X

21. yüzyıl bencillik çağı mı: Tüketim toplumu ve egoizm arasındaki ilişki

Sizce içinde bulunduğumuz yüzyıl, insanları bencil olmaya iten bir yüzyıl mı? Seyrettiğimiz diziler, filmler ve sosyal medya bizi olduğumuzdan daha da bencil insanlar haline mi dönüştürüyor? Biz modern dünya insanları kendimize fazla odaklandığımız hayatlar mı yaşıyoruz? Eriyen buzullar ne kadar umurumuzda? Peki ya günden güne yok olan Amazon ormanları? Ya da Afrika gibi COVID-19 aşılarına yeterince erişimi olmayan yerler ne kadar gündemimizde?

Bencillik, kişisel çıkara odaklanan kişinin, başkalarını görmezden gelerek kendi çıkarlarını her zaman ve her durumda ön planda tuttuğu bir davranış biçimidir (Cullen, Parboteeah ve Victor 2003; CullenR Victor ve Bronson 1993; Akt. Kıral ve Çelik, 2019). Bencillik tarih boyunca birçok filozof ve psikoloğun farklı şekillerde açıklamaya çalıştığı son derece karmaşık bir kavramdır. Kimi filozof bencilliği kötü bir şey gibi algılamış, Ayn Rand gibi bazı filozoflarsa bencilliğe farklı bir bakış açısıyla yaklaşmışlardır. Yirminci yüzyılın önde gelen filozoflarından Rand, Bencilliğin Erdemi isimli kitabında, bencilliği “insanın kendi ihtiyaçlarıyla ilgilenmesi” olarak tanımlar. Rand’a göre kendi çıkarını düşünmek ahlaki bir varoluşun temelidir.

Egoizm türlerinden biri olan psikolojik egoizm, her eylemin kökeninde bencillik olduğunu ve özgecil görünen eylemlerin bile benmerkezci bir motivasyona bağlı olduğunu ileri sürer (Sober, 1989: 129). Yani psikolojik egoizme göre bizim birine yardım etmemizin asıl nedeni, yardım etme eylemi sonucu kendimizi iyi hissedecek olmamızdır. Psikolojik egoizm tartışmalı bir kavramdır. İnsanın tabiatı gereği bencil olduğu fikrine katılmayan düşünürler de mevcuttur.

Gerek reklamlar gerek sosyal medya başta olmak üzere içinde yaşadığımız tüketim toplumu bize sürekli kendi hazzımıza odaklandığımız bir yaşam tarzı empoze etmeye çalışıyor. Bir insanın sadece ve sadece kendi hazzına odaklandığı bu yaşam tarzında bencillik ön plandadır. Hedonizm ve bencillik kavramına göre şekil alan sanayileşme sonucu ortaya çıkan modernleşme, yalnız kendisini düşünen, bencil ve gittikçe yalnızlaşan insan tipini yaratmaktadır (Bulunmaz, 2013, Akt. Kıral ve Çelik, 2019). Bizler duygularımız da dahil olmak üzere her şeyi çok çabuk tüketiyoruz artık. Tüm hayatımızı son derece hızlı bir şekilde yaşıyoruz. Tüm bu faktörler bir araya gelip bizi kendimizden başka kimseye içtenlikle önem vermediğimiz bir hale getirebilir. Bencilliğin insanlar arasında yarattığı güvensiz bağlar, empati eksikliği ve fedakarlıkta bulunmada azalma, toplumsal yapıya büyük ölçüde zarar vermektedir (Gilbert, 2018, Akt.Yılmaz, 2018).

İstek ve ihtiyaçlarımızın farkında olmamız, onları karşılamak için eylemlerde bulunmamız oldukça doğal bir davranıştır. Tüm canlı türlerinde ortak olarak görülen bu durum “rasyonel bencillik” kavramı olarak adlandırılmıştır (Locke, 1988). Ancak artık hepimizin hayatının bir parçası olan sosyal medyaya baktığımızda, bize sürekli tüketim toplumunun haz kültürünün pompalandığını görüyoruz. Herkes fit, herkes güzel yemekler yiyor, güzel kıyafetler giyiyor. Bu görselleri gördükçe aynılarını istiyoruz ve ister istemez odak noktasına kendimizi koyduğumuz hayatlar yaşamaya başlıyoruz.

