Adet düzensizliği nedir, neden olur?

Eğer kişinin adet döngüsü yaklaşık 24 günden kısaysa, 38 günden uzunsa veya bu süreler aydan aya önemli ölçüde değişiyorsa, kişiden kişiye göre değişebilmekle birlikte, adet düzensizliğinden söz edilebilir (*). Doktorlar bu durumu “oligomenore” adıyla tanımlıyor. Adet döngüsünün uzunluğunun aydan aya biraz değişmesi genelde normal olarak kabul edilir. Kişi özellikle ergenlik döneminden geçiyorsa, emziriyorsa veya menopoza yaklaşıyorsa adet düzensizliği yaşayabilir. Benzer şekilde stres, çeşitli ilaçlar, zihinsel veya fiziksel sağlık koşulları gibi birçok faktör de adet düzenini etkileyebilir. Adet düzensizliği nedenleri ve tedavisi hakkında daha fazlasını keşfetmek için okumaya devam edin.

Önemli not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurun.

Adet düzensizliği nedir?

Öncelikle adet düzensizliği nedir, açıklayalım: Adet döngüsü bir dönemin ilk gününden, bir sonraki dönemin ilk gününe kadarki sürenin hesaplanmasıyla belirlenir. Ortalama adet döngüsü 28 gündür; ancak bu, kişiden kişiye ve aydan aya değişebilir. Adet döneminiz kendi döngünüzün kaç gün sürdüğüne bağlı olarak, ortalama her 24-38 günde bir gelirse düzenli olarak kabul edilir. Adet dönemleri arasındaki süre değişmeye devam ederse ve adetiniz daha erken veya geç başlarsa, bu adet düzensizliği yaşadığınız anlamına gelebilir. Adet düzensizliği tedavisi, adet düzensizliğinin altına yatan nedene göre belirlenir.

Düzensiz adetin belirtileri nelerdir?

Adet düzeni nasıl olmalı, bilmiyor olabilirsiniz. Yukarıda da açıkladığımız gibi, bir dönemin ilk gününden bir sonraki dönemin ilk gününe kadar gerçekleşen normal bir döngü ortalama 24-38 gün arasında değişebilir. Bazı kaynaklarda bu süre 21-35 olarak da geçmekte (Ancak bu sayı, bir dönemin son gününden bir sonraki dönemin ilk gününe kadarki süreyi kapsıyor). Uzmanlar, elbette bu sürenin içerisinde biraz değişkenliğe de yer olduğunu söylüyor. Eğer adet düzensizliği yaşadığınızı düşünüyorsanız bir önceki adetinizin ilk / son gününden bir sonraki adetinizin ilk gününe kadar sayın. Bunu 3 ay boyunca tekrarlayın. Adetinizin durması ve başlaması arasında gün sayısı 21-35 arasında değilse, düzensiz bir adet döngünüz olduğunu düşünebilirsiniz. Adet döngünüz aydan aya 20 günden fazla değişiyorsa, bu adet düzensizliği olarak kabul edilebilir.

Adet düzensizliği nedenleri

Peki, tüm bu bilgiler ışığında adet düzensizliği neden olur? Adet düzensizliği veya oligomenore, birçok nedenden dolayı ortaya çıkabilir. Bunların büyük bir çoğunluğu, hormon seviyeleriyle ilgili olabilir. Östrojen, progesteron ve folikül uyarıcı hormon, adet döngüsünün düzenlenmesinden sorumlu ana hormonlardır. Herhangi bir neden, bu hormonların döngülerdeki dengesini bozarsa veya değiştirirse, adet düzensizliği ortaya çıkabilir.

Ara sıra adet düzensizliği yaşamak oldukça yaygın bir durum ve genellikle endişe nedeni değildir. Adet düzensizliğine neden olabilecek faktörleri kısaca şöyle sıralamak mümkün:

Doğal hormonal değişimler
Hormonal doğum kontrolü
Stres
Yoğun ve sık antrenman
Kilo kaybı

Daha kalıcı ve uzun bir adet düzensizliği, altta yatan başka bir durumun işareti olabilir.

Doğal hormonal değişiklikler

Adet düzensizliği nedenlerinden ilki doğal hormonal değişiklikler olarak sayılabilir. Örneğin ergenlik sırasında, vücutta önemli değişiklikler meydana gelir. Adet dönemlerini düzenleyen hormonların ideal bir düzene girmesi belki birkaç yılı alabilir. Bu süre zarfında, adet düzensizliği yaşamak oldukça yaygındır.

Oligomenore, anne olduktan ve doğumdan sonra hormonlar normale dönene kadar emzirme sırasında da ortaya çıkabilir. Emzirme, özellikle sık emzirme, yumurtlamayı baskılayarak kişinin adet dönemlerinin durmasına neden olabilir. Doktorlar bunu “laktasyonel amenore” olarak adlandırıyor.

Menopozun ilk aşaması olan perimenopoz sırasında da adetler düzensizleşebilir. Bu süre zarfında hormon seviyeleri düşmeye başlar. Kişi belirli hormonları üretmemeye başlayana kadar dönemler daha da uzaklaşabilir.

Doğum kontrolü başlatmak

Hormonal doğum kontrolü, yumurtlamayı durdurarak çalışır. Aslında bu, kişinin doğum kontrol hapı kullanırken gerçek bir döngü yaşamadığı anlamına gelir. Bazıları bunun yerine hiç adet görmezken, bazılarında adete benzeyen çekilme kanamaları da gözlemlenebilir. Kişi doğum kontrol hapı, implant veya hormonal rahim içi aracı (RİA) kullanmaya başladığında, ilk birkaç ay boyunca adet düzensizliği yaşayabilir. Ancak zaman geçtikçe veya doğum kontrolü bırakılınca, genelde daha düzenli hale gelebilir.

