AHP (Analytic Hierarchy Process): Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi

Karar verme süreçleri, özellikle birçok faktörün dikkate alınması gerektiğinde karmaşık bir hale gelebilir. Bu tür durumlarda, Analytic Hierarchy Process (AHP) gibi yapılandırılmış yöntemler, karar vericilere daha etkili ve objektif kararlar almalarında yardımcı olabilir. Bu yazıda, AHP yönteminin ne olduğunu, nasıl uygulandığını ve hangi durumlarda etkili olduğunu inceleyeceğiz.

AHP nedir?

Analytic Hierarchy Process (AHP), Thomas L. Saaty tarafından geliştirilen bir çok kriterli karar verme yöntemidir. AHP, karmaşık kararları hiyerarşik bir yapıya indirger ve bu yapıyı kullanarak alternatifler arasındaki en iyi seçimi belirler. Yöntem, karar vericilerin çeşitli kriterleri ve bu kriterlere ilişkin öncelikleri sistematik bir şekilde değerlendirmelerine olanak tanır.

AHP yönteminin temel bileşenleri

AHP yöntemi, üç ana bileşen etrafında yapılandırılır:

• Hiyerarşi oluşturma
• Karşılaştırmalı değerlendirme
• Önceliklerin hesaplanması

1. Hiyerarşi oluşturma

Hiyerarşi oluşturma, karar problemini hiyerarşik bir yapıya dönüştürmeyi ifade eder. Bu aşamada, kararın ana hedefi, kriterler ve alt kriterler belirlenir.

• Özellikler: Karar hedefi, ana kriterler, alt kriterler, alternatifler.
• Örnek: Bir şirketin yeni bir ürün geliştirme sürecinde dikkate alacağı kriterler: maliyet, kalite, pazar talebi.

2. Karşılaştırmalı değerlendirme

Karşılaştırmalı değerlendirme, her bir kriterin ve alternatifin ikili karşılaştırmalarını yapmayı içerir. Bu aşamada, her kriterin diğerine göre ne kadar önemli olduğu belirlenir.

• Özellikler: İkili karşılaştırma matrisleri, önem dereceleri.
• Örnek: Maliyet kriterinin kaliteye göre önem derecesi 1’den 9’a kadar bir ölçekle değerlendirilir.

3. Önceliklerin hesaplanması

Önceliklerin hesaplanması, karşılaştırmalı değerlendirmelerden elde edilen verilerle kriterlerin ve alternatiflerin ağırlıklarını hesaplamayı içerir. Bu aşamada, her bir alternatifin genel önceliği belirlenir.

• Özellikler: Ağırlık hesaplamaları, öncelik sıralamaları.
• Örnek: Alternatif ürünlerin genel öncelik sıralamaları ve en iyi seçimin belirlenmesi.

AHP yöntemi nasıl kullanılır?

AHP yöntemini kullanmak için aşağıdaki adımlar izlenir:

• Karar hedefini belirleyin: Kararın ana hedefini ve hiyerarşinin en üst seviyesini tanımlayın.
• Kriterleri ve alt kriterleri belirleyin: Karar sürecinde dikkate alınacak kriterleri ve varsa alt kriterleri belirleyin.
• Alternatifleri belirleyin: Değerlendirilecek alternatifleri tanımlayın.
• İkili karşılaştırma matrisi oluşturun: Kriterleri ve alternatifleri ikili olarak karşılaştırarak önem derecelerini belirleyin.
• Ağırlıkları hesaplayın: İkili karşılaştırma matrislerinden elde edilen verilere göre kriter ve alternatiflerin ağırlıklarını hesaplayın.
• Alternatifleri sıralayın: Hesaplanan ağırlıklara göre alternatifleri öncelik sırasına koyun ve en iyi seçimi belirleyin.

AHP yönteminin avantajları

• Kapsamlı değerlendirme: Farklı kriterleri ve alt kriterleri dikkate alarak kapsamlı bir değerlendirme sağlar.
• Objektif karar verme: Karar sürecini sistematik ve objektif bir şekilde yapılandırır.
• Esneklik: Farklı türdeki karar problemlerine uyarlanabilir.
• Karmaşıklığı azaltma: Karmaşık karar problemlerini hiyerarşik yapıya dönüştürerek daha yönetilebilir hale getirir.

Analytic Hierarchy Process (AHP), çok kriterli karar verme süreçlerinde kullanılan etkili bir yöntemdir. AHP, karmaşık karar problemlerini hiyerarşik bir yapıya dönüştürerek, karar vericilerin farklı kriterleri ve alternatifleri sistematik bir şekilde değerlendirmelerine olanak tanır. İşletme yönetimi, mühendislik, sağlık ve eğitim gibi çeşitli alanlarda AHP yöntemi kullanılarak, daha objektif ve bilinçli kararlar alınabilir.

Düşünme yöntemleri ile ilgili daha fazla içerik için ‘buraya’ tıklayabilirsiniz.

Kaynak: https://www.researchgate.net/publication/362349026_The_Analytic_Hierarchy_Process

İlginizi çekebilir: Gap Analysis: Mevcut durum ile hedeflenen durum arasındaki boşlukların belirlenmesi