Tabii ki güzel hayatlar yaşayalım ama bunu yaparken enerjimizin bir kısmını dünyayı daha güzel bir yer haline getirmek için harcayalım. Rasyonel bir şekilde bencil olalım ama kendi çıkarlarımızı her daim başkalarının çıkarlarından üstün görmeyelim. “Amazon ormanları yaşadığım yerden çok uzak” deyip dünyada olan bitene kulak tıkamayalım. Aşıya ulaşamayan ülkeleri görmezden gelmeyelim. Hepimizin ekosistemin bir parçası olduğunun farkına varalım. Mutluluk kaynaklarımızdan biri varlığımızla dünya üzerindeki diğer canlılara iyi gelebilme ihtimalimiz olsun. Hepimize eylemlerimizle diğer insanların, canlıların hayatına değer kattığımız günler diliyorum.

2021 yılını “Kendini Sevme ve Hayatı Güzelleştirme Yılı” ilan ettim. Her hafta @ranakutvan kullanıcı isimli Instagram hesabımdan bu konuyla ilgili psikoloji ödevleri paylaşıyorum. Hadi hep beraber kendimizi sevmeye ve dünyayı güzelleştirmeye. Bu arada sizlere bir eğitim haberim var. Zoom üzerinden birebir görüşmeler şeklinde ilerleyen üç haftalık “Öz Sevgi” eğitimimle ilgileniyorsanız bilgi için rsolaker@gmail adresine yazabilirsiniz.

Bu yazının tüm hakları Rana Kutvan’a ve Uplifers’a aittir. İzinsiz ve uygun şekilde referans verilmeksizin kopyalanması, çoğaltılması ve başka mecralarda paylaşılması kesinlikle yasaktır.

Kaynaklar:
Cullen, J. B., Parboteeah, P, K. and Victor, B. (2003). The Effects of Ethical Climates on Organisational Commitment: A Two-Study Analysis, Journal of Business Ethics, 46 (2), 127–141.
Cullen, J. B., Victor, B. and Bronson, J. W. (1993). The Ethical Climate Questionnaire: on Assessment of its Development and Validity, Psychological Reports, Vol 73(2), 667-674.
Ç. Çelik, N., Kıral, B. (2019). Eğitimde Bencillik Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. Social Sciences Research Journal, 8 (3), 156-168.
Gilbert, O. M. (2018). Altruism or association? Proceedings of the National Academy of Scien- ces: 201802181; DOI: 10.1073/pnas.1802181115
Locke, E. A. (1988). The virtue of selfishness. American Psychologist, 43(6), 481. http://dx.doi.org/10.1037/0003-066X.43.6.481.a
Sober, E. (1989). ‘’ What is Psychological Egoism?”. Behaviorism, vol.17, no.2, pp. 89-102.
Yılmaz, H. (2018). Bencillik Ölçeği: Bencilliğin Uyumsal, Egosantrik Ve Patolojik Biçimlerinin Ölçülmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 74, Temmuz 2018, s. 45-57.

İlginizi çekebilir: Çevresel psikoloji nedir: Çevreyle etkileşimimiz neden önemli?

Psikolog Rana Kutvan: İstanbul doğumlu olan Rana Kutvan lise öğrenimini Nişantaşı Kız Lisesi’nde tamamladı. Önce LCC’de bir sene akabinde de İstasyon Sanat Merkezi’nde iki sene süren bir moda eğitimi aldıktan sonra çeşitli firmalarda stilist olarak görev aldı. 1997-2008 tarihleri arasında New York’ta ikamet etti. Türkiye’de almış olduğu moda eğitimini Parsons School of Design’dan almış olduğu derslerle pekiştirdi. Kutvan moda eğitiminin yanı sıra City University of New York’a bağlı Hunter College’da Psikoloji ve Sanat Tarihi üzerine çift anadal lisans eğitimi görerek cum laude (yüksek onur) derecesiyle mezun oldu. Hunter College’a devam ettiği süre zarfında dünyanın önde gelen psikologlarından Albert Ellis’in Enstitüsünde staj yaptı. Bu staj süresince Ellis’in bulmuş ve de geliştirmiş olduğu Rational Emotive Behavior Therapy (REBT)’i yakından inceleme fırsatı buldu. Kutvan, Albert Ellis Enstitüsündeki stajının yanı sıra New York’un önemli psikoloji enstitülerinin düzenlediği workshoplara katıldı. Kutvan 2008 Mayıs ayında Türkiye’nin ilk Kişisel Gelişim ve Stil Danışmanlığı merkezi Karakter A’yı kurdu. Kurumsal ve bireysel hizmetler veren Rana Kutvan’ın referansları arasında Braun, CNN TÜRK, Aras Kargo, TURKCELL, Kuveyt Türk, Doğan Holding gibi şirketler vardır. Kutvan bireylere ve kurumlara Stres Yönetimi, Kadın Liderliği, İş Özel Yaşam Dengesi, Zaman Yönetimi, Kadın Ruhu isimli workshop çalışmaları düzenlemektedir. Kutvan Karakter A’nın yanı sıra 2008-2012 tarihleri arasında Profesör Dr. Kerem Doksat’dan süpervizyon aldı. Kutvan psikoloji ve kişisel gelişim çalışmalarında holistik bir yaklaşım uygulamaktadır. Rana Kutvan anadili olan Türkçe’nin yanı sıra anadili düzeyinde İngilizce, iyi derecede Fransızca, İtalyanca konuşmaktadır.