Doğum kontrolünü bırakmak

Benzer şekilde, kişi hormonal doğum kontrolünü kullanmayı bıraktığında da adet düzensizliği yaşayabilir. Vücudun hormonal döngüsünün her zamanki gibi çalışmaya başlaması zaman alır. Tipik olarak, insanlar doğum kontrol haplarını bıraktıktan 2-4 hafta sonra çekilme kanaması yaşayabilirler. Döngünün düzene oturması yaklaşık 3 ayı bulabilir. Hormonal doğum kontrolüne başlamadan önce adet düzensizliği yaşayan kişiler, ilacı kullanmayı bıraktıktan sonra düzensiz adet döngüsüne geri dönebilirler.

Temel sağlık koşulları

Adet düzensizliği, aşağıdakiler gibi sağlık durumlarına da işaret ediyor olabilir:

Polikistik over sendromu: Polikistik over sendromu (PCOS), yumurtalıklarda kist olarak bilinen küçük, sıvı dolu keselerin geliştiği bir durum olarak bilinir. PCOS, yumurtlamayı ve kişinin adet dönemini engelleyebilen veya geciktirebilen yüksek testosteron seviyelerine neden olabilir.
Yeme bozuklukları: Anoreksia nervosa, bulimia nervosa ve aşırı yeme bozukluğu, adet düzensizliklerine neden olabilir. Kişi şiddetli kilo kaybı yaşadıysa, bu daha olası hale gelebilir.
Endometriozis: Endometriozis, genellikle rahim içinde büyüyen hücrelerin, rahim dışında büyümesi durumu olarak bilinir. Bu hücreler, her adet döngüsü ile kalınlaşan ve dökülen uterus astarını oluşturur. Hücreler başka bir yerde büyüdüğünde, bu döngüsel kalınlaşma ve dökülme ciddi ağrıya neden olabilir.
Tiroid hastalıkları: Tiroid metabolizmayı, kalp atış hızını ve diğer temel işlevleri etkileyen hormonlar üretir. Ayrıca yumurtlamanın zamanlamasını ve dönemlerini de kontrol etmeye yardımcı olur. Hipertiroidi olan kişiler çok fazla tiroid hormonu üretirken, hipotiroidisi olanlar yeterince üretemeyebilirler. Tiroid hastalıkları, adetleri ağır veya hafif hale; daha sık veya daha seyrek hale getirebilir. Ayrıca bazı kişilerde yumurtlamanın tamamen durmasına neden olabilir.

Adet düzensizliği zararları: Adet düzensizliği olanın çocuğu olur mu?

Adet düzensizliği nedir, artık biliyorsunuz. Kişinin yumurtlama zamanları da düzensiz olabileceğinden, adet düzensizliği bazen hamile kalmayı zorlaştırabilir. Adet atlayan kişilerin yumurtlamadıkları aylar da olabilir. Ancak bu, hamileliğin imkansız olduğu anlamına gelmez. Hamile kalmaya yumurtlama dönemlerini takip etmek yardımcı olabilir.

Adet düzensizliği yaşıyorsanız düzensiz dönemler hakkında bir uzmana başvurun. Ne yapılması gerektiği konusunda, size en doğru tavsiyeyi ancak doktorunuz verebilir.

Adet düzensizliği tedavisi: Adet düzensizliği için ne yapılmalı?

Çoğu kişi, adet düzensizliği nasıl düzelir, merak ediyor. Zaman zaman adet düzensizliği yaşamak, oldukça yaygın bir durum. Ergenlik, perimenopoz veya doğum kontrolüne bağlı düzensizlik de tipik olarak tedavi gerektirmeyebilir. Bununla birlikte, aşağıdaki durumlarda mutlaka doktorunuza danışmalısınız:

Adet düzensizliği kalıcıysa ve görünür bir nedeni yoksa,
Düzensiz dönemler bir ilaç veya sağlık durumuyla ilgiliyse,
Pelvik ağrı gibi diğer semptomların yanı sıra adet düzensizliği yaşanıyorsa,
Kişi hamile kalmak istiyorsa.

Eğer adet düzensizliğinin altında yatan bir neden varsa, doktorunuz bunu teşhis edebilir. Adet düzensizliği tedavisi, buna neyin sebep olduğuna bağlı olacaktır.

Ayrıca sağlıklı adet döngünüzü desteklemek için bazı sağlıklı yaşam alışkanlıkları edinmeyi de deneyebilirsiniz:

Yoganın düzensiz menstrüasyona bağlı hormon seviyelerini düşürdüğünü gösteren bilimsel çalışmalar mevcut (*).
Kilonuzdaki değişiklikler adet döneminizi etkileyebilir. Fazla kilonuz varsa, kilo vermek adet dönemlerinizi düzenlemenize yardımcı olabilir (*).
Egzersiz, kilo kontrolüne yardımcı olabilir ve bu da adet dönemlerini düzenleyebilir. Ayrıca, döneminizden önce ve sırasında ağrıyı azaltabilir.
Günlük vitamin dozunuzu alın. Peki, D vitamini adet düzensizliği yapar mı? Düşük D vitamini seviyelerinin adet düzensizliğine yol açabileceğini gösteren bilimsel araştırmalar var.

Adet düzensizliği nedir, detaylıca açıkladık. Eğer bu tür bir sorun yaşıyorsanız en kısa sürede doktorunuza başvurun.

İlginizi çekebilir: Adet döngüsü ve menstrual sağlık konusunda farkındalık kazanmanızı sağlayacak bilgiler

Kaynaklar: 1, 2.