2023’e girmeden vedalaşmamız gereken wellness akımları ve sağlıklı alternatifleri

2022 yılında sosyal medyanın sağlıklı olmak ve sağlıklı kalmak için birçok konuda farklı yöntemler sunarak çoğumuza ilham olduğu kesin. Ancak, uzmanlara göre karşılaştığımız ve çokça uygulanan her akım, sağlığımız için en iyisi değil. Her ne kadar büyük rağbet görmüş olsa da bazı alışkanlıkları ve trendleri eski yılda bırakmak ve 2023’te değiştirmek şart. Yeni yılın gelişi, iyi yaşam alışkanlıklarımızı değerlendirmek ve bize iyi gelmeyenleri keşfederek yerine sağlıklı alternatifler koyabilmek için harika bir fırsat. Bu nedenle yeni yıla girmeden önce atılacak en iyi adımlardan biri de eski yılda kalması gereken alışkanlıkları fark etmek. İşte bu konuda rehberlik edecek 2023’e girmeden vedalaşmamız gereken wellness akımları ve sağlıklı alternatifleri:

Quite quitting (sessiz iş bırakma)

Quite quitting, sessiz bırakma ya da sessiz istifa gibi farklı isimlerle anılan bu terim, 2022’in en çok konuşulan konuları arasındaydı. Mümkün olan en düşük, yani asgari düzeyde çalışmayı ve ötesine geçmek için çaba harcamamayı ifade eden bu akım, 2022 yılında özellikle Z kuşağı arasında çok yaygındı ve birçok TikTok paylaşımına da ilham vererek çoğumuza çalışma şartlarımızı sorgulattı. Ancak, uzmanlara göre bu akım 2022’de kalmalı.

Peki, bunun yerine ne yapmalı? Cleveland Clinic klinik psikologlarından Susan Albers, quite quitting yerine iş-yaşam sınırlarını belirlemek gerektiğine dikkat çekiyor. Ayrıca ‘Sessiz bırakma, size tatmin edici gelmeyen veya size uymayan bir işte takılıp kalmanın normalleşmesine neden olarak tükenmişlik, stres ve kaygıyı artırır.’ diyerek bunun yerine, ‘2023’te ne tür bir işin daha enerji verici olabileceğini düşünün.’ diye de ekliyor. Dilerseniz bu konuda size yardımcı olması için “İş-özel yaşam dengesi nasıl kurulur: Bu dengeyi kurmanıza yardımcı olacak 3 ipucu” başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.

TikTok’tan tanı koyma

TikTok’ta wellness alanında en sık paylaşılan videolar arasında akıl sağlığına ilişkin pek çok içerik olduğunu mutlaka fark etmişsinizdir. Veriler, dikkat eksikliği ve hiperaktive bozukluğu ile ilgili videoların 2022 yılında 2 milyardan fazla görüntülenmesinin olduğunu gösteriyor. #borderlinepersonalitydisorder (borderline kişilik bozukluğu) hashtag’inin 190 milyon, #autism’in (otizm) ise yaklaşık 15 milyar görüntülenmesi var. Akıl sağlığı uzmanları, bu gönderileri gözden geçiren insanların –genellikle de gençlerin– kendilerine en çok yankı uyandıran durumla teşhis koymasının çok yaygın olduğunu söylüyor. Oysa ki çok sayıda yanlış bilgi de bu şekilde yayılabiliyor. New York ve California’da tanınan bir terapist olan Kate Kowalczik, “Yüksek kaliteli içeriğin düşük performans gösterme eğiliminde olmasına karşın, çok sayıda yanlış bilginin yayıldığını görüyoruz. Bunu ABD’de akıl sağlığı hizmetlerine erişme zorluğuyla birleştirin ve işte bu, kendi kendine teşhis için bir reçete.” diyerek konuya dikkat çekiyor.

Peki, ne yapmalı? Tıpkı beden sağlığında olduğu gibi zihin sağlığı da söz konusu olduğunda konunun uzmanından destek almak ve profesyonel tanı, teşhis ve tedavi ile ilerlemek izlenmesi gereken en doğru yol.

Melatonin takviyesi

Araştırmalar, Amerikalıların pandemi öncesinden daha az uyuduklarını ve bunun bir sonucu olarak 2022 yılında istikrarlı bir şekilde melatonin takviyesi alımlarının arttığını gösteriyor. Ayrıca, yalnızca yetişkinlerde değil, çocuklarda da melatonin doz aşımının Ocak 2012’den Aralık 2021’e kadar %530 arttığı biliniyor. Uzmanlar, bu aşırı kullanımın endişe verici olduğuna ve özellikle çocuklara melatonin vermeden önce ebeveynlerin mutlaka doktora danışmaları gerektiğini belirtiyor.