LEGO’dan hem çocukları hem yetişkinleri mutlu edecek en mükemmel yılbaşı hediyeleri

Yeni yıl, soğuk günleri sıcacık bir sevgiyle sarmalayan, neşe ve heyecan dolu büyülü bir dönem. Öyle ki yalnızca taptaze başlangıçların değil; sevdiklerimizi mutlu edecek fırsatların da habercisi. Bu özel dönemi daha da unutulmaz kılmanın ve yılbaşı coşkusunu sevdiklerimizle paylaşmanın en keyifli yollarından biri ise hiç şüphesiz gözlerden kalpler çıkaracak mükemmel yeni yıl hediyeleri. Peki ama gerçek anlamda mükemmel bir hediye bulmak mümkün mü?



Çocukken çok kolay olan hediye seçimi konusu, ne yazık ki yetişkinlikte zor bir hal alabiliyor. O zamanlar en sevdiğimiz karakterin yeni çıkan bir kitabı ya da havalı yeni bir oyuncak, bizi mutlu etmeye yeterdi. Ama büyüdükçe işler biraz karıştı… İhtiyaçlar, istekler, beklentiler, arzular, hepsi değişti, karmaşıklaştı. Haliyle, bir yetişkini ‘gerçekten’ mutlu edebilecek o ‘mükemmel’ hediyeyi bulmak da zorlu bir sanata dönüştü. Ama çözüm, sandığımızdan çok daha yakında olabilir. Belki de oyuna ve yaratıcılığa yeniden kucak açmak, tüm bu karmaşıklığı alıp götürmeye yetebilir. Siz de bu yıl sevdiklerinizi gerçekten heyecanlandıracak bir hediyenin peşine düştüyseniz aradıklarınızı LEGO’da bulabilirsiniz. Çocuklar için olduğu kadar yetişkinler için de oyunun, yaratıcılığın ve rahatlamanın kapılarını aralayan LEGO’da herkese uygun yüzlerce çeşit var:

Estetik ve dekoratif dokunuşları sevenlere özel

Çevrenizde gördüğü her boş duvarı doldurmak için hemen zihninde tasarım yapmaya başlayan ya da boş rafları estetik detaylarla dekore etmeye bayılan sevdikleriniz varsa, onlar için en iyi yılbaşı hediyesi bir LEGO’dan bir sanat eseri, doğadan bir parça veya mimari bir detay olabilir:

  • LEGO® Art Mona Lisa: Dekorasyonun yanı sıra sanat ve tarih meraklısı sevdikleriniz için Mona Lisa’nın 3D versiyonu şahane bir yeni yıl armağanı olabilir. Sevdiklerinizin duvarlarını süsleyerek yaşam alanlarına enerji katacak bu özel hediye, onların yaratıcı duygularını da harekete geçirebilir.
  • LEGO® Icons Yalıçapkını Kuşu: Doğanın dokunuşlarını yaşam alanlarına taşıyacak LEGO® Icons Yalıçapkını Kuşu, canlı renkleriyle sevdiklerinize yılbaşı coşkusunu yansıtırken mutluluktan gözlerinden kalpler çıkartabilir.

Enerjisini doğadan alanlara özel

Doğaya, yeşile, bitkilere düşkün, enerjisini, ilhamını büyüleyici çiçeklerden ve renklerden alan sevdikleriniz için de en mükemmel hediyeler, yine LEGO’da:

  • LEGO® Icons Orkide: Orkidelerin bitkiler aleminde çok özel bir yeri olduğu tartışılmaz. Siz de sevdiklerinize onların sizin için ne kadar özel olduğunu hissettirmek istiyorsanız bu seti kaçırmayın. 5 taban yaprağı ve 2 hava kökü ile gerçekçi bir görünüme sahip bu ikonik orkide setini görenler canlısından ayırmakta zorlanabilirler 🙂
  • LEGO® Icons Erik Çiçeği: Bu set, sevdiklerinize güzel bir kırmızı çiçeği tomurcuktan açmaya ve tam çiçeklenmeye kadar inşa etme fırsatı sunuyor. Üstelik sevdikleriniz bu seti sergilemekten de büyük haz duyacak. Hem şık bir dekor hem de yaratıcı bir yapım süreci, ikisi de bu mükemmel hediyede.

