Aile ile geçirilen zamanın çocuklar üzerindeki etkisi

Her ebeveyn çocuğunun mutlu, sağlıklı, başarı dolu bir ortamda büyümesini ister. Beslenmesinden eğitimine, sosyal aktivitelerinden iletişim becerilerine yaşama ait tüm alanlarda çocuklarının kendine yetebilen bireyler olmasını temenni eder. Ebeveyn-çocuk iletişimi genellikle “ne yedi, ne kadar uyudu, hangi dersten eksiği kaldı…” gibi kaygılarla şekillense de aslında çok önemli olan bir konu daha var: Çocuklarla kaliteli zaman geçirmek. Son yıllarda oldukça popüler kavramlardan biri olan ve çocuk gelişiminde sıkça bahsi geçen “kaliteli zaman geçirmek” konusunun neden bu kadar önemli olduğunu merak ediyor olabilirsiniz. Bu soruya verilebilecek en açıklayıcı cevap ise kısaca şu şekilde: Ailecek geçirilen kaliteli zamanlar çocukların zihinsel ve duygusal gelişimine katkı sağlamakta ve onların geleceğini şekillendirmekte.

Çocuğunuzla kaliteli zaman geçirmeniz çocuğunuz için hangi çikolata markasını tercih ettiğiniz, hangi özel öğretmenden ders aldırdığınız, ya da ayağına hangi markanın ayakkabısını geçirdiğinizden çok daha önemli. UC Irvine School of Medicine’da çocuk psikiyatristi olan Doç.Dr. Gail Fernandez: “Çocuklar doğumdan yetişkinliğe kadar ailelerinin ilgisine ve zamanına ihtiyaç duyarlar.” diyerek aslında iyi bildiğimiz, ama kimi zaman ihmal ettiğimiz bu değişmez gerçeğe dikkat çekmekte.

Gelin, çocuklarla kaliteli zaman geçirmek tanımına, ailecek geçirilen zamanların çocuklar üzerindeki etkisine ve ailecek yapılabilecek aktivitelere daha yakından bakalım.

Çocuklarla kaliteli zaman geçirmek ne anlama geliyor?

Hayatın özellikle ebeveynler için çok yoğun olduğu su götürmez bir gerçek. Günler geçtikçe yapılacaklar listesi dolduğundan, diğer işler kaliteli aile zamanına göre öncelikli hale gelebilmekte. Ev işleri, toplantılar, çocukların dersleri, okul etkinlikleri derken kaliteli zaman geçirmeye ekstra ayıracak vakit kalmıyor olabilir. Ancak, çocukların gelişimi için kaliteli zamanın kritik bir öneme sahip olduğunu bilmek, gündelik işlerden bazılarına yetişmeye çalışmak yerine kaliteli zaman geçirmeye odaklanmaya yardımcı olabilir.

Kaliteli zaman, çocuklarınızla zaman geçirmek ve onlara tüm dikkatinizi vererek iletişim kurmak anlamına gelmekte. Siz, bir yandan başka işlerle uğraşırken çocuğunuzla birlikte olmaya çalışmanız, aslında kaliteli zaman geçirmeye bir örnek değil. Tüm ilginiz, dikkatiniz çocuğunuzun üzerinde olduğunda, onun sevdiği ya da birlikte yapmaktan keyif aldığınız etkinliklere zaman ayırdığınızda gelişimi desteklemek için çok önemli bir noktayı hayatınıza dahil edebilirsiniz. Kaliteli zaman geçirirken dikkat etmeniz gereken en önemli kavram ise “interaktif”, yani aktif katılımcı olmak. İnteraktif zaman kavramı, çocuğun ve ebeveynin birlikte bir şeyler yapmasını ve iki tarafın da gerçekleştirilen aktiviteye bütünüyle dâhil olmasını esas alır. İnteraktif anlarda çocuk da ebeveyn de aktif katılımcıdır. Bu zaman, sadece çocuğunuzun okuluyla ve dersleriyle ilgilenmek ya da ödevlerine yardım etmekle sınırlı değil. Belki birlikte puzzle yapmak, resim boyamak, kek pişirmek, açık havada sohbet ederek yürüyüş yapmak; telefon, tablet, televizyon vb. uyaranlar olmadan yaptığınız ve karşılıklı keyif aldığınız her şey kaliteli ve aktif katılarak zaman geçirmeye örnek olabilir.

Ebeveyn ve çocuğun beraber zaman geçirmesi neden önemli?

Birlikte kaliteli zaman geçirmenin esas amacı; çocuğunuzla aranızdaki bağı güçlendirmek, iletişiminizi geliştirmek, birbirinizi daha iyi tanımak için uygun ortamı yaratmaktır. Birlikte zaman geçirdikçe çocuğunuz kendisini önemli hisseder ve sevildiğini fark eder. Ayrıca, anne-babasını izleme ve anne-babasından gördüğü olumlu davranışları modelleyebilme fırsatı olur. Bununla birlikte siz de çocuğunuzun karakterinin güçlü ve zayıf yönlerini daha iyi gözlemleyebilme ve çocuğunuza daha iyi rehberlik edebilme şansı elde edersiniz. Çocuklar, teşvik edici bir ortamda düşüncelerini ve hislerini dile getirme fırsatı bulurlar; kendilerine olan güvenleri gelişir ve bu sayede, ebeveyn-çocuk arasındaki ilişki güçlenir.

Ebeveyn ile çocuk arasındaki ilişki zayıf ve sağlıksız olursa ne olur?