Peki, ne yapmalı? Melatonin takviyesi yerine uyku hijyenini iyileştirmeye ve düzenli, kaliteli uyku için doğru bir yaşam tarzını benimsemeye vurgu yapan uzmanlar, melatonini yalnızca farklı bir saat dilimi olan yere seyahat etmek gibi zorunlu durumlarda kullanmak gerektiğine dikkat çekiyor. Dilerseniz uyku kalitenizi artırmak için şu yazılarımızı inceleyebilirsiniz: “Sirkadiyen ritim ve uyku ilişkisi: Kaliteli ve sağlıklı bir uyku için biyolojik saatinize kulak verin“, “Daha iyi bir uykunun sihirli anahtarı: 6/30 kuralı”

Evde IV tedavi

Sosyal medyada hemen hemen her gün zaman geçiriyorsanız birçok ünlünün veya sosyal medya fenomeninin ve hatta dünyaca tanınan isimlerin ev ortamında serumlara bağlanmış paylaşımlarına denk gelmiş olabilirsiniz. Vitaminlerin, minerallerin veya antioksidanların damar yolu ile aktarıldığı bir uygulama olan IV terapilerin ev ortamlarına taşınması bu yıl çokça rastlanılan bir durumdu. Hatta bu konuda hizmet veren kuruluşların da sayısı giderek arttı. Ancak uzmanlara göre bu tür uygulamalar toksik veya potansiyel olarak zararlı dozlar içeriyor olabilir. Hangi vitamine, minerale ya da herhangi bir takviyeye ne dozda ihtiyacın olduğu tespit edilmeden yapılan bu uygulamaların yeni yılla birlikte geride kalması gerektiğine dikkat çekiliyor.

Peki, ne yapmalı? Vücudunuzda herhangi bir vitamin veya mineral eksikliği olduğunu hissediyor ve birtakım belirtileri gözlemliyorsanız en doğru teşhis için bir uzmana danışarak uygun görülen testleri yaptırabilir, eksiklik durumunda doğru takviyeleri doğru dozda almak için doktorunuzun önerilerini dikkate alabilirsiniz.

‘Bir günde ne yerim’ videoları

Kahvaltıda omlet, yaban mersini ve espresso, öğlen glutensiz esmer pirinç pilavı, akşam yemeğinde somon ve haşlanmış tatlı patates… Sağlıklı ve zengin öğünleri hızlı geçişlerle 15 saniyelik videolarda paylaşan sosyal medya fenomenlerine illaki denk gelmişsinizdir. Veriler, bu tür paylaşımların TikTok gibi mecralarda 14 milyardan fazla görüntülenmeye sahip olduğunu gösterirken uzmanlar, bu videoların gerçekçi olmayan beklentiler yarattığına ve sağlıksız vücut imajını destekleyebileceğine dikkat çekiyor. Özellikle küçük bedenlere, ince vücut ölçülerine sahip olan kişilerin bu tür paylaşımları yapmasının izleyen kişilerde aynı beden ölçülerine bu öğünlerle ulaşılabileceği algısını yaratabiliyor; oysa ki beslenme uzmanlarının da belirttiği gibi her beslenme, her alışkanlık, herkeste aynı etkiyi yaratmıyor; önemli olan kişinin kendi vücudunu tanıması ve ne tür yiyeceklere nasıl tepki verdiğini bilmesi. Beslenme uzmanı Emily Tills, “Bu tür videoları yayınlayan insanların çoğu, tükettiklerinin bir kısmını paylaşıyor, yeme bozukluğuna sahip olabileceklerini paylaşmıyorlar. Başkasının bir günde ne yediğini takip etmek, vücudumuzun ihtiyacı olanı yememiz için bize rehberlik edeceğine olan güveni reddetmektir.” diyor ve ekliyor: “Bu videolardan birini gördüğünüzde bir dahaki sefere kaydırmaya devam edin.”

Peki ne yapmalı? Başkalarının ne zaman ne yediğine aldırış etmeden, kendi bedeninizin ihtiyaçlarını dinlemeye odaklanmalı ve düzenli-dengeli yiyerek, mümkün olduğunca sağlıklı yağlar, meyve-sebzeler ve protein kaynakları açısından zengin öğünlerle beslenmelisiniz. Bedeninizin ihtiyaçlarını daha iyi fark etmenize ve beslenmenizi bu yönde düzenlemenize yardımcı olacak ipuçları için “Sezgisel beslenme: Diyet zihniyetini reddeden sezgisel beslenmenin 10 temel prensibi” başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.