Hız, heyecan ve adrenalin tutkunlarına özel

Hız, şüphesiz ki büyük bir tutku. Özgürlüğüne düşkün, heyecanı seven, teknolojiye ve otomobil dünyasına meraklı herkes için LEGO’da şahane hediyeler bulabilirsiniz:

  • LEGO® Technic Mercedes-Benz G 500 Professional Line: Mercedes-Benz tutkusu olan herkesi heyecanlandıracak, otantik özelliklerle dolu ikonik G Serisi’nden bir model, mükemmel bir yılbaşı hediyesinden çok daha fazlası olabilir. Baştan sona adeta bir mühendislik deneyimi sunan bu modelin sevdiklerinizi çok mutlu edeceği kesin.
  • LEGO® Technic Emirates Team New Zealand AC75 Yat: Maceranın sudaki halini seven ve yelken sporuna da merak duyan sevdiklerinizi mutlu etmek için fazla düşünmenize gerek yok. Aradığınız hediye LEGO Technic Emirates Team New Zealand AC75 Yat. Biraz çılgın, biraz heyecanlı, en çok da kusursuz… Emin olun sevdikleriniz bu seti hem yaparken hem de sergilerken çok keyif alacak.

Sinemaseverlere özel

Beyaz perdenin büyüsüne kapılan sevdiklerinize, onların bu tutkusunu daha da derinleştirecek hediyelerle unutulmaz deneyimler sunabilirsiniz:

  • LEGO® Star Wars™ Millennium Falcon™: Çoğu sinemaseverin gönlünde taht kurmuş en özel serilerden biri hiç şüphesiz ki Star Wars. Star Wars™ Millennium Falcon’un kokpiti, uydu çanağı, topları ve diğer ikonik detaylarıyla sevdikleriniz inşa sürecini tamamlarken kendilerini galaksinin derinliklerinde bir macerada da hissedebilirler.
  • LEGO® Disney™ Genç Aslan Kral Simba: Sevdiklerinizin sinema tutkusunu nostaljik rüzgarlarla buluşturmak isterseniz, aradığınız mükemmel hediye yine LEGO’da. Onları LEGO® Disney™ Genç Aslan Kral Simba ile çocukluk anılarına doğru bir yolculuğa çıkarabilirsiniz.

Oyunculara ve uzay meraklılarına özel

Uzayın sınırsız gizemini merak eden ya da en zorlu oyunları bile tek hamlede geçmeyi başarabilen sevdikleriniz varsa, onlar için de en mükemmel yeni yıl hediyeleri LEGO’da:

  • LEGO® Super Mario™ Super Mario World™: Mario ve Yoshi: Mario, şüphesiz ki hem çocukların hem yetişkinlerin gönlünde büyük yer tutan en ikonik oyunlardan biri. Eğlenceli bir nostaljik tur, keyifli bir oyun deneyimi ya da rahatlatıcı bir aktiviteden çok daha fazlasını sunacak bu set, sevdiklerinize yepyeni bir dünya yaratmak için ilham verebilir.
  • LEGO® Technic NASA Apollo Ay Taşıtı – LRV: Kozmik maceracılar için en şahane hediye: NASA Apollo Ay Taşıtı (LRV) modeli. Sevdiklerinizi yıldızlara götürüp geri getirecek bu özel hediye, bambaşka dünyaların kapısını onlar için aralarken yaratıcı duygularını da harekete geçirebilir.

Bonus: Mırmır Pati ile eğlenceyi geri getirin

LEGO’nun sonsuz olasılıklarla dolu dünyasında en mükemmel hediyeler de eğlence de oyun da bitmez… Mırmır Pati, oyunu her yaştan insan için geri getiriyor ve herkesi yılın bu büyülü zamanını çok daha keyifli geçirmeye davet ediyor.

Mutlu bir yer inşa etmek isteyen herkes için mükemmel hediyeler ve çok daha fazlası LEGO’da. Hemen tıklayın ve sevdiklerinizi mutlu etmeye erkenden başlayın.

*Bu yazı LEGO katkılarıyla hazırlanmıştır.

İlgili Makale