Birçok bilimsel araştırma, çocukların ebeveynleri tarafından yeterli ilgi ve sevgiyi görmediklerinde gelişimlerini olumsuz yönde etkileyen durumların oluşabileceğine dikkat çekmekte. Jones’a (2017) göre, ebeveynleriyle kaliteli zaman geçiren çocukların evde veya okulda davranış sorunları yaşama olasılıkları ve uyuşturucu, alkol kullanımı gibi riskli davranışlar sergileme olasılıkları çok daha düşük. Diğer yandan, benzer bir başka çalışma da aileleriyle daha kaliteli zaman geçiren çocukların fiziksel olarak sağlıklı olma olasılıklarının daha yüksek olduğunu göstermekte. Ayrıca, Brown Üniversitesi’nde toplumbilimci Gregory Elliott tarafından Journal of Family Issues’ta yayınlanan bir araştırma, ergenlik çağındaki gençlerin kendilerini aile içinde önemli hissettikleri takdirde ailelerine karşı daha az saldırgan davranış ve şiddet eğilimi gösterdiklerini de ortaya çıkardı. Araştırmaların sonuçları göz önünde bulundurulduğunda sağlıklı iletişim kurmayı ve kaliteli zaman geçirmeyi başarabilen ebeveynlerin çocuklarının daha uyumlu, duygusal yönden güçlü, sağlıklı olduğunu söylemek mümkün.

Çocuğunuzla kaliteli zaman geçirmenize yardımcı ipuçları

Çocuklarınızla sağlıklı iletişim kurmak, aranızdaki bağı güçlendirmek için odaklanacağınız kaliteli zamanlarda işinize yarayacak ipuçları:

• Çocuğunuzla günlük olarak bağlantı kurun.
• Çocuğunuza her gün onu sevdiğinizi söyleyin.
• Yatmadan önce kısa bir kitap seçip okumak gibi keyifli rutinler oluşturun.
• Olumlu davranışları takdirinizle pekiştirin.
• Çocuğunuzla bir aktivite yapmak için ortak zamanlarınızı planlayın.
• Çocuğunuzla her gün birkaç dakikalığına da olsa oynayın.
• En az yarım saat teknolojiden uzaklaşın ve karşılıklı dinlemeye odaklanın.

Çocuklarınızla anlamlı, güçlü, sevgi dolu ve sağlıklı bir bağ kurmak için her gün yeterince zaman ayırmayı ihmal etmemeli, özel rutinler oluşturmalı, günlük planlarınıza kaliteli zaman geçirmeyi dahil etmelisiniz.

Ailecek yapılacak aktivite önerileri

Mutlu ve sağlıklı çocuklar için birlikte yapılabilecek aktiviteler aslında sınırsız. Üstelik bunların karmaşık ya da pahalı etkinlikler olmasına gerek yok. Önemli olan, çocuğa bütün dikkatinizi ve ilginizi verebilmeniz; çocuğun da aynı şekilde aktif katılımını sağlayabilmeniz. Başlamak için birkaç temel öneri;

Aile yemek saatleri: Birlikte yemeği hazırlamak, sofrayı kurmak, servisi yapmak, hep beraber yemek ve yine hep birlikte sofrayı kaldırmak vb. eylemler hem aranızdaki bağı kuvvetlendirmenize hem de sorumlulukları paylaşmanıza imkan sağlayabilir.

Ev ödevleri: Eğer ebeveynler çatışmadan çocuklarıyla ödev yaparken, ders çalışırken pozitif zaman geçirebiliyorsa, okul çalışmaları iletişimin güçlendiği anlara güzel bir vesile olabilir.

Hobiler: Resim çizme, boyama, koleksiyonculuk gibi sanatsal yaratıcılık üzerine hobiler harika sohbetler başlatabilir.

Oyunlar: Kutu veya kart oyunları ailenin hep birlikte keyif aldığı ve rahatladığı zamanlar yaratabilir.

Kültür-sanat etkinlikleri: Birlikte bir konsere, tiyatroya, sinemaya, ya da gösteriye katılmak çocukların keyif alacağı, öğreneceği, hem de sanatsal ve kültürel yönlerinin gelişebileceği bir fırsat yaratırken, sizin de çocuğunuzun karakterini daha yakından tanımanızı sağlar.

Açık hava aktiviteleri: Doğa yürüyüşleri, bisiklet turları, piknikler ya da kamplar gibi keyifli organizasyonlar, ilişkilerinizi tahmin edemeyeceğiniz kadar güçlendirebilir.

Kitap okumak: Henüz okuma yazması olmayan küçük çocukları olanlar çocuklarına kitap okuyabilir. Ergenlik çağında çocukları olanlarsa, çocuklarıyla okudukları kitap hakkında sohbet edebilir; hatta çocuklarının okuduğu kitabı okuyarak daha derin tartışmalar yapabilir.

Özet olarak, ailece geçirilen zaman ne olursa olsun eğlenceli, rahatlatıcı ve neşelendirici olmalıdır. Ailece geçirilen kaliteli zamanlar arttıkça çocuk, seven ve sevildiğini hisseden bir birey olur. Kendisini önemli hisseder ve küçük yaşlarda gelişen bu hissiyat, çocuğun ileriki hayatında yaptığı seçimlerde ve olaylara yaklaşımında kendini gösterir.

İlginizi çekebilir: Ebeveynlerin akademik başarı baskısı çocukları nasıl etkiliyor?