Zayıflama iğneleri

Tip 2 diyabet ve obeziteyi tedavi etmek amacıyla uygulanan kilo verme sürecini destekleyici enjeksiyonların bu yıl popüler tercihler arasında yer aldığını belirten uzmanlar, gerçekten ihtiyacı olmayan kişilerin de bu tür iğnelere rağbet göstererek sağlıklarını tehlikeye attıkları görüşündeler. Michigan Medicine‘de metabolizma, endokrinoloji ve diyabet alanlarında klinik doçent olan Dr. Andrew Kraftson, “Reddit, TikTok ve diğer platformlarda bu iğneleri duyan insanlar var. Başkalarının başarı öykülerini dinleyip etkileniyorlar.” diyor ve yalnızca gerçekten ihtiyacı olan ve bir uzman tarafından uygulanmasının doğru olduğu önerilen kişilerin bu tür enjeksiyonları yaptırmaları gerektiğine dikkat çekiyor. Aksi halde böbrek hastalıkları, safra kesesi sorunları, düşük kan şekeri, görme bozuklukları, pankreatit gibi çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilen bu uygulamanın bilinçsizce tercih edilmemesi gerekiyor.

Peki ne yapmalı? İdeal kilonuzu korumak ve/veya kilo verme sürecinizi desteklemek için düzenli egzersiz yapmayı ve dengeli beslenmeyi alışkanlık haline getirebilirsiniz. Eğer bu konuda tıbbi bir müdahaleye ihtiyacınız olduğunu düşünüyorsanız da herhangi bir karar vermeden önce mutlaka doktorunuza danışmalısınız. İlginizi çekebilir: “Ne olursa olsun kilo veremiyorum diyenlere tavsiyeler”

Toksik beden olumlama

Beden olumlama hareketi (body positivity), boyutu, şekli ne olursa olsun tüm bedenleri kabul etmeyi, takdir etmeyi ve kutlamayı amaçlar. Ancak eleştirmenler, vücut pozitifliğine yönelik baskının giderek toksik hale geldiğine dikkat çekiyor. Özünde kişinin vücudunun görünüşü nasıl olursa olsun değerli olduğuna vurgu yapmayı amaçlayan vücut pozitifliği, öte yandan bedeni sevme zorunluluğunu yükleyebiliyor. Ve bu da bedenini sevmeyen kimseler için suçluluk, utanç gibi duyguları pekiştirebiliyor.

Peki ne yapmalı? Uzmanlara göre herkesin vücudunu her zaman sevebilmesi gerçekçi değil, bunun yerine bu akımı 2022’de bırakıp yeni yılda vücut tarafsızlığını (body neutrality) benimsemek daha faydalı. ‘Vücudumu seviyorum.’ yerine ‘Vücudumu olduğu gibi kabul ediyorum.’ demek yardımcı olabilir. “Beden Tarafsızlığı (Body Neutrality) Hareketi: Bedenimize tarafsız bir gözle bakmak mümkün (mü?)” başlıklı yazımızdan da ilham alabilirsiniz.

Bağışıklık güçlendirici ürünler

Pandeminin başlangıcından bu yana, bağışıklık güçlendirici ürünlerin yüksek talep gördüğü aşikar. Kendimizi korumak istememiz ve önlem almamız elbette ki mantıklı ancak uzmanlara göre çok fazla uyaranla çok fazla bağışıklık tepkisine maruz kalmak, bağışıklık sisteminin kontrolden çıkmasına neden olabilir.

Peki ne yapmalı? Birçok uzman, yapabileceğimiz en iyi şeyin öncelikle sağlıklı beslenmek, düzenli egzersiz yapmak, kötü alışkanlıkları bırakmak ve kronik rahatsızlıklarımız varsa bunların takibini yaparak uzman kontrolünde ilerlemek olduğuna dikkat çekiyor. Dilerseniz “Takviye kullanımında doz aşımı mümkün mü, sağlığımızı nasıl etkiler?” yazımıza da göz atabilirsiniz.

Yeni yıla sayılı günler kalmışken değişimi bugünden başlatmak ve yeni yılda da sürdürmek için sağlığınızı önceliklendirmeyi; bedeninizin, zihninizin ihtiyaçlarının size özel olduğunu unutmayın. Dilerseniz 2023 yılında bizi wellness alanında hangi yeniliklerin beklediğini “2023 wellness trendleri” başlıklı yazımızdan okuyabilirsiniz.

Şimdiden sağlıklı ve mutlu yıllar dileriz!

Kaynak: time