoğunluğuna göre değişim göstermiş. Kadınlarda daha hafif bir bakıcılık en büyük risk azaltıcı unsur olurken, erkeklerde bu etkinin görülmesi için daha yoğun bir bakıcılık yapılması gerekmiş.
Bu bulgular torunlarla ilgilenmek ve bilişsel sağlık arasında karmaşık bir ilişki olduğunu ortaya koyuyor. Ancak sonuç ortada: Torunlarla ilgilenmek beynimiz için faydalı.
Torun bakmak bilişsel sağlığı neden etkiliyor?
Torun bakmanın bilişsel sağlık üzerindeki olumlu etkileri muhtemelen sadece tek bir sebebe bağlı değil ve pek çok faktör rol oynuyor olabilir.
Sosyal bağların yaşlandıkça bilişsel sağlık üzerinde daha önemli bir rol oynadıkları biliniyor. Torunları ile güçlü bağları olan bireylerin sosyal olarak daha bağlı hissetmeleri mümkün ve bu bağ da daha iyi bilişsel sağlık sağlayabilir. Torunlarla etkileşime girmek aynı zamanda empati ve perspektife bağlı konuşma gibi temel sosyal-bilişsel yeteneklerin kireç tutmasını engelliyor ve bu da bilişsel gerilemeyi engelleyebiliyor.
Torun bakmak aynı zamanda yeni bir zihinsel göreve girmeyi gerektiriyor. Bu karmaşık bir oyun oynamak da olsa, bir tren setini bir araya getirmek de olsa, genç bir çocuk zihinsel esneklik ve problem çözme yeteneği gerektiriyor. Bilişsel yaşlanma konusunda “kullan veya kaybet” teorisine göre bilişsel gerilemeyi önlemek için entelektüel olarak uyarıcı aktiviteler gerekiyorlar.
Fiziksel aktivite torunlarla vakit geçirmenin bir diğer temel faydasıdır. Bebek arabası ittirmek, çocuk taşımak, daha büyük çocuklarla spor yapmak gibi fiziksel güç gerektiren şeyler günlük rutinlerimizden daha fazla efor gerektirirler. Yakın tarihli bir çalışmaya göre fiziksel olarak daha aktif olan yaşlı bireyler genellikle torunları ile vakit geçirenler oluyorlar. Fiziksel aktivite bilişsel gerilemeye karşı kesinlikle etkili ve pek çok çalışmada onun beyin sağlığı üzerindeki pozitif etkilerinden bahsediliyor.
Büyükanne ve büyükbaba olarak rolünüzü oynuyor musunuz?
Büyüanne ve büyükbaba rolü genç nesillere sevgi ve destek vermekten daha fazlasıdır. Aynı zamanda büyüklerin daha sağlıklı şekilde yaşlanmalarına olanak tanır. Daha derin sosyal bağlar kurmaktan tutun da zihinsel ve fiziksel olarak aktif kalmaya kadar pek çok faydası vardır ve rezilyansın da iyileşmesini sağlar.
Torunlarınız olacak kadar şanslıysanız, sadece duygusal ve fiziksel sağlığınızı iyileştirecek değil, aynı zamanda bilişsel gerilemeye karşı da koruyacak mükemmel bir fırsatınız var demektir. Gelecek sefer torunlarınızla olduğunuzda kendinize yeni bir aktivite için meydan okuyabilirsiniz. Hem torununuz hem de beyniniz size bunun için teşekkür edecektir.
Kaynak: psychologytoday
İlginizi çekebilir: Anneannemin ikizlerini onurlandırmak için: Aile dizimi bize neler anlatır?